Ο Ελπιδοφόρος δεν είναι Ιάκωβος

Η Αρχιεπισκοπή Αμερικής είναι η πλουσιότερη και πολιτικά πιο ευαίσθητη Επαρχία του Οικουμενικού Θρόνου. Ο εκάστοτε Αρχιεπίσκοπος είναι επιφορτισμένος με τη διακονία της ελληνορθόδοξης διασποράς αλλά και της εκπροσώπησης του Πατριαρχείου στην αμερικανική κυβέρνηση. Τις τελευταίες ημέρες, ο Αρχιεπίσκοπος Ελπιδοφόρος έχει εξελιχθεί στο πρόσωπο της επικαιρότητας λόγω της παρουσίας του στα εγκαίνια του Τουρκικού Οίκου (Turkish House) στη Νέα Υόρκη.

Τόσο η ελληνική όσο και η κυπριακή ηγεσία, εξέφρασαν την έντονη ενόχλησή τους επειδή στην εκδήλωση παρίστατο, πέραν του Ταγίπ Ερντογάν, ο ηγέτης των Τουρκοκυπρίων, Ερσίν Τατάρ. Ο Κύπριος Πρόεδρος και ο Έλληνας Πρωθυπουργός ακύρωσαν προγραμματισμένες συναντήσεις με τον Ελπιδοφόρο στην ιστορική έδρα της Αρχιεπισκοπής, στη Νέα Υόρκη. Ο δε κυβερνητικός εκπρόσωπος έσπευσε να εκφράσει την ενόχληση της Αθήνας, την ώρα που φιλοκυβερνητικά ενημερωτικά μέσα ισχυρίστηκαν ότι ο Ελπιδοφόρος «νομιμοποίησε» κατ’ αυτόν τον τρόπο το «ψευδοκράτος». Ενδιαφέρον μάλιστα προκάλεσε η σπουδή ορισμένων να συγκρίνουν τον Ελπιδοφόρο με τον πρόδρομό του, μακαριστό Αρχιεπίσκοπο πρ. Βορείου και Νοτίου Αμερικής Ιάκωβο.

Ο Ιάκωβος ήταν μια βαθιά πολιτική φυσιογνωμία, υπέρμαχος των ανθρωπίνων δικαιωμάτων κι εκ των πρωταγωνιστών του ελληνοαμερικανικού λόμπι, που τον Φεβρουάριο του 1975 έπεισε το Κογκρέσσο να επιβάλλει στην Τουρκία εμπάργκο πώλησης όπλων, λόγω της εισβολής στην Κύπρο. Γεννημένος στην Ίμβρο το 1911, ήταν βαθιά πατριώτης αλλά δεν ήταν εθνικιστής. Ως εκ τούτου, έβλεπε τα πράγματα με νηφαλιότητα, προκρίνοντας τον διάλογο και την επικοινωνία. Τον Μάρτιο του 1985, ο τότε Τούρκος Πρωθυπουργός Turgut Özal επισκέφτηκε τη Νέα Υόρκη και ζήτησε με επιμονή μια συνάντηση μαζί του. Ενάμιση χρόνο νωρίτερα, στις 15 Νοεμβρίου 1983, το κατεχόμενο τμήμα της Κύπρου είχε ανακηρύξει την ανεξαρτησία του με το όνομα «Τουρκική Δημοκρατία Βορείου Κύπρου» και η Τουρκία ήταν η μόνη χώρα που το είχε αναγνωρίσει. Ο Özal επιθυμούσε διακαώς να συναντηθεί με τον Ανδρέα Παπανδρέου για να εξομαλύνουν τις σχέσεις τους γι’ αυτό ζήτησε τη βοήθεια του Ιακώβου για να τον πείσει. Ο Αρχιεπίσκοπος, θέλοντας να κρατήσει ανοικτούς τους διαύλους σε μια εποχή ψυχρών σχέσεων, ενημέρωσε τον Παπανδρέου και τον ενθάρρυνε να τολμήσει τον διάλογο, χωρίς αυτό να σημαίνει ότι θα αποδεχόταν τετελεσμένα.

