Ο επικίνδυνος ρόλος των κρυπτονομισμάτων στο ηγεμονικό σχέδιο του Τραμπ

Κατά τη διάρκεια της πρώτης του θητείας στον Λευκό Οίκο ο Τραμπ απέρριπτε το Bitcoin ως απάτη. Από τότε έχει κάνει στροφή 180 μοιρών. Η αρχή έγινε κατά τη διάρκεια της εκστρατείας επανεκλογής του, την οποία στήριξαν φανατικοί θιασώτες των κρυπτονομισμάτων. Η μεταστροφή αυτή έφτασε τον απόγειό της όταν την 6η Μαρτίου, ως Πρόεδρος πια, υπέγραφε προεδρικό διάταγμα για τη δημιουργία από την Ομοσπονδιακή Τράπεζα, την γνωστή Φεντ, ενός «στρατηγικού αποθεματικού Bitcoin κι ενός αποθέματος ψηφιακών περιουσιακών στοιχείων των ΗΠΑ».

Η κυβέρνηση των Ηνωμένων Πολιτειών δικαιολογημένα αποθηκεύει μια σειρά από χρήσιμα υλικά σε περίπτωση έκτακτης ανάγκης, όπως πετρέλαιο, στρατιωτικό εξοπλισμό, ιατρικές προμήθειες και χρυσό. Ποια όμως η λογική της συσσώρευσης κρυπτονομισμάτων που στερούνται οποιασδήποτε εγγενούς χρησιμότητας; Ειδικά αν έχεις αυτοπεριοριστεί, όπως έκανε ο Τραμπ στο διάταγμά του, να μην πουλήσεις ποτέ τα κρυπτονομίσματα που συσσωρεύεις;

Όπως κάθε αναπάντεχη κίνηση του Τραμπ, το διάταγμά του με το οποίο επέβαλε στην Φεντ τα κρυπτονομίσματα είχε τρία κίνητρα: εν μέρει την γνωστή ιδιοτελή καυχησιολογία του Τραμπ, εν μέρει την χαρά που του δίνει το τρολάρισμα των αντιπάλων του, αλλά και εν μέρει μια ενδιαφέρουσα στρατηγική που εντάσσεται στο συνολικό του σχέδιο για την επέκταση της παγκόσμιας Αμερικανικής ηγεμονίας.

Το κίνητρο της ιδιοτελούς καυχησιολογίας έγινε φανερό τρεις ημέρες πριν την πρόσφατη ορκωμοσία του όταν ο ίδιος και η σύζυγός του Μελάνια εξέδωσαν παντελώς άχρηστα κρυπτο-meme coins από τα οποία τσέπωσαν στο άψε-σβήσε δεκάδες εκατομμύρια δολάρια. Όσο για την έφεση του Τραμπ να τρολάρει τους αντιπάλους του, κι αυτή φάνηκε την στιγμή που, μπροστά στις κάμερες, έβαζε πανηγυρικά την πληθωρική υπογραφή του στο εν λόγω διάταγμα. Όποιοι πρόσεξαν την έκφρασή του δεν θα διαφωνήσουν ότι ακτινοβολούσε με το χαμόγελο του αναιδή χωρικού που, έχοντας μόλις εισβάλει στην απαστράπτουσα έπαυλη του φεουδάρχη, περπατάει επιδεικτικά στα πανάκριβα περσικά χαλιά με τις λασπωμένες του μπότες. Κάπως έτσι πρέπει να ένιωσαν οι Δημοκρατικοί και παραδοσιακοί Ρεπουμπλικάνοι αντίπαλοί του βλέποντάς τον να αναγάγει τα κρυπτονομίσματα – τα οποία οι ίδιοι θεωρούν εργαλεία του υπόκοσμου και των παλαβών υπερ-φιλελεύθερων – στην περίοπτη θέση που προηγουμένως επιφυλάσσονταν για τον χρυσό και τα ομόλογα του αμερικανικού κράτους.

Ωστόσο, μέσα σε αυτή την κακοφωνία της ανατριχιαστικής κερδοσκοπίας, του θριάμβου και της απόγνωσης, είναι εύκολο να μας διαφύγει ο σοβαρός στρατηγικός ρόλο που παίζει το νεοϊδρυθέν στρατηγικό απόθεμα κρυπτονομισμάτων του Τραμπ στο ευρύτερο οικονομικό του πλάνο. Και αυτό θα ήταν λάθος μας.

