Μάτι: Ο κανόνας της ατιμωρησίας

Η δικαστική απόφαση για το Μάτι προκαλεί οργή, αλλά όχι έκπληξη. Το γεγονός ότι ουσιαστικά δεν τιμωρείται κανένας για τους 104 ανθρώπους που χάθηκαν τόσο άδικα, παραβιάζει βάναυσα κάθε έννοια δικαίου. Αλλά στην Ελλάδα η ατιμωρησία όσων βρίσκονται σε θέσεις διοικητικής ευθύνης, είναι ο κανόνας, όχι εξαίρεση. Όλοι αθώοι για τη Siemens, όλοι αθώοι για τη Novartis, όλοι αθώοι για το Μάτι και το πιο πιθανό σενάριο είναι καθαρίσουν όλοι για τις υποκλοπές και τα Τέμπη. Η μόνη εξαίρεση στον κανόνα της ατιμωρησίας υπήρξε ο Τσοχατζόπουλος, ο οποίος «ατύχησε» να πέσει πάνω στην κοινωνική έκρηξη της περιόδου του Μνημονίου, οπότε το πολιτικό σύστημα τον χρησιμοποίησε ως αποδιοπομπαίο τράγο για να κατευνάσει τη λαϊκή οργή.

Κανείς υπεύθυνος

Επαναλαμβανόμενη «σύμπτωση» παύει να είναι σύμπτωση. Αρκεί λοιπόν να δει κανείς τις επαναλαμβανόμενες αθωωτικές αποφάσεις για να καταλάβει ότι κάτι δεν πάει καλά. Μια πιο προσεκτική έρευνα αναπόφευκτα οδηγεί στο συμπέρασμα ότι η ατιμωρησία αποτελεί το αποτέλεσμα μιας συνειδητής συστημικής επιλογής. Σε ένα θεσμικό πλαίσιο τόσο περίπλοκο και ασαφές όπου όλοι οι εμπλεκόμενοι έχουν κάποιο μερίδιο (απροσδιόριστης) ευθύνης, το αποτέλεσμα είναι ότι κανείς δεν έχει πραγματική ευθύνη και κανείς δεν λογοδοτεί στο τέλος.

Στο Μάτι είχαμε ένα ακραίο καιρικό φαινόμενο, αλλά από εκεί και πέρα όλα (μα όλα) έγιναν λάθος. Εγκληματικά λάθος. Όταν όμως πας να δεις ποιος ακριβώς ευθύνεται για το κάθε λάθος, αρχίζει ένας κυκεώνας μεταξύ πυροσβεστικής, αστυνομίας, τοπικής αυτοδιοίκησης και κυβέρνησης. Αυτός ο θεσμικός κυκεώνας που έχουν διαχρονικά οικοδομήσει οι κυβερνήσεις και ο κρατικός μηχανισμός, συνιστά πυλώνα της ατιμωρησίας όσων έχουν θέσεις ευθύνης και τις διαχειρίζονται με καταστροφικά αποτελέσματα.

Σαφές θεσμικό πλαίσιο σημαίνει σαφείς ευθύνες που επιτρέπουν τη λογοδοσία.

Η δικαιοσύνη

Ο δεύτερος πυλώνας της ατιμωρησίας είναι η η λειτουργία της δικαιοσύνης. Η ίδια δικαιοσύνη που κωλυσιεργεί προκλητικά με τις δικογραφίες των Τεμπών και των υποκλοπών, «είδε» μόνο πλημμελήματα στην εκατόμβη του Ματιού.

Η ίδια δικαιοσύνη που ρίχνει δεκάδες χρόνια σε ταλαίπωρους μετανάστες, αποφάσισε ότι για τους 104 νεκρούς του Ματιού δεν θα κάτσει κανείς ούτε μια μέρα φυλακή. Η ίδια δικαιοσύνη που είναι άτεγκτη σε βαθμό αναλγησίας, απέναντι στους αδύναμους, περιθάλπει με ασυλία τους ισχυρούς.

Τα φληναφήματα περί Ποινικού Κώδικα δεν αντέχουν σε σοβαρή κριτική. Είναι προκλητικός ο ισχυρισμός ότι δεν υπάρχουν νόμοι για να αποδοθεί δικαιοσύνη για την εκατόμβη του Ματιού.

Η λειτουργία της δικαιοσύνης έρχεται να συμπληρώσει το θεσμικό πλαίσιο για να διασφαλιστεί η ατιμωρησία των κάθε λογής «αξιωματούχων».

Οι “δικοί μας” και “των άλλων”

Όπως δεν προκάλεσε έκπληξη η δικαστική απόφαση για το Μάτι, έτσι ακριβώς δεν εκπλήσσουν τα δύο μέτρα και δύο σταθμά ορισμένων. Ορισμένοι λοιπόν που διαρρηγνύουν τα ιμάτιά τους για τα Τέμπη, για το Μάτι σιώπησαν ή ακόμα χειρότερα έκαναν λόγο για «δικαίωση» -αν είναι δυνατόν! Άλλοι πάλι που έκαναν σημαία τους το Μάτι, στα Τέμπη τα βλέπουν όλα καλώς καμωμένα. Πρόκειται βέβαια για θλιβερές περιπτώσεις, «τυφλωμένες» από τον κομματικό φανατισμό και την προσωπική ιδιοτέλεια.

Να πούμε λοιπόν ξανά με τον πιο κατηγορηματικό τρόπο: Οι νεκροί δεν είναι «δικοί μας» και «δικοί τους». Το αίτημα της δικαιοσύνης είτε θα είναι ενιαίο και καθολικό είτε δεν θα έχει ηθικό περιεχόμενο. Και το αίτημα αυτό δεν έχει να κάνει μόνο με τη λογοδοσία των αξιωματούχων. Αφορά επίσης τη λειτουργία του κράτους και την κοινωνική προστασία. Αυτή η χώρα πρέπει να σταματήσει να είναι μια μηχανή που παράγει διαρκώς «εθνικές τραγωδίες». Αυτή η χώρα πρέπει να πάψει να προκαλεί ντροπή στους πολίτες της.

Όχι άλλο κάρβουνο.