Η συνάντηση Ιακώβου-Özal απασχόλησε τον ελληνικό Τύπο περισσότερο απ’ όσο η συμμετοχή του Ελπιδοφόρου στην πρόσφατη τελετή. Από τότε έως σήμερα, έχουν αλλάξει ελάχιστα στο Κυπριακό. Η αντιμετώπιση όμως που επιφύλαξε η ελληνική κυβέρνηση στον Ελπιδοφόρο, δεν είναι μόνο άδικη αλλά και διαιρετική. Τα συμφέροντα της Ελλάδας είναι συνυφασμένα με τα συμφέροντα του Οικουμενικού Πατριαρχείου και αυτό αποτελούσε ένα παραδοσιακό δόγμα της ελληνικής εξωτερικής πολιτικής. Η δια των τηλεοπτικών μέσων αντιδικία είναι απολύτως άγονη.

Ο Ελπιδοφόρος εκπροσωπεί ως Έξαρχος το Οικουμενικό Πατριαρχείο, το οποίο βρίσκεται στην Τουρκία. Επομένως οφείλει να δηλώνει «παρών», να συνομιλεί με την τουρκική ηγεσία και να επιδιώκει τη συνεννόηση, ειδικότερα όταν εκκρεμμούν σημαντικές υποθέσεις που σχετίζονται με λειτουργικά, περιουσιακά και μειονοτικά θέματα. Παράλληλα, αντιμετωπίζει σοβαρές διαχριστιανικές προκλήσεις, κυρίως από το Πατριαρχείο Μόσχας που αμφισβητεί τα πρωτεία του.

Η επιβίωση και ανάπτυξη του κέντρου της Ορθοδοξίας σε μια «αφιλόξενη» χώρα, εξαρτάται από λεπτούς χειρισμούς. Οι ενστικτώδεις αντιδράσεις της ελληνικής κυβέρνησης, που ικανοποιούν ένα στοχευμένο πολιτικό ακροατήριο, δεν συνιστούν σώφρων ενέργεια. Ο Ανδρέας Παπανδρέου είχε κληθεί να διαχειριστεί πολύ σημαντικότερα προβλήματα και μάλιστα εν τη γενέσει τους. Είχε όμως το ειδικό βάρος και τη διορατικότητα να μην προσδίδει σε μεμονωμένα περιστατικά μεγαλύτερη σημασία από αυτή που πραγματικά είχαν. Η συνεργασία του με τον Ιάκωβο οδήγησε το 1987 στο Νταβός και τον επόμενο χρόνο στην επίσκεψη Özal στην Αθήνα.

Ο Ελπιδοφόρος δεν είναι Ιάκωβος, ούτε όμως ζούμε στο 1985. Στα νέα δεδομένα, ο (προσφάτως εκλεγμένος) Αρχιεπίσκοπος έχει την ευκαιρία να αναπτύξει τη δική του δυναμική στην Αμερική, προωθώντας αποφασιστικά τα κοινά συμφέροντα Αθηνών-Φαναρίου με τον δικό του τρόπο. Θα έχει περισσότερες πιθανότητες να πετύχει αν το μητροπολιτικό κέντρο δεν παρασύρεται από κοντόφθαλμες επιλογές.

O Αθανάσιος Γραμμένος είναι μεταδιδακτορικός ερευνητής στο ΑΠΘ και συγγραφέας του βιβλίου «Ορθόδοξος Αμερικανός: Ο Αρχιεπίσκοπος Βορείου και Νοτίου Αμερικής Ιάκωβος στις ελληνοαμερικανικές σχέσεις (1959-1996)»

Ακολουθήστε το News247.gr στο Google News και μάθετε πρώτοι όλες τις ειδήσεις