Μήπως έχετε εξάρτηση από το facebook;

Παρόλο που  ο εθισμός στο διαδίκτυο δεν έχει μελετηθεί τόσο διεξοδικά όσο οι άλλες εξαρτήσεις και δεν έχει ακόμα επισήμως «πολιτογραφηθεί» ως ψυχική διαταραχή, απασχολεί όλο και περισσότερους ανθρώπους, ειδικούς και μη.  Η συνεχής ενασχόληση, για μη επαγγελματικούς ή εκπαιδευτικούς λόγους, με το διαδίκτυο και ιδιαίτερα τις σελίδες κοινωνικής δικτύωσης, τα διαδικτυακά παιχνίδια και το ανεξέλεγκτο on line shopping αρχίζουν και αντιμετωπίζονται με την ίδια σοβαρότητα όπως ο διαδικτυακός τζόγος και η διαδικτυακή πορνογραφία.

Όσοι ξοδεύουν υπερβολικό χρόνο στο διαδίκτυο, ακόμα και συμμετέχοντας σε «αθώα» κοινωνικά δίκτυα όπως το facebook, ίσως χρειάζεται τελικά να αναρωτηθούν τι συμβαίνει. Είναι μοναχικοί τύποι, έχουν κατάθλιψη, αναζητούν μια νέα κοινωνική ταυτότητα ή προσπαθούν να δημιουργήσουν ένα νέο δίκτυο σχέσεων εκ του ασφαλούς;

Ορισμένοι άνθρωποι έχουν ανάγκη να επικοινωνούν και να συνδέονται με τους άλλους αποφεύγοντας την έκθεση της πρόσωπο με πρόσωπο επαφής ή θέλουν να νοιώθουν σημαντικοί ως μέλη μιας ομάδας, ακόμα και αν δεν την έχουν συναντήσει ποτέ, καθώς υφίσταται μόνο στον κυβερνοχώρο. Έχουν την ανάγκη να διαμορφώνουν και να προβάλλουν μια ελεγχόμενη, επιλεκτική εικόνα για τον εαυτό τους. Το διαδίκτυο επιτρέπει τις μεταμφιέσεις και ευνοεί το χτίσιμο ψευδοεικόνων. Μερικές φορές τα ψευδώνυμα χρησιμοποιούνται όχι τόσο για να προφυλάξουν τα προσωπικά στοιχεία όσο για να συμπληρώσουν την επινόηση μιας νέας περσόνας. Άλλοι μπορεί να κρατούν το πραγματικό τους όνομα, αλλά η εικόνα που προβάλουν  απέχει πολύ από την πραγματικότητα.

Τα κοινωνικά  δίκτυα όπως το facebook, το twitter, το linkedin, το instagram και τόσα άλλα έγιναν τα νέα –ηλεκτρονικά- χωριά του πλανήτη. Οι άνθρωποι που ανήκουν σε αυτά συζητούν, αντιπαρατίθενται, φλερτάρουν, προκαλούν, επιτίθενται, αλλά χωρίς να παίρνουν το ρίσκο να κοιτάξουν τους άλλους στα μάτια. Κάνουν αναρτήσεις και σχολιασμούς, μετρώντας την αποδοχή των άλλων από τον αριθμό των likes, των κοινοποιήσεων και των σχολίων. Το διαδίκτυο τους προσφέρει μια αίσθηση ισχύος, αποτελεσματικότητας και κοινωνικής αποδοχής.

Κάποιοι, ωστόσο, βαθμιαία βυθίζονται μέσα σε αυτό και δυσκολεύονται να βγουν στην επιφάνεια. Ξοδεύουν καθημερινά πολλές ώρες χάνοντας την αίσθηση του χρόνου ή «μπαινοβγαίνουν» διαρκώς στο διαδίκτυο στη διάρκεια της ημέρας διακόπτοντας άλλες δραστηριότητές τους. Αν εργάζονται καθυστερούν στη δουλειά τους και αν είναι έφηβοι κάνουν συχνές απουσίες από το σχολείο, επειδή ο ελεύθερος χρόνος δε τους φτάνει. Το διαδίκτυο υποκαθιστά τις διαπροσωπικές τους σχέσεις και γίνεται η κύρια ενασχόλησή τους. Απομονώνονται από τους άλλους και αναζητούν μέσα από αυτό την ευχαρίστηση. Όταν χρειάζεται να απομακρυνθούν ή όταν δεν μπορούν να συνδεθούν αισθάνονται εκνευρισμό, θυμό, στεναχώρια. Η εξάρτηση από το διαδίκτυο, σύμφωνα ορισμένους επιστήμονες, θεωρείται πιο ισχυρή από τον εθισμό στο αλκοόλ και τον καπνό. Για αυτό πολλές φορές η υποτροπή είναι συχνή, ιδίως αν οι χρήστες δεν μπαίνουν στον κόπο να αναρωτηθούν τι είναι αυτό που τους προσφέρει το διαδίκτυο και γιατί το αποζητούν.

Εσείς, έχετε ποτέ αναρωτηθεί πόσες ώρες περνάτε στο διαδίκτυο  ή πόσες φορές «μπαινοβγαίνετε» στη διάρκεια της ημέρας κοιτώντας τη σελίδα σας σε κάποιο κοινωνικό δίκτυο;

* Ο Χαράλαμπος Πουλόπουλος είναι διδάκτωρ Κοινωνικών Επιστημών, διευθυντής του Κέντρου Θεραπείας  Εξαρτημένων Ατόμων (ΚΕΘΕΑ). Είναι πρόεδρος της επιστημονικής και  συμβουλευτικής επιτροπής της Παγκόσμιας Ομοσπονδίας Θεραπευτικών Κοινοτήτων (W.F.T.C.) και αντιπρόεδρος του Δ.Σ. της  Ευρωπαϊκής Ομοσπονδίας Θεραπευτικών Κοινοτήτων (E.F.T.C).