Μετά τον γάμο: Το μεγάλο ερώτημα για τον Σαμαρά

Ο γάμος των ομόφυλων ζευγαριών πέρασε προχτές βράδυ στη Βουλή και αυτό είναι ένα πολύ καλό νέο. Πρόκειται για σημαντικό βήμα προόδου για την κοινωνία μας. Σημαντικές όμως είναι και οι επιπτώσεις του νόμου στο πολιτικό σύστημα αφού φαίνεται να πυροδοτούν εξελίξεις.

Και μόνο να δει κανείς το αποτέλεσμα της ψηφοφορίας, γίνεται σαφές το πόσο μεγάλες είναι οι αναταράξεις που προκλήθηκαν. Τα «ναι» ήταν 176, ενώ τα κόμματα που υποστήριξαν το γάμο στις τελευταίες εκλογές είχαν πάρει αθροιστικά 73%.

Η Δεξιά

Το μεγάλο ερώτημα είναι τι θα γίνει τώρα στη Νέα Δημοκρατία και συνολικά στη Δεξιά. Πενήντα τρεις βουλευτές της ΝΔ δεν ψήφισαν τον γάμο, αριθμός πρωτοφανής για ένα κυβερνητικό νομοσχέδιο που έχει πάρει πάνω του ο ίδιος ο πρωθυπουργός. Εξίσου μεγάλης βαρύτητας και η παρέμβαση Σαμαρά, ο οποίος δεν κατέθεσε απλώς τη διαφωνία του με τον νόμο αλλά έθεσε ζήτημα ιδεολογικού προσανατολισμού του κόμματος.

Ο Σαμαράς απορρίπτει τη λεγόμενη «στρατηγική Μακρόν» που φαίνεται να ακολουθεί ο Μητσοτάκης, δηλαδή τη μετατροπή της ΝΔ σε ένα κόμμα ιδεολογικού συγκρητισμού, το οποίο άλλοτε υιοθετεί νεοφιλελεύθερες πολιτικές όπως στα πανεπιστήμια, άλλοτε κεντροαριστερές όπως στον γάμο των ομόφυλων και άλλοτε ακροδεξιές όπως στο μεταναστευτικό. Ο πρώην πρωθυπουργός ζητεί να διατηρηθεί το παραδοσιακό δεξιό στίγμα της Νέας Δημοκρατίας. Είναι χαρακτηριστική η αποστροφή από την ομιλία του «Όλα αυτά δεν έχουν καμία σχέση με την παράταξή μας, με τις ιδέες μας».

Οι ευρωεκλογές

Η λογική Μητσοτάκη είναι ότι μια τοποθέτηση της ΝΔ στο «μεσαίο χώρο» του πολιτικού συστήματος (που δεν ταυτίζεται με τον ιδεολογικό χώρο του «Κέντρου») θα της δώσει πολύ μεγάλη ευχέρεια ελιγμών κι αμφίπλευρης διεύρυνσης, ιδιαίτερα σε μια στιγμή που η Κεντροαριστερά δεν προβάλλει ως σοβαρή κυβερνητική εναλλακτική λύση. Στην περίπτωση του Μακρόν ο ιδεολογικός συγκρητισμός λειτούργησε αποτελεσματικά, αλλά για τη ΝΔ τα πράγματα περιπλέκονται.

Ο γάμος των ομόφυλων έβαλε σε δοκιμασία ένα κόμμα με πολύ δεξιά παράδοση και στενή σχέση με την εκκλησία. Οι έρευνες δείχνουν ότι η μεγάλη πλειονότητα των ψηφοφόρων της ΝΔ διαφωνεί με την τεκνοθεσία από ομόφυλα ζευγάρια. Επομένως, η στάση Σαμαρά και των ακροδεξιών κομμάτων φαίνεται να πιάνει τον παλμό του «λαού της Δεξιάς». Οι ίδιες όμως έρευνες καταγράφουν ότι το ζήτημα του γάμου δεν συνιστά κριτήριο ψήφου αυξημένης σημασίας. Αν μπροστά μας ήταν βουλευτικές εκλογές, θα μπορούσαμε να εκτιμήσουμε με μια σχετική ασφάλεια ότι το όποιο πολιτικό κόστος από τα δεξιά θα μπορούσε να απορροφηθεί μέχρι να στηθούν οι κάλπες. Ωστόσο, οι ευρωεκλογές ως «εκλογές δεύτερης τάξης» προσφέρονται για ανέξοδη ψήφο διαμαρτυρίας στα μικρά κόμματα. Αν λοιπόν η δεξιά διαφωνία για τον γάμο συναντηθεί με τη γενικευμένη δυσαρέσκεια για την ακρίβεια και την πτώση της αγοραστικής δύναμη, ενδέχεται να βγουν από τις κάλπες ενισχυμένα τα ακροδεξιά κόμματα ενώ το ποσοστό της ΝΔ θα είναι ψαλιδισμένο. Σε αυτήν την περίπτωση θα έχουμε το παράδοξο φαινόμενο να υπάρχει μια πολύ μεγάλη διαφορά μεταξύ της ΝΔ και του δεύτερου κόμματος, αλλά το αποτέλεσμα να μη θεωρηθεί θετικό για τον κ. Μητσοτάκη.

Το στρατηγικό δίλημμα

Πέρα από το τι θα γίνει στις ευρωεκλογές, η συνολική διαφωνία Σαμαρά με τη γραμμή Μητσοτάκη θέτει τη ΝΔ ενώπιον ενός στρατηγικού διλήμματος: Ιδεολογικός συγκρητισμός και «μεσαίος χώρος» ή εμμονή στα παραδοσιακά χαρακτηριστικά της Νέας Δημοκρατίας; Αυτό το δίλημμα βρίσκεται στην καρδιά του στρατηγικού σχεδιασμού του κυβερνώντος κόμματος και απαντιέται με διαφορετικό τρόπο από τον Μητσοτάκη και τον Σαμαρά.

Δεδομένου ότι η εξουσία λειτουργεί ως συγκολλητικός παράγοντας, όσο η κυβέρνηση παραμένει ισχυρή, η ΝΔ δεν θα κλυδωνιστεί. Είναι βέβαιο όμως ότι αν η κυβέρνηση υποστεί σημαντική φθορά στις ευρωπαϊκές κάλπες, ο Σαμαράς και οι συν αυτώ θα έχουν την ευκαιρία να θέσουν επί τάπητος το στρατηγικό ζήτημα της ΝΔ. Μια δεύτερη ευκαιρία για τον Σαμαρά θα δώσει μια ενδεχόμενη συμφωνία με την Τουρκία για το Αιγαίο. Σε αυτήν την περίπτωση όμως, τα πράγματα θα πάρουν δραματική τροπή.

Σε κάθε περίπτωση, ο γάμος των ομόφυλων ζευγαριών αποτέλεσε το όχημα για να βρεθεί ο Αντώνης Σαμαράς ξανά στο κέντρο του πολιτικού παιχνιδιού.