Βασικός στόχος του οικονομικού επιτελείου του Τραμπ είναι το γκρέμισμα της σημερινής παγκόσμιας νομισματικής τάξης και η επανα-οικοδόμησή της σε νέες βάσεις που θα εξασφαλίσουν την αμερικανική ηγεμονία στο διηνεκές. Το Μεγάλο Σχέδιο της κυβέρνησης Τραμπ βασίζεται σε δύο φαινομενικά αντιφατικούς στόχους: να υποτιμήσει το δολάριο διατηρώντας, παράλληλα, την παγκόσμια κυριαρχία του. Ενισχύοντας τις αμερικανικές εξαγωγές (καθώς το δολάριο γίνεται φθηνότερο) και πιέζοντας ταυτόχρονα προς τα κάτω το κόστος δανεισμού της αμερικανικής κυβέρνησης (καθώς ο ξένος πλούτος θα συσσωρεύεται στο μακροπρόθεσμο χρέος των ΗΠΑ), ο Τραμπ επιδιώκει να επεκτείνει την ηγεμονία των ΗΠΑ, φέρνοντας παράλληλα πίσω στις ΗΠΑ βιομηχανικές μονάδες που την εγκατέλειψαν τα τελευταία πενήντα χρόνια. Σε αυτό το πλαίσιο, οι δασμοί που επιβάλει τόσο «απλόχερα» αριστερά και δεξιά, αποτελούν το όπλο με το οποίο ο Τραμπ ασκεί πιέσεις σε φίλους και εχθρούς να ξεφορτωθούν τα δολάρια από τα χαρτοφυλάκιά τους και, παράλληλα, να αγοράσουν περισσότερα αμερικανικά ομόλογα μακράς διάρκειας (10 ετών ή και 30 ετών).

Αλλά τι σχέση έχουν τα κρυπτονομίσματα με όλα αυτά;

Ας πάρουμε ως παράδειγμα την περίπτωση του ιαπωνικού χρηματοπιστωτικού συστήματος το οποίο κατέχει πάνω από 1 τρισεκατομμύριο δολάρια, προϊόν δεκαετιών καθαρών ιαπωνικών εξαγωγών προς τις Ηνωμένες Πολιτείες. Ο Τραμπ θέλει να εκφοβίσει το Τόκιο ώστε είτε να επενδύσει στις ΗΠΑ είτε να ρίξει το μεγαλύτερο μέρος των δολαρίων του στις χρηματαγορές (οδηγώντας έτσι το δολάριο προς τα κάτω) χωρίς όμως να τα μετατρέπει είτε σε ευρώ είτε στο κινέζικο ρενμίνμπι (κάτι που θα καθιστούσε το ευρώ και το ρενμίνμπι δελφίνους του ρόλου του παγκόσμιου αποθεματικού νομίσματος που σήμερα παίζει το δολάριο).

Γίνονται όμως και τα δύο; Και να ξεφορτωθούν τα δολάρια τους οι ιάπωνες και να μην αγοράσουν περιουσιακά στοιχεία σε κάποιο νόμισμα ανταγωνιστικό με το δολάριο; Κάπου εδώ αρχίζουμε να διακρίνουμε τον ρόλο που επιφυλάσσει το επιτελείο του Τραμπ για τα κρυπτονομίσματα: Αν πείσουν (και με τις απειλές των δασμών) τους ιάπωνες να ανταλλάξουν τα δολάριά τους με κρυπτονομίσματα (ειδικά αν η Φεντ, συσσωρεύοντας κρυπτονομίσματα, τους δίνει τις «ευλογίες» της), ο στόχος θα έχει επιτευχθεί! Το ότι αυτό είναι το σκεπτικό του Τραμπ φαίνεται ήδη στο προαναφερθέν προεδρικό του διάταγμα εκεί που λέει ότι, ως τώρα, οι ΗΠΑ «δεν έχουν μεγιστοποιήσει το στρατηγικό τους πλεονέκτημα χρησιμοποιώντας τα κρυπτονομίσματα ως μοναδικό μέσο αποθήκευσης αξίας στο παγκόσμιο χρηματοπιστωτικό σύστημα».

