Οι πυρκαγιές, η Καλιφόρνια και η κλιματική αλλαγή

Έχει ξεκινήσει μια παγκόσμια συζήτηση για τη σχέση των πυρκαγιών της Καλιφόρνιας με την κλιματική αλλαγή. Η Καλιφόρνια μπορεί να βρίσκεται περίπου στην άλλη άκρη της γης από μας, αλλά το θέμα των χειμωνιάτικων πυρκαγιών της με τις τραγικές συνέπειες μόνο μακρινό και αδιάφορο δεν μας είναι. Όσο για τους ειδικούς, σε πολλά μπορεί να διαφωνούν, αλλά ο ανοιχτός διάλογος φέρνει συνθέσεις και συγκλίσεις: Ας κρατήσουμε το ευνόητο, ότι η κλιματική αλλαγή δεν έχει άμεσες αιτιακές σχέσεις με συγκεκριμένες πυρκαγιές, αλλά έμμεσα σαφώς επηρεάζει ως συνθήκη ιδίως τη συχνότητα εμφάνισης και την έντασή τους.

Φυσικά, αυτή η επίγνωση μόνο μικρή σημασία δεν έχει! Μπορεί να βοηθήσει την ισόρροπη ανάπτυξη της προληπτικής πολιτικής και την προετοιμασία στελεχών και υποδομών για την αποτροπή των πυρκαγιών. Το λιγότερο, μπορεί να επηρεάσει καθοριστικά δημόσιους και ιδιωτικούς προϋπολογισμούς δαπανών. Μπορεί επίσης να γίνει  κρίσιμη για να αποφασιστεί ή να αποτραπεί μια απόφαση εξόρυξης υδρογονανθράκων ή για κατασκευή ευάλωτων από φυσικούς κινδύνους εγκαταστάσεων.

Ωστόσο, το όνομα της  Καλιφόρνιας (στον τίτλο του άρθρου) δεν σηματοδοτεί  μόνο τη Νότια με τις πυρκαγιές, αλλά και τη Βόρεια με τη Silicon Valley, την έδρα των χιλιάδων επιχειρήσεων πληροφορικής και γενικά  υψηλής τεχνολογίας. Το θέμα εδώ είναι με δυο λόγια ότι η τεχνητή νοημοσύνη (ίσως, μόνο αυτή, ως κορυφαίο επίτευγμα τεχνολογικής προόδου), χάρη στις  δυνατότητές της να συλλέγει και να επεξεργάζεται ένα τεράστιο αριθμό δεδομένων, μπορεί  να εισφέρει πολύτιμα στοιχεία και ζωτικές προβλέψεις για να κτιστεί η προστασία από φυσικές καταστροφές. Όπως άλλωστε ήδη εισφέρει σωτήριες λύσεις στον ιατρικό τομέα.

Εννοείται, ότι χρειάζεται πολλή δουλειά. Το «ατύχημα»  είναι ότι η σχετική δραστηριότητα και οι επενδύσεις κατά το μεγαλύτερο μέρος τους δεν προσανατολίζονται σε κοινωφελείς, αλλά σε ανταγωνιστικές κατευθύνσεις: Κάποιους (λίγους) ωφελούν, κάποιους (πολλούς) αφήνουν παράμερα ή βλάπτουν. Η τεχνητή νοημοσύνη «αξιοποιείται»  για  παρακολουθήσεις, η ελληνική κυβέρνηση μάλιστα ενόψει ευρωπαϊκής μεταρρύθμισης υπερθεματίζει υποστηρίζοντας την καθιέρωσή τους στους δημόσιους χώρους.  Στη συνέχεια ή στο πλευρό των παρακολουθήσεων έρχονται οι  επεξεργασίες  και οι χειραγωγήσεις στον οικονομικό, τον πολιτικό και τον κοινωνικό τομέα, οι ριψοκίνδυνες ασκήσεις παραγωγής ρομπότ με υπερνοημοσύνη τα οποία  είναι ικανά  να υποδουλώσουν ανθρώπους, καθώς  και οι  κατασκευές αυτόματων οπλικών συστημάτων, και μάλιστα θανάσιμων. Ποιος ωφελείται έτσι; Οι τεχνοφεουδάρχες, κατά τον όρο που συνήθως χρησιμοποιεί ο Γ. Βαρουφάκης, η ολιγαρχία με ένα πιο γενικό και διαχρονικό όρο.

Ο ανταγωνισμός ισχύος διαπερνά όλα τα πεδία, προωθώντας το κέρδος (των λίγων) εκεί που θα έπρεπε να ωφελούνται οι πολλοί. Ακόμη και στον τομέα των φαρμάκων με τις σπουδαίες εφαρμογές ευνοούνται περισσότερο οι εύποροι καταναλωτές περίθαλψης, παρά τα πλήθη των φτωχών στον Αμαζόνιο ή στην Αφρική. Μετάβαση δηλαδή κι εδώ από το δικαίωμα στη θεραπεία του 20ού αιώνα στην ανταγωνιστική αγορά θεραπείας της εποχής μας. Ακόμη και στον τομέα της εξυπηρέτησης του πολίτη στην καθημερινή επαφή του με δημόσιες υπηρεσίες, το αναμφίβολο αυτό όφελος έχει το εξίσου αναμφίβολο αντίβαρό του: Περιπτώσεις επιβολής δυσμενών συνεπειών σε βάρος του χωρίς εξηγήσεις και δυνατότητα αμφισβήτησης των προϊόντων του συστήματος. Και πάλι οι πολλοί πλήττονται, που δεν έχουν οικονομικές δυνατότητες να προσφεύγουν σε τεχνική, λογιστική ή νομική στήριξη για να βγάλουν άκρη. Δηλαδή για να βρουν το δίκιο τους.

Έτσι στην Καλιφόρνια συμπυκνώνεται συμβολικά το μεγάλο στοίχημα επιβίωσης στην εποχή μας: Κοινή ωφέλεια και ελευθερία, ή άκρατος ανταγωνισμός και υποταγή.