Ναυάγιο Πύλου: Απόφαση-κόλαφος για το ελληνικό κράτος

Η απόφαση του Τριμελούς Εφετείου της Καλαμάτας να αθωώσει τους 9 επιζώντες του πολύνεκρου ναυαγίου της Πύλου, αποτελεί κόλαφο για το ελληνικό κράτος. Οι εννιά Αιγύπτιοι κατηγορούνταν για λαθρεμπορία, επιβαρυμένη με τον θάνατο των επιβατών, πρόκληση ναυαγίου, παράνομη είσοδο και σύσταση και συμμετοχή σε εγκληματική οργάνωση, εγκλήματα που επισύρουν πολυετείς ποινές κάθειρξης, ακόμα και ισόβια.

Το δικαστήριο έκρινε ότι δεν είχε αρμοδιότητα να δικάσει την υπόθεση γιατί η τραγωδία με τους εκατοντάδες νεκρούς, έλαβε χώρα σε διεθνή ύδατα. Στην αγόρευσή της η εισαγγελέας σημείωσε ότι  «μόνο το κράτος σημαίας μπορεί να ασκήσει δικαιοδοσία σε σκάφος στην ανοιχτή θάλασσα. […] Υπάρχουν κάποιες εξαιρέσεις, όπως, πειρατεία, δουλεμπόριο, παράνομες ραδιοτηλεοπτικές προβολές […] η παράνομη μεταφορά μεταναστών δεν υπάγεται στην εμπορία δούλων».

Το ερώτημα

Το ερώτημα που τίθεται μετά την απόφαση του Εφετείου της Καλαμάτας είναι προφανές. Αφού η νομοθεσία για τα διεθνή ύδατα είναι τόσο καθαρή ώστε να λήξει η δίκη με το «καλημέρα», γιατί αυτό δεν είχε διαπιστωθεί νωρίτερα; Γιατί έπρεπε αυτοί οι ταλαιπωρημένοι άνθρωποι να κάτσουν έναν χρόνο στη φυλακή για μια υπόθεση που δεν ευασταθούσε; Δεν ήξεραν οι δικαστές που χειρίστηκαν την υπόθεση μέχρι το ακροατήριο ότι δεν μπορούσε να ασκηθεί δίωξη λόγω των διεθνών υδάτων.

Δύσκολα να πιστέψει κανείς το σενάριο του λάθους. Πολύ πιο πειστική μοιάζει η εκδοχή της δημιουργίας αποδιοπομπαίων τράγων για να καλυφθούν οι κρατικές ευθύνες για την τραγωδία της Πύλου. Οι διεθνείς οργανώσεις εγνωσμένου κύρους Διεθνής Αμνηστία και Human Rights Watch είχαν εκφράσει τις ανησυχίες τους σχετικά «με την ακεραιότητα της έρευνας και των αποδεικτικών στοιχείων». Η Judith Sunderland, αναπληρώτρια διευθύντρια Ευρώπης και Κεντρικής Ασίας της Human Rights Watch τόνισε παραμονές της δίκης ότι «υπάρχει πραγματικός κίνδυνος αυτοί οι εννέα επιζώντες να κριθούν “ένοχοι” βάσει ελλιπών και αμφισβητούμενων στοιχείων, δεδομένου ότι η επίσημη έρευνα για το ρόλο του Λιμενικού Σώματος δεν έχει ακόμη ολοκληρωθεί». Επομένως, είχαν επισημανθεί τα προβλήματα της ποινικής διαδικασίας.

Πρέπει να σημειωθεί επίσης ότι οι επικεφαλής και τα μέλη των κυκλωμάτων διακίνησης δεν μπαίνουν πλέον στα σκάφη που οδηγούν μετανάστες και πρόσφυγες στην Ευρώπη. Ως «πληρώματα» οι διακινητές χρησιμοποιούν διακινούμενους  οι οποίοι είτε δεν έχουν να πληρώσουν τα ναύλα της παράτυπης μεταφοράς είτε εξαναγκάζονται δια της βίας. Στην πραγματικότητα, τα πλοιάρια διασχίζουν τη Μεσόγειο χωρίς πραγματικούς πλοιάρχους και ναυτικούς, κάτι που είναι ενδεικτικό του μεγέθους της απελπισίας όσων θέλουν να φτάσουν στην Ευρώπη.

Οι ευθύνες του Λιμενικού

Ακόμα μεγαλύτερες σκιές στη διαδικασία που ακολουθήθηκε, ρίχνει το γεγονός ότι ενώ οι εννιά οδηγήθηκαν στο δικαστήριο, η έρευνα για τις ευθύνες του Λιμενικού βρίσκεται στον αέρα. Η προδικασία δεν έχει ολοκληρωθεί ένα χρόνο μετά την τραγωδία, παρά τις καταγγελίες των επιζώντων και τα στοιχεία που ανέδειξε η δημοσιογραφική έρευνα.  Το ρεπορτάζ των Solomon, της Forensis, του  Guardian και της γερμανικής κρατικής τηλεόρασης ARD το οποίο βραβεύτηκε με το Βραβείο Δημοσιογραφίας του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου Daphne Caruana Galizia, αποκάλυψε ότι το σκάφος του Λιμενικού που βρισκόταν πολύ κοντά στο πλοιάριο των μεταναστών, άρχισε την επιχείρηση διάσωσης μισή ώρα μετά το ναυάγιο. Επιπλέον, καταγράφονται μαρτυρίες ότι της βύθισης προηγήθηκε επιχείρηση ρυμούλκησης προς την Ιταλία.

Η υπόνοια και μόνο ότι λόγω πράξεων ή παραλείψεων του ελληνικού Λιμενικού χάθηκαν εκατοντάδες ζωές θα έπρεπε να έχει κινητοποιήσει πρώτα απ΄ όλα το ίδιο το Λιμενικό, τη Δικαιοσύνη και την κυβέρνηση. Σε ένα «κράτος δικαίου» οι παραβάσεις των κρατικών οργάνων έχουν πολύ μεγαλύτερη βαρύτητα από αυτές των απλών πολιτών. Ωστόσο, στην περίπτωση του ναυαγίου της Πύλου δεν φαίνεται να συμβαίνει αυτό. Για την ακρίβεια, φαίνεται να συμβαίνει το αντίθετο, δηλαδή να επιχειρείται η παραπομπή  της απονομής δικαιοσύνης στις καλένδες.

Η απόφαση του Εφετείου της Καλαμάτας αποτέλεσε κόλαφο για το ελληνικό κράτος γιατί κατέδειξε πόσο έωλη και προσχηματική ήταν η προσπάθεια ενοχοποίησης των εννιά Αιγυπτίων. Για την τραγωδία της Πύλου χρειάζεται όμως  να μάθουμε όλη την αλήθεια και να αποδοθεί πλήρως δικαιοσύνη. Το χρωστάμε στις εκατοντάδες ψυχές που χάθηκαν, αλλά το έχουμε ανάγκη κι εμείς. Δεν υπάρχει δημοκρατία χωρίς δικαιοσύνη για όλους, ντόπιους και ξένους.