Μια Ουκρανία γεννιέται στον Ειρηνικό Ωκεανό;

Η εκτίμηση ότι ο κόσμος μας έχει μπει σε μια νέα περίοδο αυτοκρατορικών ανταγωνισμών, ψυχροπολεμικής έντασης και θερμών στρατιωτικών συγκρούσεων φαίνεται ότι επιβεβαιώνεται. Μετά τον πόλεμο στην Ουκρανία, ένα νέο πεδίο έντασης άνοιξε στον Ειρηνικό Ωκεανό. Η συμφωνία ασφαλείας μεταξύ της Κίνας και των Νήσων του Σολομώντα προκάλεσε την έντονη αντίδραση της Αυστραλίας και των ΗΠΑ. Καμπέρα και Ουάσιγκτον θεωρούν μείζονα απειλή ασφαλείας τη δημιουργία κινέζικης στρατιωτικής βάσης στις Νήσους του Σολομώντα, κάνουν λόγο για «κόκκινη γραμμή», ενώ δεν αποκλείουν την ανάληψη στρατιωτικής δράσης.

Βλέπουμε δηλαδή να επαναλαμβάνεται η ρητορεία της Ρωσίας σχετικά με την ενδεχόμενη ένταξη της Ουκρανίας στο ΝΑΤΟ, μόνο που αυτή τη φορά οι ρόλοι έχουν αντιστραφεί, με τις δυτικές δυνάμεις να είναι αυτές που απειλούν. Η λογική όμως είναι η ίδια: μια ανεξάρτητη χώρα δεν έχει δικαίωμα να επιλέγει τις στρατιωτικές συμμαχίες της, αν η άσκηση αυτού του δικαιώματος θεωρείται «απειλητική» από κάποια Μεγάλη Δύναμη.

Οι Νήσοι του Σολομώντα

Οι Νήσοι του Σολομώντα βρίσκονται στην Ωκεανία στον Ειρηνικό Ωκεανό. Αποτελούνται από 6 κύρια και 900 μικρότερα νησιά. Ο πληθυσμός τους είναι 652.000, οι οποίοι κατά το 95% είναι εθνικά Μελανήσιοι και κατά το 97% χριστιανοί. Η πρωτεύουσα Ονιάρα βρίσκεται στο μεγαλύτερο από τα Νήσοι, το Γκουανταλκανάλ, πασίγνωστο σε όλο τον κόσμο λόγω των φονικών μαχών του 2ου Παγκοσμίου Πολέμου. Η χώρα απέκτησε την ανεξαρτησία της το 1978, αλλά έχει ως ανώτατο άρχοντα τη βασίλισσα Ελισάβετ της Μεγάλης Βρετανίας.

Η απόσταση μεταξύ των ακτών των Νήσων του Σολομώντα και των ακτών της Αυστραλίας είναι 1.429 χιλιόμετρα. Από τη νησιωτική χώρα περνάνε σημαντικές διαδρομές της διεθνούς ναυσιπλοΐας.

Η συμφωνία

Η συμφωνία ασφαλείας υπογράφηκε στις 31 Μαρτίου μεταξύ του κινέζου πρεσβευτή Λι Μινγκ και του Κόλιν Μπε, μόνιμου γραμματέα του υπουργείου Εξωτερικών Διεθνούς Εμπορίου των Νήσων του Σολομώντα. Σύμφωνα με την κινεζική πρεσβεία στις Νήσους του Σολομώντα, στο κτίριο της οποίας έπεσαν οι υπογραφές, «η συμφωνία θα ενισχύσει περαιτέρω τη διμερή συνεργασία μεταξύ της Κίνας και των Νήσων του Σολομώντα σε πεδία όπως η αντιμετώπιση καταστροφών, η ανθρωπιστική βοήθεια, η αναπτυξιακή υποστήριξη, καθώς και η διατήρηση της δημόσιας τάξης και η από κοινού αντιμετώπιση παραδοσιακών και μη παραδοσιακών προκλήσεων ασφαλείας».

Το πλήρες κείμενο της συμφωνίας δεν έχει γίνει γνωστό. Ωστόσο, ένα σχέδιό της που διέρρευσε, αναφέρει ότι «οι Νήσοι του Σολομώντα μπορούν, σύμφωνα με τις δικές τους ανάγκες, να ζητήσουν από την Κίνα να στείλει αστυνομία, ένοπλη αστυνομία, στρατιωτικό προσωπικό, καθώς και άλλες δυνάμεις επιβολής του νόμου και στρατιωτικές δυνάμεις στις Νήσους του Σολομώντα για να συνδράμουν βοηθήσουν στη διατήρηση της δημόσιας τάξης, καθώς και την προστασία της ζωής και της περιουσίας των ανθρώπων». Επίσης, κινεζικά πολεμικά σκάφη θα μπορούν να ναυλοχούν σε λιμάνια των Νήσων του Σολομώντα.

