Ο κορονοϊός είναι υπόθεση προσωπική

Είθισται στη ζωή να μην υπάρχει άσπρο ή μαύρο. Να μην υπάρχει αυτό που λέμε “απόλυτη αλήθεια”. Στις καταστάσεις κρίσης όμως, όπως αυτή που αντιμετωπίζει ο πλανήτης το τελευταίο διάστημα, τα πράγματα γίνονται κάπως πιο συγκεκριμένα και συσπειρώνονται γύρω από τη φωνή της επιστήμης.

Εν μέσω γενικευμένου φόβου για το περαιτέρω ξέσπασμα του κορονϊού, προφανώς και κάποιοι επιτήδειοι θα βρουν τον τρόπο να αποκομίσουν κέρδος για τον εαυτό τους. Προφανώς και κάποιοι κακόβουλοι θα σπείρουν τον πανικό, θα προπαγανδίσουν συνωμοσίες. Άλλοι με απώτερο σκοπό το κέρδος, άλλοι με σκοπό την αυτοπροβολή τους.

Το κράτος οφείλει να ελέγξει με τον πλέον αποτελεσματικό τρόπο την αισχροκέρδεια και τη συνωμοσιολογία. Εν προκειμένω αυτά είναι τα δύο μεγάλα ζητήματα σε συνδυασμό με την προστασία της δημόσιας υγείας και των εργασιακών δικαιωμάτων.

Τα μέτρα που έχουν ληφθεί ως τώρα είναι σε γενικές γραμμές, σωστά. Ίσως θα έπρεπε να έχουν ενεργοποιηθεί λίγο πιο γρήγορα, αλλά το πνεύμα τους είναι προς την ορθή κατεύθυνση. Η πρόληψη σε συνδυασμό με την καραντίνα μπορούν να επιβραδύνουν την εξάπλωση του ιού και να δώσουν χρόνο στην επιστημονική κοινότητα μέχρι να βρει τις απαντήσεις. Δεν υπάρχει άλλο ζητούμενο πέραν αυτού.

Όσο όμως θα είμαστε σε καραντίνα, οι αρχές καλούνται αφενός να συνεχίσουν τη ψύχραιμη και διαρκή ενημέρωση, αφετέρου πρέπει να ελέγξουν εργοδότες που θα προσπαθήσουν να μην καταβάλουν δεδουλευμένα, θα απειλήσουν με απολύσεις, θα παραβιάσουν τις ρητές εντολές για κλείσιμο καταστημάτων, θα υπερκοστολογήσουν κα.

Από την άλλη, η λεπτή ισορροπία της κρίσης έχει διατηρήσει έναν για την ώρα, πολιτικό πολιτισμό που σπανίζει στα εγχώρια πράγματα. Από τη δική του μεριά ο πρωθυπουργός ήταν ανέλπιστα μεστός και σαφής στο διάγγελμά του, δίνοντας και τον απαραίτητο οδικό χάρτη για τις εκκλησίες, ενώ η αξιωματική αντιπολίτευση έχει διατηρήσει χαμηλούς τόνους σε πνεύμα συνεργασίας. Θα έλεγε κανείς πως σε επίπεδο πολιτικών αρχηγών, οι τοποθετήσεις και ο δημόσιος διάλογος αναπτύσσονται με τρόπο υποδειγματικό. Σε βαθμό που θα λέγαμε, μακάρι να είχαμε μια τέτοια επανάληψη και στο “ειρηνικό” μας μέλλον.

Ωστόσο, και ενώ όπως αναφέραμε το κράτος αναλαμβάνει τον αναγκαστικό για εκείνο ρόλο του θεματοφύλακα, ο πολίτης είναι αυτός που τώρα περισσότερο από ποτέ, καλείται να δείξει τη δική του ατομική ευθύνη. Το να μείνει κανείς στο σπίτι, το να τηρεί τους κανόνες υγιεινής, το να προστατεύει τον εαυτό του, σημαίνει πως προστατεύει κατά βάση τους γύρω του. Αγαπημένα πρόσωπα και μη. Συγγενείς του και φίλους, αλλά και αγνώστους, μειώνοντας την καμπύλη μετάδοσης μέσα από το δικό του μικροπεριβάλλον.

