Ο καπιταλισμός ανασυντάσσεται, η Ελλάδα της ιδεοληπτικής δεξιάς όχι

Οι συνεχείς εικόνες καταστροφών από όλο τον πλανήτη που κατακλύζουν τις οθόνες των τηλεοράσεων και των υπολογιστών μας τον τελευταίο καιρό αποδεικνύουν με τον πιο χειροπιαστό τρόπο ότι το παγκόσμιο οικονομικό σύστημα βρίσκεται μπροστά σε τρομερά μεγάλα αδιέξοδα.

Δεν είναι βέβαια η πρώτη φορά. Ο καπιταλισμός διαχρονικά τρέφεται από τις κρίσεις που ο ίδιος δημιουργεί, τις σηκώνει ως σημαίες ευκαιρίες και αλλάζει την ατζέντα σύμφωνα με τα συμφέροντα του μεγάλου κεφαλαίου το οποίο πια είναι πλήρως παγκοσμιοποιημένο και γι’ αυτό εξαιρετικά ισχυρό.

Το ίδιο θα επιχειρήσει να κάνει και τώρα μόνο που αυτή τη φορά αυτό που απειλείται δεν είναι μόνο η βιωσιμότητα του συστήματος αλλά η βιωσιμότητα του ίδιου του πλανήτη και των κατοίκων του. Καλά τα κέρδη αλλά για να τα χαρεί κανείς καλό είναι να υπάρχει και ένα σχετικά υγιές περιβάλλον. Βουνά, θάλασσες, ποτάμια, δάση, πρώτες ύλες για τα σπουδαία υλικά αγαθά που μπορεί να παράξει το σύστημα.

Υπό αυτήν την έννοια ο καπιταλισμός καταπίνει τα τελευταία πολλά χρόνια τον εαυτό του. Εξαντλώντας τις πλουτοπαραγωγικές πηγές και τις πρώτες ύλες του πλανήτη για να συντηρηθεί μοιάζει μ’ έναν εθισμένο στο φαγητό και στη βουλιμία άνθρωπο. Κινδυνεύει ανά πάσα στιγμή να σκάσει.

Δισεκατομμύρια κερδών παρκάρονται σε φορολογικούς παραδείσους ανά την υφήλιο την ώρα που το περιβάλλον όχι μόνο υποβαθμίζεται συστηματικά αλλά αργοπεθαίνει με τα πρώτα σημάδια του αργού θανάτου του να γίνονται ήδη εμφανή. Παράδειγμα: Ο μεγαλύτερος πνεύμονας πρασίνου του πλανήτη, το τεράστιο δάσος του Αμαζονίου, καταστρέφεται συστηματικά αλλά η κυβέρνηση της Βραζιλίας δεν βρίσκει λόγο να αντιδράσει. Ακόμα και πίσω από την ανυπολόγιστη καταστροφή, βρίσκει ευκαιρίες για βραχυπρόθεσμα κέρδη. Ναι, αλλά για πόσες γενιές ακόμη; Ισως όχι παραπάνω από δύο…

Μέσα σ’ αυτό το ζοφερό κλίμα υπάρχουν ηγέτες παγκοσμίως που έχουν αντιληφθεί ότι η κατάσταση είναι οριακή και επικίνδυνη. Ο Τζο Μπάιντεν δύσκολα μπορεί να χαρακτηριστεί ριζοσπάστης (μάλλον το αντίθετο είναι), ωστόσο, έστω και με δειλά βήματα, επιχειρεί να οικοδομήσει ένα διαφορετικό μέλλον για τις ΗΠΑ, μακριά από τις ΤΙΝΑ του νεοφιλελευθερισμού που απλόχερα πρόσφερε στο μεγάλο αμερικανικό και πολυεθνικό κεφάλαιο ο Ντόναλντ Τραμπ. Θα είναι αρκετό αυτό; Δυστυχώς όχι αλλά συνιστά ένα βήμα που αξίζει να καταγραφεί.

Ελλάδα στα χέρια ιδεοληπτικών

Ως μία μικρή κουκίδα στο χάρτη, η Ελλάδα αναπαράγει σ’ ένα μάλλον μικρό, για το παγκόσμιο σύνολο, βαθμό τα διαπλανητικά προβλήματα. Τα τελευταία χρόνια βλέπει πολύ μεγάλες και σημαντικές δασικές εκτάσεις της να παραδίδονται στις φλόγες. Συχνά οι πυρκαγιές γίνονται φονικές με ματωμένο παράδειγμα την πυρκαγιά στο Μάτι το 2018. Οι φωτιές του εφετινού καλοκαιριού μπορεί να μην είναι άμεσα φονικές για τον άνθρωπο αλλά δίνουν τη χαριστική βολή στο αξιοβίωτο πολλών περιοχών της χώρας. Μετά το τέλος του εφιάλτη η Βόρεια Εύβοια δεν θα είναι ίδια καθώς θα έχει μετατραπεί σε κρανίου τόπο στον οποίο θα βασιλεύει το μαύρο της στάχτης. Η Βόρεια Αττική το ίδιο.