Τον περασμένο Νοέμβριο σε εκτεταμένες ταραχές, σημειώθηκαν μια σειρά από επιθέσεις σε επιχειρήσεις κινεζικών συμφερόντων. Για την αποκατάσταση της τάξης είχε ζητηθεί η συνδρομή αυστραλιανών αστυνομικών δυνάμεων.

Η αντίδραση της Αυστραλίας

Η Αυστραλία στη σφαίρα επιρροής της οποίας βρίσκονταν μέχρι τώρα οι Νήσοι του Σολομώντα, αντέδρασε δυναμικά στην αναγγελία της συμφωνίας ασφαλείας με την Κίνα. Το υπουργείο Εξωτερικών της Αυστραλίας δήλωσε ότι «θα μας προκαλούσε ανησυχία οποιαδήποτε πράξη που θα αποσταθεροποιούσε την περιοχή».

Στη συνέχεια, η αυστραλιανή ρητορεία κλιμακώθηκε. Ο πρωθυπουργός της Αυστραλίας Σκοτ Μόρισον, δήλωσε ότι είναι «κόκκινη γραμμή» για την Αυστραλία και τις ΗΠΑ μια κινεζική ναυτική βάση στις Νήσους του Σολομώντα. «Δεν θα επιτρέψουμε κινέζικες βάσεις στο κατώφλι μας», τόνισε. Να σημειώσουμε ότι η λέξη «κατώφλι» έχει χρησιμοποιηθεί και από Ρώσους αξιωματούχους για την Ουκρανία. Σε ανοιχτά πολεμικό τόνο ο υπουργός Άμυνας Πιτερ Ντάτον είπε ότι «η Αυστραλία πρέπει να προετοιμάζεται για πόλεμο».

Το ζήτημα της συμφωνίας ασφαλείας μπήκε στην προεκλογική ατζέντα της Αυστραλίας -οι βουλευτικές εκλογές θα πραγματοποιηθούν στις 21 Μαΐου. Το Εργατικό Κόμμα κατηγορεί την κυβέρνηση Μόρισον για διπλωματική αδράνεια, καθώς και για τη μείωση της αναπτυξιακής βοήθειας στις Νήσους του Σολομώντα.

Η διάψευση

Σε ομιλία του στο κοινοβούλιο ο πρωθυπουργός των Νήσων του Σολομώντα Μανασέχ Σογκαβάρε χαρακτήρισε προσβλητικά τα σχόλια για την αμυντική συμφωνία και άσκησε κριτική στις δυτικές δυνάμεις που υποστηρίζουν ότι τα Νήσοι του Σολομώντα δεν μπορούν να δρουν με βάση τα δικά τους συμφέροντα. Χαρακτήρισε επίσης ανοησίες τις κατηγορίες περί δημιουργίας κινεζικής ναυτικής βάσης.

Σε υψηλούς τόνους και η διάψευση του εκπροσώπου του κινεζικού ΥΠΕΞ Wang Wenbin: «Η συνεργασία στον τομέα της ασφάλειας μεταξύ της Κίνας και των Νήσων του Σολομώντα βασίζεται στην ισότητα και τα αμοιβαία οφέλη. Είναι σύμφωνη με την κυριαρχία των δύο χωρών μας και συνάδει με το Διεθνές Δίκαιο και τη διεθνή εθιμική πρακτική. Η συνεργασία είναι ανοιχτή, διαφανής, θεμιτή, νόμιμη και άψογη. Η εικασία ότι η Κίνα θα χτίσει μια στρατιωτική βάση στις Νήσους του Σολομώντα είναι καθαρή παραπληροφόρηση που κατασκευάστηκε από μια χούφτα ανθρώπων που έχουν απώτερα κίνητρα. Παρατήρησα ότι οι ΗΠΑ και η Αυστραλία κατηγορούν ως μη διαφανή τη συμφωνία-πλαίσιο για τη συνεργασία στον τομέα της ασφάλειας μεταξύ της Κίνας και των Νήσων του Σολομώντα. Ωστόσο, η εταιρική σχέση ασφαλείας AUKUS δεν είναι ούτε ανοιχτή ούτε διαφανής».

Υπενθυμίζεται ότι σύμφωνα με την τριμερή συμφωνία AUKUS (ΗΠΑ, Αυστραλίας, Μεγάλη Βρετανίας) που συνάφθηκε στις 15 Σεπτεμβρίου 2021, οι ΗΠΑ θα βοηθήσουν την Αυστραλία να αποκτήσει πυρηνοκίνητα υποβρύχια.

Η ανάμειξη των ΗΠΑ

Όπως ήταν αναμενόμενο, οι ΗΠΑ αναμειγνύονται έντονα στην υπόθεση της συμφωνίας ασφαλείας. Στις 22 Απριλίου επισκέφτηκε τις Νήσους του Σολομώντα αμερικανική αντιπροσωπεία η οποία συναντήθηκε με τον πρωθυπουργό Σογκαβάρε. Η αντιπροσωπεία αποτελούνταν από τον συντονιστή Ινδο-Ειρηνικού του Συμβουλίου Εθνικής Ασφάλειας, Κουρτ Κάμπελ, τον υποδιοικητή της Διοίκησης Ινδο-Ειρηνικού, αντιστράτηγο, Στίβεν Σκλένκα, και τον αναπληρωτή βοηθό διευθυντή της USAID για την Ασία, Κρεγκ Χαρτ.

