Ο τρόμος αλλάζει (;) την Ευρώπη…

Ματωμένη η Ευρώπη, τραυματισμένη βαριά από τη φρενίτιδα του φανατισμού, στέκει αποσβολωμένη δίπλα στα συντρίμμια. Θρηνεί για τους νεκρούς των Βρυξελλών, θρηνεί και για την ίδια. Το μέλλον μοιάζει  με επιστροφή στο πιο αποκρουστικό παρελθόν. Ο τρόμος δίνει τον τόνο, ο παραλογισμός ρίχνει τη βαριά σκιά του πάνω στην ανέμελη κάποτε ευρωπαϊκή καθημερινότητα.

Μπορούσαμε να το προβλέψουμε; Είχαμε τη δυνατότητα να το δούμε και αδιαφορήσαμε; Μήπως επαναπαυθήκαμε, θεωρώντας ότι η πηγή του κακού πέφτει πολύ μακριά από την πόρτα μας και δεν απειλεί τη  γειτονιά μας;

Κοιμηθήκαμε βαθιά! Κλείσαμε τα μάτια. Ακόμα κι όταν καταλάβαμε ότι οι περισσότεροι καμικάζι δεν είναι οι αγγελιαφόροι του θανάτου που έρχονται από το υπερπέραν, αλλά άνθρωποι του διπλανού γκέτο,  γυρίσαμε πλευρό. Το ίδιο κάναμε κι όταν βλέπαμε τη Μέση Ανατολή να βυθίζεται στη φρίκη των ατέλειωτων  πολέμων που διαιώνιζαν οι εμφύλιοι σπαραγμοί και οι εξωτερικές επεμβάσεις. Αλλά ακόμα και  μετά τις επιθέσεις στο Charlie Hebdo, ράθυμη και νυσταγμένη, αναντίστοιχη με τις απαιτήσεις των εφιαλτικών καιρών που ζούμε, η ευρωπαϊκή πολιτική ελίτ συνέχισε να βλέπει το προσφυγικό δράμα  διαχειριστικά, ως να μην είναι οι ξεριζωμένοι τα ζωντανά θύματα των τζιχαντιστών και των πολέμων, αλλά η απειλή που πρέπει να αποκρουστεί.

Και τώρα; Τώρα που η Ευρώπη νιώθει τον όλεθρο στην αυλή της και τους ανθρώπους της ανυπεράσπιστους, τι πρέπει να κάνει; Τι μπορεί; Η πρώτη ανάγνωση είναι πάντα η ανάγνωση του φόβου: η ένταση των μέτρων ασφαλείας, η περιχαράκωση, ακόμα και η περιστολή δικαιωμάτων στο όνομα της αποτροπής. Το δεύτερο στάδιο θα είναι η μάχη της λογικής απέναντι στον παραλογισμό, ο αγώνας να μη  θυσιαστεί στο βωμό του τρόμου ο δυτικός τρόπος ζωής και οι ελευθερίες, γιατί, τότε, ο τρόμος θα έχει νικήσει.

Ο πανικός δεν ήταν ποτέ ένας χρήσιμος σύμβουλος. Και δεν είναι και τώρα, όσο κι αν τον δικαιολογεί το τυφλό τρομοκρατικό χτύπημα, το λουτρό του αίματος στην καρδιά της Ευρώπης. Η Ευρώπη θα κλάψει  τους ανθρώπους της, θα γονατίσει εκεί που τρέχει ακόμα αίμα, θα συζητήσει, θα αντιπαρατεθεί, στο τέλος όμως θα πρέπει να καταλήξει σε λύσεις που εγγυώνται την ασφάλεια, όσο μπορούν να την  εγγυηθούν, χωρίς να διαλύουν τη δημοκρατία.

Στην περίπτωση τη δική μας τα πράγματα ίσως γίνουν ακόμα χειρότερα. Η μερίδα εκείνη της Ευρώπης που φλερτάρει καιρό τώρα με το όνειρο του περίκλειστου κάστρου, θα επενδύσει στην ισλαμοφοβία με πολιτικό φανατισμό, θεωρώντας ότι πίσω από κάθε μουσουλμάνο πρόσφυγα βρίσκεται και ένας εν δυνάμει καμικάζι. Χρειάζεται κουράγιο και σοβαρότητα, αποφασιστικότητα και συμμαχίες, ώστε η Ελλάδα που  πληρώνει ήδη το υπέρογκο κόστος της έκρηξης των μεταναστευτικών ροών, να μη μετατραπεί σε προθάλαμο ανεπιθύμητων, σε γκρίζα ζώνη της Ευρώπης, όπως κάποιοι «εταίροι» θα ήθελαν ενδεχομένως να τη δουν.

Ούτως ή άλλως, η απάντηση στο μπλοκ που χάριν της ασφάλειας δηλώνει έτοιμο να θυσιάσει την ελευθερία, είναι υπόθεση ολόκληρης της Ευρώπης. Πολλοί πιστεύουν ότι κανένα μέτρο ασφαλείας δεν είναι ικανό να αντιμετωπίσει έναν άνθρωπο ζωσμένο με εκρηκτικά, που αγαπά το θάνατο. Ακόμα κι έτσι όμως να μην είναι, ακόμα κι αν όλα τα κενά ασφαλείας μπορούν να καλυφθούν, η προσπάθεια θα είναι ημιτελής, αν ο δυτικός κόσμος δεν αποφασίσει να αντιμετωπίσει στην πηγή τους τις αιτίες που γεννούν το μίσος και συντηρούν τον θρησκευτικό φανατισμό.

*Ο Χρήστος Μαχαίρας είναι δημοσιογράφος