ΑΣΕΠ και επιτελικό κράτος – ανέκδοτο

Χωρίς αμφιβολία η σημερινή πολιτική συγκυρία, όχι μόνο λόγω ευρωεκλογών αλλά και στην επόμενη μέρα, είναι ιστορικά καίρια. Όχι επειδή χρειάζονται κρίσιμες αποφάσεις ενώπιον κάποιων έκτακτων καταστάσεων, αλλά επειδή τώρα ακριβώς αντί για διαχείριση χρειάζεται κτίσιμο θεμελίων και ουσιαστική δουλειά αλλαγής. Το παρόν μας δυστυχώς είναι ένα τοπίο με πολλά ερείπια και με τη δημοκρατία βαλλόμενη και αποστεωμένη.

Η κυβέρνηση πλήττει το κράτος δικαίου σε βαθμό πανευρωπαϊκά αισθητό και αποδιοργανώνει το κράτος πρόνοιας (σχολείο, υγεία). Το «επιτελικό κράτος» γίνεται κέλυφος που καλύπτει την κρατική απορρύθμιση, σωστό ανέκδοτο με πρωταγωνιστή τα «δικά μας παιδιά».

Πολύ χαρακτηριστικό και ίσως κορυφαίο παράδειγμα ο τελευταίος διαγωνισμός του ΑΣΕΠ: Το Ανώτατο Συμβούλιο Επιλογής Προσωπικού ιδρύθηκε με τον νόμο 2190/1994 με εισήγηση του αείμνηστου Υπουργού Αναστάσιου Πεπονή («νόμος Πεπονή»), ως σύστημα αντικειμενικής επιλογής των υπαλλήλων στη δημόσια διοίκηση. Καταξιώθηκε και παρά τη φθορά άντεξε για πολλές δεκαετίες.

Και φθάσαμε στην εποχή μας. Στον δεύτερο χρόνο μετά τη διεξαγωγή του Πανελλήνιου Γραπτού Διαγωνισμού 2Γ/2022 του ΑΣΕΠ και τη δημιουργία της «δεξαμενής» των 14.837 επιτυχόντων το δημόσιο για τη στελέχωσή του δεν έχει ψαρέψει ούτε ένα ψαράκι! Η κυβέρνηση εντωμεταξύ σχεδιάζει τον επόμενο γραπτό διαγωνισμό που θα καταργεί τους πίνακες του πρώτου. Πού είναι η αξιοκρατία; Πουθενά. Πού η αναξιοκρατία; Παντού στο πλήθος των «δικών μας παιδιών» που βρίσκουν παράθυρα ανοιχτά και μπαίνουν. Εντωμεταξύ χιλιάδες νέοι και νέες έχασαν χρόνια ζωής, οικογενειακής ή φιλικής επαφής, βυθισμένοι στη μάταιη μελέτη για το διαγωνισμό. Μην ξεχάσουμε και τα χρήματα που ξόδεψαν σε φροντιστήρια, χρήματα αυτοσκοπό καθώς φαίνεται για τους «αρχιτέκτονες» της εξέλιξης αυτής, που έχουν την άνεση να μην ντρέπονται και να μη διαπράττουν καμιά παράβαση καθήκοντος.

Η εμπιστοσύνη στη Δικαιοσύνη έχει επίσης κλονιστεί. Πλήθος οι πρωθυπουργικές ή υπουργικές δηλώσεις που την πλήττουν προεξοφλώντας δικαστικές αποφάσεις: «κανείς πολιτικός δεν ευθύνεται» για τη Novartis ή τις υποκλοπές, «ανθρώπινο λάθος» στα Τέμπη, καμιά ευθύνη αρμοδίων για το ναυάγιο στην Πύλο κλπ. (ζωογόνα ανάσα ευτυχώς η τεκμηριωμένη απαλλαγή των 9 κατηγορουμένων προσφύγων για το ίδιο ναυάγιο). Επιλεκτικό εξάλλου είναι και το ενδιαφέρον για τις καθυστερήσεις στην απονομή της Δικαιοσύνης: Η ταχύτητα επιδιώκεται με μεταρρυθμίσεις όπου εξυπηρετεί τα συμφέροντα της αγοράς, «ξεχνιέται» όταν αναζητούνται ευθύνες υψηλά ισταμένων.

Τα κοινωνικοοικονομικά μαστίζονται εντωμεταξύ από τις επιπτώσεις της μνημονιακής λιτότητας που προηγήθηκε, καθώς και από τη νέα ένταση ανισοδιανομής που ακολούθησε. Χρειάζεται λοιπόν επαναθεμελίωση και νέο κτίσιμο. Αλλά το θέμα δεν είναι το δέον αλλά το πώς!

Στην πολιτική τα πράγματα είναι ευδιάκριτα: Η Δημοκρατία είναι το μόνο πολίτευμα με θεσμούς που υπόσχονται ισότητα (ένας άνθρωπος μια ψήφος), αλληλεγγύη, ελευθερία, αναγνώριση όλων χωρίς «εμείς και οι άλλοι», αντιπροσώπευση, συμμετοχή, λογοδοσία. Η ενδυνάμωση αντί της απαξίωσης των δημοκρατικών θεσμών είναι η απάντησή μας στο «πώς». Στο κοινωνικό πεδίο, με την κοινωνική πρόνοια αποδυναμωμένη, τα πράγματα είναι πιο δύσκολα και οι συγκρούσεις επίσης αναγκαίες. Τις διεξόδους θα τις ψάχνουμε βήμα – βήμα, κι όπως πάντα η ζωή θα προηγείται των ιδεών.

*Ο Νίκος Παρασκευόπουλος είναι ομότιμος καθηγητής του ΑΠΘ και πρώην υπουργός Δικαιοσύνης.