Το πιο ενδιαφέρον είναι ότι, τέσσερις ημέρες μετά την έκδοση αυτού του διατάγματος, την 10η Μαρτίου, ο Τραμπ προχώρησε πέραν του Bitcoin, και αντίστοιχων κρυπτονομισμάτων, εγκρίνοντας τα λεγόμενα stablecoins (σταθερονομίσματα). Πρόκειται για νέα συναρπαστική διάσταση στην στρατηγική εξαναγκασμού των ξένων επενδυτών σε κινήσεις που εξυπηρετούν το ευρύτερο οικονομικό του σχέδιο.

Τι είναι αυτά τα stablecoins και γιατί είναι πολλά υποσχόμενα εργαλεία που εξυπηρετούν την οικονομική στρατηγική του Τραμπ;

Κατ’ αρχάς, τα stablecoins, όπως το Tether, το USD Coin και το Binance προωθούνται από τις εταιρείες που τα εκδίδουν ως κρυπτονομισματικές εκδοχές του δολαρίου. Για να το πω διαφορετικά, τα stablecoins είναι μια κατασκευασμένη αντίφαση: Η αρχική ιδέα των κρυπτονομισμάτων (αρχής γενομένης με το Bitcoin που ήταν και το πρώτο από αυτά) ήταν η ρήξη με το υπάρχον, κρατικό χρήμα – ένα όπλο εναντίον των κεντρικών τραπεζιτών, των ιδιωτικών τραπεζών και, βέβαια, του δολάριου το οποίο οι κρυπτο-θιασώτες παρουσίαζαν ως το εργαλείο της ολιγαρχίας. Όμως, κι εδώ έγκειται η αντίφαση, τα stablecoins διαφημίζονται ως κρυπτονομίσματα με πλήρη ισοτιμία με το… δολάριο. Το βασικό τους ατού, λοιπόν, είναι ότι επιτρέπουν τις ανώνυμες διασυνοριακές πληρωμές συνδυάζοντας την ανωνυμία, την ευελιξία και την καθολικότητα του Bitcoin με την εξασφάλιση ότι η αξία τους σε δολάρια παραμένει σταθερή (καθώς εγγυώνται την αυτόματη μετατρεψιμότητα τους σε δολάρια με ισοτιμία ένα προς ένα). Ήδη, πολύ πριν ο Τραμπ «εγκρίνει» τα stablecoins, πολλές από τις μεγαλύτερες τράπεζες και χρηματοπιστωτικά ιδρύματα παγκοσμίως άρχιζαν να εκδίδουν τα δικά τους stablecoins καθώς παρατηρούν ότι είναι ιδιαίτερα δημοφιλή στις αναδυόμενες αγορές. Π.χ. Bank of America, PayPal, Revolut, Stripe και άλλες.

Το αμείλικτο ερώτημα όμως τίθεται ως εξής: Μπορούν οι εκδότες stablecoins να υποσχεθούν ότι θα διατηρήσουν την αξία τους συνδεδεμένη με το δολάριο; Είναι αξιόπιστη μια τέτοια υπόσχεση; Θεωρητικά ναι, εφόσον ο εκδότης του stablecoin αποθηκεύει, σε κάποιο θησαυροφυλάκιο, ένα δολάριο για κάθε μονάδα του stablecoin που εκδίδει. Όμως, το να αποθηκεύει σε κάποιο χρηματοκιβώτιο δολάρια με μηδενικό επιτόκιο είναι ο εφιάλτης του κάθε τραπεζίτη. Αντί για αυτό, προτιμά τα δολάρια που αποθηκεύει (ώστε να στηρίζουν το stablecoin που εκδίδει) να τα ανταλλάσσει με έντοκα ομόλογα του αμερικανικού κράτους. Με αυτόν τον τρόπο ο εκδότης του stablecoin και είναι πιστός στον λόγο του (ότι καλύπτει τα token του με πραγματικά δολάρια) και εισπράττει τόκους. Πρόκειται για μια κατάσταση που ενθουσιάζει τον Ντόναλντ Τραμπ και, πιστεύω, βρίσκεται στο επίκεντρο του στρατηγικού ρόλου τον οποίο επιφυλάσσει το επιτελείο του για το στρατηγικό αποθεματικό κρυπτονομισμάτων που ίδρυσε την 6η Μαρτίου.

