Να μην “καεί” και το δικαίωμα στη θεραπεία

Μέσα στις ελληνικές φυλακές συσσωρεύονται περίπου δώδεκα χιλιάδες άνθρωποι κάτω από άθλιες συνθήκες χωρίς ουσιαστική φροντίδα για την υγεία τους, την εκπαίδευσή τους και την ψυχολογική τους υποστήριξη. Η απομόνωση από την κοινωνία, το καταθλιπτικό και πιεστικό περιβάλλον της φυλακής ευνοούν την καταφυγή στη χρήση ουσιών, ως μία μορφή αυτοθεραπείας τόσο από τους εξαρτημένους, αλλά και από εκείνους που αν και δεν ήταν εξαρτημένοι πριν μπουν στη φυλακή καταφεύγουν σε ουσίες, προσπαθώντας να αντέξουν την πίεση και να αναζητήσουν «λύσεις» στο συναισθηματικό και κοινωνικό τους αδιέξοδο.

Είναι γεγονός ότι οι μισοί περίπου από τους κρατούμενους που βρίσκονται στις φυλακές κατηγορούνται για παραβάσεις που σχετίζονται με τα ναρκωτικά. Κατοχή, χρήση, μικροδιακίνηση, μικροκλοπές. Άνθρωποι που προκειμένου να εξασφαλίσουν τη δόση τους παραβατούν. Το ερώτημα είναι ποιες είναι οι εναλλακτικές λύσεις που τους προσφέρονται.

Αποτελέσματα ερευνών δείχνουν ότι η συμμετοχή σε θεραπευτικά προγράμματα μειώνει τον κύκλο της εξάρτησης και της εγκληματικότητας, ενώ αντίθετα η παραμονή και μόνο στη φυλακή συνεχίζει να τον αναπαράγει. Όταν απουσιάζει η παροχή υπηρεσιών ψυχοκοινωνικής στήριξης, η χρήση ουσιών και η παραβατική συμπεριφορά ενισχύονται. Δεν είναι τυχαίο ότι η πλειονότητα των εξαρτημένων, μετά την αποφυλάκισή τους, ξαναγυρίζει στη χρήση και στην παραβατικότητα. Από την άλλη πλευρά, έχει βρεθεί ότι αυτοί που συμμετέχουν σε ένα πρόγραμμα απεξάρτησης έχουν πολλαπλάσιες πιθανότητες να αποθεραπευτούν και να ενταχθούν στην κοινωνία.

Η Θεραπευτική Κοινότητα ΚΕΘΕΑ ΕΝ ΔΡΑΣΕΙ είναι η πρώτη μονάδα ψυχικής απεξάρτησης που δημιουργήθηκε στις ελληνικές ανδρικές φυλακές, όπου, όπως είναι γνωστό, το ήμισυ περίπου των κρατουμένων  αντιμετωπίζει ποινές σχετικές με τη νομοθεσία περί ναρκωτικών αλλά και προβλήματα χρήσης και είχε σημαντικά αποτελέσματα.

Εγκαινιάστηκε το Δεκέμβριο του 2008, για να αποτελέσει τη φάση εντατικής θεραπείας ψυχικής απεξάρτησης κρατουμένων που έχουν προηγουμένως ολοκληρώσει το προπαρασκευαστικό πρόγραμμα συμβουλευτικής του ΚΕΘΕΑ στο ίδιο σωφρονιστικό κατάστημα και έδωσε τη δυνατότητα σε αρκετούς κρατούμενους να απεξαρτηθούν από τις ουσίες και την παραβατική συμπεριφορά μέσα στη φυλακή και να επανενταχθούν κοινωνικά.

Δυστυχώς, η πυρκαγιά που ξέσπασε πριν μερικές μέρες στις Δικαστικές Φυλακές Κορυδαλλού κατέκαψε το χώρο της Θεραπευτικής Κοινότητας χωρίς να αφήσει τίποτα όρθιο αν και τα επεισόδια δεν είχαν καμιά σχέση με το Θεραπευτικό Πρόγραμμα του ΚΕΘΕΑ.

Σήμερα η Κοινότητα πρέπει να ξαναφτιαχθεί απ΄ την αρχή με όλες τις δυσκολίες που συνεπάγεται ένα τέτοιο εγχείρημα, όταν γίνεται στο πλαίσιο του σωφρονιστικού συστήματος αλλά στη σημερινή οικονομική συγκυρία. Η αποκατάστασή της αποτελεί αναγκαιότητα για τους κρατούμενους που αντιμετωπίζουν πρόβλημα ναρκωτικών και έχουν τα ίδια δικαιώματα με τον πληθυσμό που βρίσκεται στην κοινωνία όσον αφορά την πρόσβαση σε υπηρεσίες υγείας και κοινωνικής φροντίδας.

*Ο Χαράλαμπος Πουλόπουλος είναι διδάκτωρ Κοινωνικών Επιστημών, διευθυντής του Κέντρου Θεραπείας Εξαρτημένων Ατόμων (ΚΕ.Θ.Ε.Α.), πρόεδρος της επιστημονικής και συμβουλευτικής επιτροπής της Παγκόσμιας Ομοσπονδίας Θεραπευτικών Κοινοτήτων (W.F.T.C.) και αντιπρόεδρος του Δ.Σ. της Ευρωπαϊκής Ομοσπονδίας Θεραπευτικών Κοινοτήτων (E.F.T.C).