Η αμερικανική αντιπροσωπεία επιβεβαίωσε το σεβασμό των ΗΠΑ στην κυριαρχία των Νήσων του Σολομώντα. Εντούτοις, στη σχετική ανακοίνωση του Λευκού Οίκου επισημαίνεται ότι «εάν γίνουν βήματα για την εγκαθίδρυση μιας de facto μόνιμης κινεζικής στρατιωτικής παρουσίας, δυνατοτήτων προβολής ισχύος ή στρατιωτικής εγκατάστασης, οι Ηνωμένες Πολιτείες θα έχουν τότε σημαντικές ανησυχίες και θα απαντήσουν ανάλογα».

Σύμφωνα με ρεπορτάζ του Guardian, ο βοηθός υπουργός Εξωτερικών για την Ανατολική Ασία και Ειρηνικό, Ντάνιελ Κρίτενμπρικ, που συμμετείχε στην αντιπροσωπεία στις Νήσους του Σολομώντα, σε ερώτηση για το ποια ακριβώς θα είναι η «ανάλογη απάντηση» των ΗΠΑ στη δημιουργία κινεζικής βάσης, είπε: «Κοιτάξτε, δεν πρόκειται να κάνω εικασίες και δεν είμαι σε θέση να μιλήσω για το τι μπορούν ή δεν μπορούν να κάνουν οι Ηνωμένες Πολιτείες σε μια τέτοια κατάσταση». Σε δεύτερη ερώτηση για αν θα απέκλειε αμερικανική στρατιωτική δράση, ο Αμερικανός αξιωματούχος περιορίστηκε να αναφέρει: «Δεν έχω πολλά να προσθέσω πέρα από αυτά που έχω ήδη δηλώσει».

Η Κίνα

Ανεξάρτητα από το αν θα δημιουργηθεί τελικά κινεζική στρατιωτική βάση, η συμφωνία με τις Νήσους του Σολομώντα αποτελεί επιτυχία της κινεζικής διπλωματίας. Η Κίνα μπόρεσε να εκμεταλλευτεί το κενό που άφησε η Δύση (οι ΗΠΑ δεν έχουν καν πρεσβεία στην Ονιάρα) και να κερδίσει πόντους στο παιχνίδι της ηγεμονίας στον Ειρηνικό, μετά την κίνηση των ΗΠΑ με τη συμφωνία AUKUS. Το Πεκίνο έχει δύο βασικά επιχειρήματα στη συγκρότηση των δικών του σφαιρών επιρροής απέναντι στη Δύση:

Πρώτον, την υπόσχεση της οικονομικής ανάπτυξης, κυρίως μέσω της συμμετοχής των μικρότερων κρατών στη γιγάντια πρωτοβουλία Belt and Road.

Δεύτερον, τη διακηρυγμένη θέση της Κίνας ότι δεν αναμειγνύεται στα εσωτερικά πολιτικά πράγματα των εταίρων του, μέσω της επίκλησης των ανθρωπίνων δικαιωμάτων και της φιλελεύθερης δημοκρατίας.

Η διπλωματική δραστηριότητα συνοδεύεται από την αναβάθμιση της στρατιωτικής παρουσίας της Κίνας στο εξωτερικό. Κινεζικές στρατιωτικές βάσεις λειτουργούν στο Τατζικιστάν, τη Μιανμάρ και το Τζιμπουτί. Η τελευταία είναι ιδιαίτερα σημαντική αφού «βλέπει» στην Ερυθρά Θάλασσα και τον Ινδικό Ωκεανό. Ταυτόχρονα, η Κίνα αυξάνει κάθε χρόνο τις στρατιωτικές δαπάνες. Φέτος η αύξηση θα ανέλθει στο 7,1%, με τον κινεζικό στρατιωτικό προϋπολογισμό να φτάνει τα 230 δισεκατομμύρια δολάρια. Ωστόσο, η Κίνα συνεχίζει να υπολείπεται κατά πολύ των ΗΠΑ, των οποίων ο στρατιωτικός προϋπολογισμός φτάνει τα 773 δισεκατομμύρια δολάρια.

Τώρα σε ό,τι αφορά το πόσο γίνεται σεβαστή η κυριαρχία του κάθε κράτους στον κόσμο μας, θα μπορούσαμε να παραφράσουμε τον Τζορτζ Όργουελ: όλα τα κράτη είναι κυρίαρχα, αλλά μερικά κράτη είναι πιο κυρίαρχα από τα άλλα. Ας ελπίσουμε μόνο στον Ειρηνικό να μείνουμε στις πολεμικές απειλές και να μην περάσουμε στις πράξεις.

Ακολουθήστε το News247.gr στο Google News και μάθετε πρώτοι όλες τις ειδήσεις