Φυτεύοντας αυτό το στρατηγικό αποθεματικό διάφορων stablecoins στα έγκατα Φεντ, οι αμερικανικές αρχές σηματοδοτούν στους ξένους κατόχους δολαρίων ότι η κυβέρνηση των ΗΠΑ επικροτεί την μετατροπή των δολάριών τους σε αυτά τα stablecoins. Κατά τη διάρκεια των επικείμενων διαπραγματεύσεων με διάφορες κυβερνήσεις, με τους δασμούς να επικρέμανται ως δαμόκλειος σπάθη πάνω από το κεφάλι τους, ο Τραμπ θα αφήνει διακριτικούς υπαινιγμούς για το πόσο ευχαριστημένος θα ήταν αν οι ξένοι επενδυτές αγόραζαν αυτά τα stablecoins χρησιμοποιώντας τα δολάριά τους. Να δούμε γιατί;

Εάν συμβεί κάτι τέτοιο, η προσφορά δολαρίων θα αυξηθεί, η συναλλαγματική ισοτιμία του δολαρίου με τα υπόλοιπα νομίσματα θα βυθιστεί, κανένα άλλο κρατικό νόμισμα δεν θα εμφανιστεί ως πιθανός μνηστήρας του ρόλου του δολάριου ως το παγκόσμιο αποθεματικό νόμισμα και τα stablecoins (που υπόσχονται ισοτιμία ένα-προς-ένα με το δολάριο) θα αυξηθούν σε αξία. Έτσι, η αξία της κάθε μονάδας των stablecoins θα ξεπεράσει το ένα δολάριο. Τότε, η εταιρεία που εκδίδει το κάθε ανατιμημένο stablecoin θα εκδώσει περισσότερες μονάδες αυτού ώστε να αποκαταστήσει την ισοτιμία ένα-προς-ένα με το δολάριο. Με τα έσοδα από την πώληση αυτών των μονάδων του stablecoin της, θα αγοράσει περισσότερα δεκαετή (ίσως και τριακονταετή) αμερικανικά ομόλογα. «Τέλεια!», σκέφτεται το επιτελείο του Τραμπ. Μ’ ένα σμπάρο δυο τριγώνια: το δολάριο υποτιμάται ενώ η ζήτηση για μακροπρόθεσμο κρατικό χρέος των ΗΠΑ αυξάνεται, πιέζοντας έτσι προς τα κάτω τις αποδόσεις των αμερικανικών κρατικών ομολόγων και το μακροπρόθεσμο κόστος εξυπηρέτησης του δημόσιου αμερικανικού χρέους!

Στο άκουσμα όλων αυτών, εκκωφαντικός συναγερμός θα πρέπει να ηχήσει στον νου μας. Διότι αν αυτή η στρατηγική πετύχει και τα stablecoins γίνουν πυλώνας της αμερικανικής ηγεμονίας, ο Τραμπ θα έχει φυτέψει μια ωρολογιακή βόμβα στα θεμέλια του παγκόσμιου νομισματικού συστήματος. Η νομισματική ιστορία είναι διάσπαρτη με τα κουφάρια συστημάτων που εγγυώνται τη μετατρεψιμότητα κάποιου νεόκοπου νομίσματος σε κάποια σταθερή, ασφαλή αξία. Φαεινά παραδείγματα ο προπολεμικός Κανόνας του Χρυσού ή το μεταπολεμικό σύστημα Μπρέτον Γουντς.

Ας πάρουμε το παράδειγμα του Μπρέτον Γουντς, το οποίο συνέπεσε με τη Χρυσή Εποχή του καπιταλισμού – τις δεκαετίες του ’50 και του ’60. Η ιδέα πίσω από το σύστημα Μπρέτον Γουντς ήταν τα νομίσματα της Δύσης να είναι προσδεμένα στο δολάριο με σταθερές συναλλαγματικές ισοτιμίες ενώ το ίδιο το δολάριο «αγκυρώθηκε» στον χρυσό με διαχρονικά σταθερή ισοτιμία 35 δολαρίων ανά ουγκιά του μαγικού μετάλλου. Όσο οι ΗΠΑ παρέμεναν πλεονασματική οικονομία, εξάγοντας στην Ευρώπη και την Ιαπωνία αγαθά και υπηρεσίες αξίας σε δολάρια μεγαλύτερης από εκείνη των εισαγωγών τους, το σύστημα λειτουργούσε άψογα: Τα πλεονασματικά δολάρια της Αμερικής στέλνονταν στην Ευρώπη και την Ιαπωνία (με τη μορφή δανείων, ενισχύσεων ή άμεσων επενδύσεων) και στη συνέχεια ανακυκλώνονταν πίσω στις ΗΠΑ με κάθε αεροπλάνο Boeing ή ψυγείο Westinghouse που αγόραζαν οι ευρωπαίοι και ιάπωνες πελάτες.

