Ο πόλεμος που αλλάζει τη Μέση Ανατολή

Από το πρωί της 7ης Οκτωβρίου η Μέση Ανατολή έχει μπει σε μια νέα φάση. Η απροσδόκητη αιματηρή επίθεση της Χαμάς στο Ισραήλ σηματοδοτεί μια δραματική στροφή του Παλαιστινιακού και των γεωπολιτικών ανταγωνισμών στη Μέση Ανατολή.

Αναμφίβολα αυτή η δραματική στροφή θα επηρεάσει στο σύνολό του το παγκόσμιο σύστημα. Εξίσου βέβαιο είναι ότι το μακελειό, που έχει ξεκινήσει, θα ξεπεράσει οτιδήποτε έχουμε δει τις τελευταίες δεκαετίες στην Παλαιστίνη -και δεν έχουμε δει λίγα.

Τρεις αρχές

Πριν προσπαθήσουμε να αναζητήσουμε κάποια πρώτα συμπεράσματα από τις μέχρι τώρα δραματικές εξελίξεις, πρέπει να επισημανθούν τρεις θεμελιώδεις αρχές οι οποίες συνιστούν την αφετηρία της ανάλυσης:

• Δεν έχουμε να κάνουμε γενικά με κάποιο γεωπολιτικό παίγνιο, αλλά με ανθρώπινες ζωές που χάνονται και ταπεινώνονται. Το αίμα δεν είναι νερό. Για να θυμηθούμε εκείνο το εύστοχο σύνθημα από τον πόλεμο του Ιράκ, ο πόλεμος δεν είναι εικόνα στις ειδήσεις.
• Δεν μπορεί να υπάρξει ηθική δικαιολογία για τις ηθελημένες δολοφονίες αμάχων από ένοπλα σώματα. Ούτε το νόμιμο δικαίωμα των Παλαιστινίων στην αντίσταση στην κατοχή ούτε η υπεράσπιση της ασφάλειας του Ισραήλ μπορούν να δώσουν άλλοθι για τη καταπάτηση των νόμων του πολέμου και τις φρικαλεότητες
• Η απαρχή του σπιράλ της βίας και της βαρβαρότητας είναι η παράνομη κατοχή από το Ισραήλ των παλαιστινιακών εδαφών, η οποία συνοδεύεται από τον εποικισμό, τη συστηματική βία, την καθημερινή καταπίεση. Δεν μπορούμε να βγούμε από το σπιράλ της βίας και της βαρβαρότητας όσο συνεχίζεται η κατοχή.

Τα στοιχεία της ανάλυσης

Ποια θα μπορούσαν να είναι τα στοιχεία μιας πρώτης (κι εκ των πραγμάτων ελλιπούς) ανάλυσης των γεγονότων; Η αναφορά είναι επιγραμματική:

1. Όπως είπε και ο Νετανιάχου, αυτός είναι κανονικός πόλεμος και όχι μια ένοπλη σύγκρουση. Η κλίμακα της αναμέτρησης ξεπερνάει ό,τι έχουμε δει τα τελευταία χρόνια. Κι είναι πόλεμος που μπορεί να οδηγήσει σε γενική ανάφλεξη, ξεπερνώντας τα όρια της Γάζας.
2. Πρόκειται για έναν πόλεμο χωρίς κανόνες. Όχι μόνο δεν λαμβάνεται καμία πρόνοια για τους αμάχους, αλλά αυτοί στοχοποιούνται σαν να ήταν κανονικό στρατιωτικό προσωπικό. Περάσαμε πλέον από το στάδιο των «παράπλευρων απωλειών», σε εκείνο της ακύρωσης της διάκρισης μεταξύ ενόπλων και αμάχων.
3. Με την επίθεση της Χαμάς κατέρρευσε ο μύθος του ανίκητου Ισραήλ. Δεν έχουμε να κάνουμε μόνο με την αποτυχία των υπηρεσιών πληροφοριών να προβλέψουν την επίθεση της Χαμάς. Ακόμα πιο σημαντική είναι η έλλειψη οργάνωσης και η σύγχυση που έδειξε ο ισραηλινός στρατός. Το πλήγμα για το διεθνές κύρος του Ισραήλ είναι πολύ μεγάλο -ενδεχομένως ανεπανόρθωτο.
4. Στη Γάζα βλέπουμε αυτό που είχαμε δει στην Υεμένη και με διαφορετικό τρόπο στην Ουκρανία. Η σύγχρονη τεχνολογία παρέχει φτηνά μέσα, τα οποία μπορούν να καταφέρουν ισχυρά πλήγματα σε πανάκριβα οπλικά συστήματα.
5. Επίσης, βλέπουμε τη μετατροπή του πολέμου σε θέαμα. Ό,τι συμβαίνει στο πεδίο της μάχης βιντεοσκοπείται για να μετατραπεί σε προπαγανδιστικά video clip κατά το πρότυπο των ταινιών δράσης του Χόλυγουντ και των video games. Έχει, δε, ενδιαφέρον ότι η προπαγάνδα της Χαμάς απευθύνεται μόνο στον αραβικό και μουσουλμανικό κόσμο, δείχνοντας πολύ λίγο ενδιαφέρον να κερδίσει τις εντυπώσεις στη Δύση.
6. Για να εκδικηθεί και να αποκαταστήσει το τρωθέν κύρος του, το Ισραήλ έχει εξαπολύσει έναν άνευ προηγουμένου βομβαρδισμό της Γάζας. Η χερσαία επίθεση είναι βέβαιη. Το μεγάλο ερώτημα είναι αν θα επιχειρηθεί η μόνιμη ανακατάληψη της Γάζας σε συνδυασμό με την εκδίωξη προς την Αίγυπτο μέρος του πληθυσμού της.
7. Το δεύτερο μεγάλο ερώτημα είναι αν θα ανοίξει κανονικά το μέτωπο του Λιβάνου. Μέχρι τώρα έχουμε μείνει στις αψιμαχίες μεταξύ Χεζμπολά και Ισραήλ. Δεν είναι απλό πράγμα για τη Χεζμπολά η εμπλοκή σε πόλεμο, δεδομένου του ιστορικού του Λιβάνου. Αλλά δεν είναι κι εύκολο να παρακολουθήσει απαθής μια ισραηλινή κατάληψη της Γάζας.
8. Χωρίς τη βοήθεια του Ιράν, η Χαμάς δεν θα μπορούσε να εξαπολύσει μια τόσο περίπλοκη επίθεση. Επιπλέον, ο πόλεμος καθιστά αδύνατη την κανονικοποίηση των σχέσεων Σαουδικής Αραβίας -Ισραήλ, κάτι που ευνοεί το Ιράν. Είναι όμως λάθος να θεωρήσει κανείς τη Χαμάς μαριονέτα της Τεχεράνης και να υποτιμήσει την πολιτική δυναμική που δημιουργεί η απουσία προοπτικής για επίλυση του παλαιστινιακού ή για άρση του αποκλεισμού της Γάζας. Τυχόν εμπλοκή του Ιράν στον πόλεμο θα ανοίξει (στην κυριολεξία) τις πύλες της κόλασης. Γι’ αυτό άλλωστε, οι Ισραηλινοί είναι πολύ προσεκτικοί στις σχετικές δηλώσεις τους.
9. Για πολλοστή φορά η Δύση υιοθετεί την υποκριτική στάση των δύο μέτρων και δύο σταθμών. Καταδικάζει τις δολοφονίες των Ισραηλινών αμάχων από τη Χαμάς, αλλά κάνει ότι δεν βλέπει την ισοπέδωση των πολιτικών υποδομών της Γάζας, τα χτυπήματα που δεν κάνουν διάκριση μεταξύ μαχητών και αμάχων, τη διακοπή της παροχής ηλεκτρικού και νερού.
10. Ο νέος πόλεμος στη Μέση Ανατολή αποδεικνύει εκ νέου ότι η βία γεννάει τη βία. Μόνο οι δίκαιες και βιώσιμες λύσεις εγγυώνται την ειρήνη. Το δυστύχημα όμως είναι ότι η όποια δίκαιη και βιώσιμη λύση για το Παλαιστινιακό έχει ενταφιαστεί. Τώρα είναι η ώρα της αχαλίνωτης βίας και της ανεξέλεγκτης βαρβαρότητας.