Παρόλα αυτά, αν το κράτος δίνει το παράδειγμα στον πολίτη, τότε θα πρέπει να το κάνει στον ακέραιο βαθμό. Οι απεικονίσεις βουλευτών και πολιτικών σε καφετέριες και εστιατόρια, σε μπαρ και κλαμπ κατά τη βδομάδα που πέρασε, όχι μόνο δεν τηρούν το γράμμα της ατομικής ευθύνης αλλά δείχνουν μια φαιδρότητα αντιμετώπισης των πραγμάτων, η οποία δεν έχει εκφραστεί από τα ανώτερα κλιμάκια.

Δυστυχώς, είναι εύκολο να πει κανείς πως οι κυβερνώντες δεν εφαρμόζουν τα μέτρα που οι ίδιοι εξαγγέλλουν. Ακόμη πιο εύκολο για τον πολίτη όμως, είναι το να πει πως αφού εκείνοι δεν τηρούν τις εξαγγελίες τους, γιατί να το κάνω και εγώ; Διπλό κόστος με άλλα λόγια. Γιατί σε κάθε περίπτωση, καραντίνα δε σημαίνει κοσμικές δεξιώσεις για τους κυβερνώντες, και δε σημαίνει διακοπές, γενικά. Καραντίνα σημαίνει αυτοπεριορισμός με ψυχραιμία και με τήρηση των οδηγιών.

Όσο για το “μένουμε σπίτι”; Είναι η ώρα της ευθύνης αλλά και μια υπέροχη ευκαιρία να ξεσκονίσουμε τη βιβλιοθήκη μας. Σειρές, ταινίες, τηλεόραση και οθόνες, δε μας λείπουν τον υπόλοιπο χρόνο. Τώρα είναι μια καλή εποχή για αναγνώσεις, αν μη τι άλλο.

Και όπως μου είχε πει ένας εκδότης σε συνέντευξη που είχα κάνει μαζί του, αν θες να μάθεις το παιδί σου να διαβάζει βιβλία, το παράδειγμα θα το δώσεις εσύ ως γονιός. Ένα παιδί παραδειγματίζεται από τον γονιό του, όπως και ένας πολίτης θα έπρεπε ιδανικά να παραδειγματίζεται από το κράτος το οποίο με τη σειρά του θα έπρεπε να τον εμπνέει στο διηνεκές και να δείχνει έμπρακτα πως νοιάζεται για εκείνον (και όχι μόνο στις καταστάσεις ακραίας κρίσης).

Κατά τα λοιπά, το τι ζούμε και θα ζήσουμε τούτες τις μέρες, τα είχε γράψει γλαφυρότατα ο Καμύ στην Πανούκλα του. Το όχι και τόσο μακρινό, 1947.

“Οι δυστυχίες, στην πραγματικότητα, είναι μια κοινή υπόθεση, αλλά δύσκολα τις πιστεύει κανείς όταν του πέσουν στο κεφάλι. Υπήρξαν στον κόσμο τόσες πανούκλες όσοι και οι πόλεμοι. Και παρόλα αυτά οι πανούκλες και οι πόλεμοι πάντα βρίσκουν τους ανθρώπους το ίδιο απροετοίμαστους. Ο γιατρός Ριέ ήταν απροετοίμαστος, όπως και οι συμπολίτες μας και έτσι πρέπει να καταλάβουμε τους δισταγμούς τους. Και μ’ αυτόν τον τρόπο επίσης πρέπει να καταλάβουμε ότι μοιράστηκε ανάμεσα στην ανησυχία και την εμπιστοσύνη. Όταν ξεσπάει ένας πόλεμος, οι άνθρωποι λένε: “Δεν θα διαρκέσει πολύ, είναι πολύ ανόητο”. Κι αναμφίβολα ένας πόλεμος είναι σίγουρα πολύ ανόητος, αλλά αυτό δεν τον εμποδίζει να διαρκέσει. Η ανοησία επιμένει πάντα και θα μπορούσε κανείς να το διακρίνει αν δεν σκέφτονταν μόνο τον εαυτό του”.