Όμως, στα τέλη της δεκαετίας του ’60, αυτό το σύστημα ανακύκλωσης έπνεε τα λοίσθια. Ο λόγος ήταν ότι οι ΗΠΑ είχαν μετατραπεί σε ελλειμματική οικονομία, πλημμυρίζοντας την Ευρώπη και την Ιαπωνία (αργότερα και την Κίνα) με όλο και περισσότερα δολάρια που ήταν αναγκαία για να χρηματοδοτούν τις καθαρές εισαγωγές των ΗΠΑ. Υπό την προϋπόθεση ότι οι ευρωπαίοι και ασιάτες καπιταλιστές ήταν ευτυχείς να μαζεύουν και να διατηρούν περιουσιακά στοιχεία σε δολάρια, δεν υπήρχε πρόβλημα. Αλλά, όσο περισσότερα δολάρια συσσώρευαν, τόσο πιο δύσπιστοι γίνονταν ότι η κυβέρνηση των ΗΠΑ θα μπορούσε να τηρεί την υπόσχεσή της να παραδίδει μια ουγκιά χρυσού σε όποιον της έφερνε 35 δολάρια. Πολύ γρήγορα, άρχισαν να τεστάρουν αυτή την ικανότητα ζητώντας χρυσό για τα δολάριά τους. Όταν το πράγμα παράγινε, και υπό τον φόβο να αδειάσει το Φορτ Νοξ από αμερικανικό χρυσό, τον Αύγουστο του 1971 ο Πρόεδρος Νίξον τίναξε στο σύστημα Μπρέτον Γουντς στον αέρα, καταργώντας την μετατρεψιμότητα του δολαρίου σε αμερικανικό χρυσό και στέλνοντας το πολύ «Τραμπικό» μήνυμα στους ευρωπαίους κυβερνώντες: «Το δολάριο είναι το δικό μας νόμισμα και το δικό σας πρόβλημα».

Οπότε, να το αμείλικτο ερώτημα: Αν η πανίσχυρη αμερικανική αυτοκρατορία, στον απόγειο της παγκόσμιας ηγεμονίας της, δεν μπόρεσε να διατηρήσει την «άγκυρα» του περιβόητου μεταπολεμικού χρηματοπιστωτικού συστήματος, δηλαδή τη σταθερή ισοτιμία δολάριου-χρυσού, τι μας δίνει την πεποίθηση να φανταστούμε ότι μια ιδιωτική επιχείρηση, όπως η Tether ή η Binance, μπορεί να εγγυηθεί την σταθερή ισοτιμία του stablecoin της με το δολάριο; Τίποτα! Μάλιστα, η λογική υπαγορεύει το αντίθετο δεδομένης της δομής των κινήτρων που έχουν ενσωματωθεί στο στρατηγικό απόθεμα κρυπτονομισμάτων του Τραμπ.

Αν το καλοσκεφτούμε, καθώς περισσότερα δολάρια ανταλλάσσονται με αυτά τα stablecoins, τα επιτόκια των αμερικανικών ομολόγων θα μειώνονται και οι εκδότες stablecoins θα αποκτούν όλο και ισχυρότερο κίνητρο να επενδύουν σε πιο προσοδοφόρα αλλά και πιο επισφαλή περιουσιακά στοιχεία. Πράγματι, μπορεί ακόμη και να διακινδυνεύσουν να εκδίδουν πρόσθετες μονάδες του κρυπτονομίσματός τους χωρίς να τα στηρίζουν με πρόσθετα αμερικανικά ομόλογα. Όσο περισσότερο συνεχίζεται αυτό, τόσο θα αυξάνεται η εξάρτηση της κυβέρνησης των ΗΠΑ και του παγκόσμιου νομισματικού συστήματος από ιδιώτες, τα κίνητρα των οποίων είναι να ενεργούν όλο και πιο… ανεύθυνα. Σας θυμίζει τίποτα όλο αυτό; Αν όχι, σας συνιστώ να παρακολουθήσετε ξανά την ταινία «Το Μεγάλο Σορτάρισμα» (The Big Short)…