Ω, όμορφη Θεσσαλονίκη!

Το θέμα – τίτλος τραγουδιού του Βασίλη Τσιτσάνη- στο άρθρο έχει μεταξύ άλλων επίκαιρες και πανελλήνιες πτυχές. Επίκαιρο είναι (ας αφήσουμε τα εγκαίνια της ΔΕΘ) επειδή κάθε χρόνο τέτοιες μέρες στην Πλατεία Τσιτσάνη (όπου και η προτομή του) στην Άνω Πόλη της Θεσσαλονίκης αφιερώνεται μια νύχτα στη μουσική του που παίζεται από ρεμπέτικες κομπανίες της πόλης*. Πανελλήνιο ενδιαφέρον εξάλλου υπάρχει επειδή τη Θεσσαλονίκη την καμαρώνουν παντού στη χώρα, έστω κι αν οι χάρες της δεν είναι οι πολυδιαφημιζόμενες, αλλά βρίσκονται σε πιο κρυφές γωνιές της.

Ωστόσο, η ομορφιά της Θεσσαλονίκης δεν είναι χάρισμα θεϊκό ή μόνο ιστορικό ή … γονιδιακό. Πραγματικά, στο έδαφός της υπάρχουν σπουδαία μνημεία του ελληνικού πολιτισμού που καλύπτουν όλες τις φάσεις (αρχαιότητα, Βυζάντιο, νεωτερικότητα), αλλά και ωραία κατάλοιπα των άλλων πολιτισμών (ρωμαϊκού, τουρκικού, εβραίικού) που έχουν συνυπάρξει. Είναι αμφιθεατρική, έχει θάλασσα στον πυρήνα της και κατοικημένο κέντρο, σπάνια προσόντα για Ευρωπαϊκή πόλη αυτού του μεγέθους.

Ωστόσο, αν τα προβλήματα της Θεσσαλονίκης δεν προσεχθούν, αν οι πολίτες της θα αφήνουν την όποια επίλυση σε τρίτους χωρίς δικές τους παρεμβάσεις και συμμετοχές, η ομορφιά της θα συναντάται μόνο σε παλιές φωτογραφίες. Χωρίς αμφιβολία, το μεγάλο της πρόβλημα είναι η έλλειψη του πρασίνου. Δεν πρόκειται για ένα ειδικό ζήτημα, αφού αφορά την υγεία των κατοίκων και τις συνθήκες διαβίωσης στο σύνολό τους.

Το πράσινο στη Θεσσαλονίκη δεν φθάνει τα 2 τετραγωνικά ανά κάτοικο, τη στιγμή που ο Παγκόσμιος Οργανισμός Υγείας επιβάλλει για τη βιωσιμότητα των πόλεων 8 με 10. Αυτό επισήμαναν ειδικοί επιστήμονες, ιδίως καθηγητές του ΑΠΘ, σε πρόσφατη εκδήλωση που πραγματοποίησε η διακομματική ad hoc Κίνηση Πολιτών «ΔΕΘ Μητροπολιτικό Πάρκο για μια βιώσιμη Θεσσαλονίκη».

Η πόλη είναι πυκνά – κατά τόπους αφόρητα πυκνά – δομημένη. Αυτό που την έσωζε στις προηγούμενες δεκαετίες ήταν πως στη μέση της αμφιθεατρικής καμπύλης της υπήρχε ένας φαρδύς διαμπερής διάδρομος πρασίνου, από τη θάλασσα ως το δασωμένο Σέϊχ-Σου. Το πάρκο της ΧΑΝΘ, το στρατόπεδο, ο χώρος της ΔΕΘ, το πανεπιστήμιο, το παρκάκι των 40 Εκκλησιών ήταν μια ανάσα, μια λωρίδα πρασίνου έστω διάστικτη με κτίρια.

Μετά το 1985 ήλθαν τα Ρυθμιστικά Σχέδια, με κάθε ανανέωση, επικαιροποίηση και ανάπτυξη να συσχετίζονται χρονικά, αθέλητα ή επίτηδες με μείωση του πρασίνου. Για το Δημαρχείο στη θέση του στρατοπέδου θυσιάστηκαν δένδρα, τα κτίρια του ΑΠΘ αυξήθηκαν, το δάσος του Σέϊχ – Σου αποψιλώνεται αργά αλλά σταθερά (περιφερειακή, fly over). Και τώρα έρχεται το κυβερνητικό σχέδιο για «αξιοποίηση» του χώρου της ΔΕΘ. Παρά τις αλχημείες (ως πράσινο προβάλλεται όλος ο μη κτισμένος χώρος, δηλαδή ακόμη και δρόμοι, πεζοδρόμια και θέσεις πάρκινγκ, ενώ επίσης στα ποσοστά του πρασίνου υπολογίζονται και εκτός περιμέτρου τετραγωνικά), η τσιμεντοποίηση προτείνεται άμετρα και κυκλοφοριακά επιβαρυντική. Αντί λωρίδας πρασίνου διάστικτης με κτίρια, θα έχουμε το ακριβώς αντίστροφο, κάτι σαν τσιμέντο με ζαρντινιέρες.

Ελπίζω η κοινωνία της Θεσσαλονίκης να δείξει την αντίθεσή της στην φθορά. Πρόκειται για ζητούμενο επιβίωσης, κι όχι για στείρα διαμάχη φιλοκυβερνητικών – αντικυβερνητικών προγραμμάτων. Στο κάτω – κάτω, η προώθηση του τσιμέντου στη ΔΕΘ ως τώρα δεν ήταν μονοκομματική.

ΣΗΜΕΙΩΣΗ

* Σάββατο 7 Σεπτεμβρίου 2024 στις 20.30, στον ανοιχτό χώρο της πλατείας (τέρμα οδού Δημ. Πολιορκητού – Άνω Πόλη).