Ο πολιτικός Μίκης έγινε “οικουμενικός” όταν ήταν “ακίνδυνος”…

Ο άνθρωπος που κατάφερε να «συμφιλιώσει» τους δεξιούς Σεφέρη και Ελύτη με τους αριστερούς Ρίτσο και Λειβαδίτη δεν μπορεί παρά «να ανήκει σε όλους», να είναι «οικουμενικός». Αυτός ήταν ο συνθέτης Μίκης Θεοδωράκης. Τι γίνεται, όμως, με τον πολιτικό Μίκη; Διαχωρίζονται αυτά τα δύο (καλλιτέχνης και πολιτικός) και πόσο;

Εδώ και μερικές δεκαετίες και πολύ περισσότερο τώρα που έφυγε από τη ζωή, ο Μίκης «έζησε» και «ζει» την καθολική αναγνώριση. Μοιάζει με ειρωνεία της Ιστορίας ότι την απόφαση να κυματίζουν μεσίστιες οι σημαίες σε όλα τα δημόσια κτίρια την υπογράφει ο Μάκης Βορίδης, πολιτικός απόγονος του δικτάτορα Παπαδόπουλου, τουλάχιστον στα νιάτα του.

Όμως, ο πολιτικός Μίκης δεν ήταν «οικουμενικός». Μπορεί η τελευταία πολιτική του πράξη-η συμμετοχή στο συλλαλητήριο για το Μακεδονικό- να τον έφερε πλάι πλάι με ακροδεξιούς και εθνικόφρονες, αλλά η πολιτική ζωή του Μίκη δεν καθορίζεται από τα λεγόμενα «στερνά». Αντίθετα, η πολιτική του δράση, στην υπηρεσία της οποίας έβαλε και τα τραγούδια του, καθορίστηκε σε καιρούς χαλεπούς, τότε που οι πρόγονοι ορισμένων εκ των σημερινών υμνητών του τον καταδίωκαν: απαγόρευαν τη μουσική του, τον φυλάκιζαν, τον έστελναν εξορία. Ακόμα και στα πρώτα χρόνια της Μεταπολίτευσης τον παρακολουθούσε η επίσημη Αστυνομία (υπάρχουν τέτοια έγγραφα στον φάκελό του μέχρι και το 1979) και ας ήταν αυτός που, με το «Καραμανλής ή τανκς», ήρθε σε αντίθεση με τον πολιτικό του χώρο, την Αριστερά και συνέβαλε καθοριστικά στην κυριαρχία της Δεξιάς, αμέσως μετά την Μεταπολίτευση.

Με τη μουσική του και την πολιτική του δράση, ο Μίκης αγωνίστηκε για να τερματιστεί το αμαρτωλό καθεστώς που είχε εγκαθιδρύσει η ευρεία Δεξιά αμέσως μετά τον Εμφύλιο και σήμαινε διωγμούς πάσης φύσεως για κάθε πολίτη που έβγαινε από το συντηρητικό-δεξιό καλούπι. Ήταν ένα καθεστώς που δεν εδίωκε μόνον αριστερούς, αλλά και(αυτούς που είχε βαφτίσει) «συνοδοιπόρους», δηλαδή το άλλο μισό του ελληνικού λαού.

Ο τερματισμός αυτού του ανώμαλου καθεστώτος επετεύχθη το 1974, με την πτώση της χούντας των συνταγματαρχών. Και ολοκληρώθηκε εφτά χρόνια αργότερα, το 1981, με τη νίκη του ΠΑΣΟΚ, οι κυβερνήσεις του οποίου έκαναν πράξη πολλά από τα αιτήματα της Αριστεράς, για τα οποία αγωνιζόταν και ο Μίκης Θεοδωράκης. Το άλλο μισό του ελληνικού λαού έπαψε να αισθάνεται παραγκωνισμένο, η πολιτική ομαλότητα αποκαταστάθηκε πλήρως. Η προδικτατορική ανωμαλία τερματίστηκε.

Κάπου εκεί μπορεί να πει κανείς ότι τελείωσε ή έστω υποβαθμίστηκε ο ρόλος του Μίκη στην πολιτική ζωή. Ο ίδιος έδινε πάντα το «παρών» με τον δικό του τρόπο, αλλά δεν ήταν πλέον ούτε η μουσική ούτε η πολιτική του δράση που καθόριζαν την πολιτική ζωή. Ο Μίκης υποστήριξε τον Ανδρέα Παπανδρέου, όταν εκείνος αποπειράθηκε να βρει σημεία συνεννόησης με τον τότε πρωθυπουργό της Τουρκίας Τουργκούτ Οζάλ. Αλλά στράφηκε εναντίον του την περίοδο του 1989 και δεν δίστασε να γίνει υπουργός στην κυβέρνηση του μεγαλύτερου αντιπάλου του, του Κωνσταντίνου Μητσοτάκη.

Εκτοτε οι παρεμβάσεις του στην πολιτική ζωή είχαν όλο και μικρότερη απήχηση ακριβώς επειδή αυτά για τα οποία και ο ίδιος αγωνίστηκε- δημοκρατία, πολιτικές ελευθερίες, πλήρης συμμετοχή της Αριστεράς στην πολιτική και κοινωνική ζωή- έγιναν πράξη. Η τελευταία απόπειρα του Μίκη στην πολιτική ήταν η ίδρυση της κίνησης «Σπίθα», αλλά η επιρροή της ήταν σχεδόν ανύπαρκτη. Η εμφάνισή του στην εξέδρα της πλατείας Συντάγματος το 2018, στο συλλαλητήριο για το Μακεδονικό, προκάλεσε μούδιασμα στον προοδευτικό χώρο. Ηταν το κύκνειο(πολιτικό) άσμα του, αλλά το αρνητικό πολιτικό του στίγμα ξεχάστηκε και δεν στάθηκε ικανό να αμαυρώσει τη συνολική προσφορά του.

Αλλωστε, εδώ και πολλές δεκαετίες ο Μίκης είχε γίνει αποδεκτός από όλες τις πολιτικές δυνάμεις, ακριβώς επειδή η πολιτισμική προσφορά του ήταν υπεράνω της πολιτικής δράσης του. Η πολιτική του παρουσία ήταν πλέον «οικουμενική», αφού η πολιτική του δράση δεν ήταν επικίνδυνη για την καθεστηκυία τάξη, όπως συνέβαινε στα πέτρινα χρόνια των αποκλεισμών και των διώξεών του. Ο Μίκης έγινε «οικουμενικός» γιατί ήταν πλέον «ακίνδυνος». ΄Η, για να το πούμε αλλιώς, ο Μίκης έπαψε να είναι πολιτικός πρωταγωνιστής, όταν έγιναν πράξη όλα αυτά για τα οποία ο ίδιος αγωνίστηκε.

Για τον πολιτικό Μίκη οι έννοιες «νίκη» και «ήττα» είναι σχετικές. Στα δύσκολα χρόνια αυτό που εκπροσωπούσε ο Μίκης διωκόταν, αλλά δεν ηττήθηκε. Στα ύστερα- καλά- χρόνια, όταν ήρθε η «οικουμενική» αναγνώριση, η νίκη ήρθε φυσιολογικά. Αλλά, όπως έχει πει ο Γάλλος δοκιμιογράφος Μισέλ ντε Μοντέν, «υπάρχουν ήττες πιο θριαμβευτικές από τις νίκες»…

Ακολουθήστε το News247.gr στο Google News και μάθετε πρώτοι όλες τις ειδήσεις