Η κυβέρνηση της χώρας δεν διέθετε σχέδιο αντιμετώπισης αυτής της κρίσης. Παρά τα αντιθέτως θρυλούμενα και επικοινωνιακώς ποιούμενα αποδείχθηκε στην πράξη ότι ο κρατικός μηχανισμός παραμένει “βαρύς”, αναποτελεσματικός και στο τέλος της εξίσωσης επικίνδυνος για τους πολίτες οι οποίοι, για να σώσουν τις περιουσίες τους, πήραν αναγκαστικά την κατάσταση στα χέρια τους. Γιατί; Διότι οι νυν κυβερνώντες δεν πιστεύουν στην πραγματικότητα στην ενίσχυση των δομών του κράτους, της πολιτικής προστασίας, της πυροσβεστικής κτλ. Δεν πιστεύουν, επίσης, στην πραγματική ασφάλεια των πολιτών παρά μόνο σε επικοινωνιακά πυροτεχνήματα τύπου πανεπιστημιακής αστυνομίας που εκτοξεύονται για να “κοιμίζουν” το κομματικό τους ακροατήριο.

Δεν τα πιστεύουν όλα αυτά γιατί πρόκειται-προδήλως-για ανθρώπους και πολιτικούς ιδεοληπτικούς. Για την κυβέρνηση Μητσοτάκη και τα σημαίνοντα μέλη της, αυτά δηλαδή που παράγουν την πολιτική γραμμή, ο χρόνος είναι σαν να έχει σταματήσει περίπου στο 2000. Είναι σαν να μην υπήρξαν ποτέ τα τερατώδη λάθη της δεκαετίας του 2000 που οδήγησαν στην πρωτοφανή κρίση του 2010 και στα μνημόνια τα οποία είχαν με τη σειρά τους ως αποτέλεσμα τη μείωση του ΑΕΠ της χώρας κατά 25% και ένα ανήκουστο brain drain που έφτασε τις 500.000 ανθρώπους.

Το κοντέρ από τον Ιούλιο του 2019 άρχισε να μετρά από το μηδέν και να “επαναλαμβάνει” τις πολιτικές που οδήγησαν στη χρεοκοπία. Υποτίμηση του παράγοντα της εργασίας, αποθέωση του ιδιωτικού και συστηματική απαξίωση του δημοσίου, τυφλή εμπιστοσύνη στις δυνάμεις της αγοράς και διασπάθιση δημοσίου χρήματος. Η ίδια αποτυχημένη συνταγή, το ίδιο ξαναζεσταμένο φαγητό που δεν σερβίρεται πλέον ούτε στα πιο ποιοτικά εστιατόρια του νεοφιλελευθερισμού, στις ΗΠΑ και στη Μεγάλη Βρετανία.

Δεν είναι άρα να απορεί κανείς γιατί η Ελλάδα δεν μπορεί να αντιμετωπίσει στοιχειωδώς αποτελεσματικά ακραία καιρικά και φυσικά φαινόμενα. Ούτε γιατί δεν είναι προετοιμασμένη επαρκώς για την επόμενη μέρα της κλιματικής αλλαγής. Οι κυβερνώντες δεν βλέπουν μπροστά αλλά πίσω, πολύ πίσω, στις εποχές της ανεμελειάς και των παχαίων αγελάδων όταν η αστική τάξη της χώρας (αλλά και πολλοί μικρομεσαίοι) μασούσαν τα ΕΣΠΑ μέχρι να αλλάξουν μασέλα αδιαφορώντας για τις συνέπειες.

Η Ελλάδα, δυστυχώς, είναι τριτοκοσμική χώρα και ας ανήκει στη Δύση. Τρέχει ασθμαίνοντας πίσω από τις εξελίξεις και φαντάζει εντελώς ανίκανη να τις προλάβει. Και όπως έγραψε επιτυχημένα ένα φίλος στο facebook, μπορεί πλέον να βγάζουμε πιστοποιητικά μέσω του gov.gr αλλά το φυσικό μας πλούτο είμαστε ανίκανοι να τον προστατεύσουμε.

Η χώρα δεν έχει πολλά συγκριτικά πλεονεκτήματα. Το φυσικό κάλος είναι ένα από αυτά. Ο πολιτισμός και η ιστορία ένα δεύτερο. Ρίξτε μία ματιά στα χρήματα που επενδύονται σ’ αυτούς τους δύο τομείς (προστασία φυσικού πλούτου και ανάδειξη πολιτισμού) και θα καταλάβετε πολλά για τις προτεραιότητες των κυβερνώντων.

Χρειάζεται, άρα, ένας τελείως διαφορετικός προσανατολισμός, ένα τελείως διαφορετικό μείγμα πολιτικής και πολλές μικρές “επαναστάσεις” στην καθημερινότητά μας μαζί με μία γενναία αλλαγή νοοτροπίας. Κυρίως χρειάζεται μία φωτισμένη, προοδευτική πολιτική ηγεσία που θα βάλει φρένο στον κατήφορο της οικονομικής και ηθικής παρακμής και η οποία θα θέσει σε εφαρμογή ένα σχέδιο σωτηρίας της χώρας με στόχο μέχρι το 2030 να προλάβει το τρένο της εξέλιξης. Σε διαφορετική περίπτωση αυτή η γωνιά του πλανήτη θα έχει την τύχη της Κούβας της προ Κάστρο εποχής. Θα μετατραπεί αργά αλλά σταθερά σ’ ένα μαζικό καζίνο και πορνείο του οποίου τις “χαρές” θα απολαμβάνουν οι ισχυροί του ευρωπαϊκού Βορρά, οι έχοντες και κατέχοντες της Δύσης (μαζί με μία ισχνή μειοψηφία του εγχώριου κατεστημένου).

Για όλα τα παραπάνω η ευθύνη των προοδευτικών πολιτικών δυνάμεων της χώρας, που προς το παρόν βλέπουν τα τρένα να περνούν, είναι κολοσσιαία. Η ελληνική αριστερά είτε θα βγάλει την Ελλάδα από το τέλμα είτε θα μπει για τα καλά στο χρονοντούλαπο της ιστορίας.