Ομολογία αποτυχίας και δήλωση υποταγής

Η απόφαση της Meta να καταργήσει το πρόγραμμα fact-checking αποτελεί ένα κρίσιμο σημείο καμπής για τις τεχνολογικές πλατφόρμες και τον ρόλο τους στη δημόσια σφαίρα. Παρά τις επίσημες δικαιολογίες περί «ουδετερότητας» και «ελευθερίας έκφρασης», η επιλογή αυτή αναδεικνύει τους ισχυρούς δεσμούς των Big Techs με τα πολιτικά συμφέροντα, θέτοντας τη δημοκρατία σε κίνδυνο.

Ομολογία αποτυχίας στην αντιμετώπιση της παραπληροφόρησης και το λάθος στο λάθος

Η Meta, καταργώντας το fact-checking, αποσύρεται από τον ρόλο του «διαιτητή» στην καταπολέμηση της παραπληροφόρησης, σε μια διαδικασία που εντοπίστηκε πολλάκις αδικαιολόγητη λογοκρισία σε πολλές περιπτώσεις και προφανώς ήταν μια κατάσταση η οποία οφείλει να αλλάξει.

Αντί όμως ο Ζούκερμπεργκ να διορθώσει αυτό το σύστημα, το καταργεί και φτάνει στο άλλο άκρο. Σε κοινή γραμμή με το «X» προωθεί το σύστημα «Σημειώσεων Κοινότητας», που αφήνει την ευθύνη στους ίδιους τους χρήστες.

Αν και θεωρητικά η συμμετοχή των χρηστών είναι θετική, στην πράξη δημιουργείται ένα περιβάλλον ευάλωτο σε χειραγώγηση από οργανωμένα δίκτυα παραπληροφόρησης.

Από το “μπλοκ” στην υποταγή

Χωρίς τον φραγμό του fact-checking, οι πλατφόρμες δίνουν μεγαλύτερη ελευθερία σε πολιτικούς όπως ο Ντ. Τραμπ, που έχουν ιστορικό χρήσης ψευδών ή παραπλανητικών ισχυρισμών για να διαμορφώσουν την πολιτική ατζέντα.

Για την ιστορία: Οι λογαριασμοί του Ντ. Τραμπ “αποβλήθηκαν” από μεγάλες πλατφόρμες, όπως το Twitter, το Facebook και το Instagram, μετά τα γεγονότα της 6ης Ιανουαρίου 2021, όταν υποστηρικτές του εισέβαλαν στο Καπιτώλιο. Οι πλατφόρμες τον κατηγόρησαν για υποκίνηση βίας μέσω των αναρτήσεών του και παραβίαση των κανόνων περί επικίνδυνου περιεχομένου.

Οι λογαριασμοί του Ντ. Τραμπ άρχισαν να επανέρχονται σταδιακά το 2023. Το Twitter (πλέον X) επανενεργοποίησε τον λογαριασμό του τον Νοέμβριο του 2022, μετά από μια δημοσκόπηση που διεξήγαγε ο νέος ιδιοκτήτης της πλατφόρμας, Έλον Μασκ. Το Facebook και το Instagram, που ανήκουν στη Meta, ακολούθησαν στις αρχές του 2023, επιτρέποντας και πάλι την παρουσία του στις πλατφόρμες τους.

Οι Big Techs ως Παράγοντες Πολιτικής Συνδιαλλαγής

Ο Μαρκ Ζούκερμπεργκ στο πεντάλεπτο βίντεο που δημοσίευσε (ένας κακοπροαίρετος θα έλεγε ότι ο Μαρκ διάβαζε όσα του έγραψε ο Έλον Μασκ), αναφέρθηκε ουκ ολίγες φορές στη συνεργασία με τη νέα κυβέρνηση των ΗΠΑ.

Η στροφή της Meta πρέπει να αναλυθεί υπό το πρίσμα της δυναμικής σχέσης των Big Techs με την εξουσία και η απόφαση για την χαλάρωση των πολιτικών περιεχομένου φαίνεται να αποτελούν κινήσεις στρατηγικής συναλλαγής. Διαχρονικά οι μεγάλες αυτές εταιρείες προσπαθούν με διάφορους τρόπους να εξασφαλίσουν ευνοϊκή μεταχείριση από την εκάστοτε διοίκηση.

Ας μην ξεχνάμε επίσης ότι ο Τραμπ, κατά τη διάρκεια της προεδρίας του, πρόσφερε φορολογικές διευκολύνσεις και απέφυγε την αυστηρή ρύθμιση των τεχνολογικών κολοσσών, γεγονός που τους έδωσε το κίνητρο να ενισχύσουν τη σχέση τους μαζί του.

Ο Μαρκ Ζούκερμπεργκ ακόμη, ανέδειξε πρόσφατα τον Κάπλαν, έναν συντηρητικό στέλεχος της Meta που βρίσκεται κοντά στο Ρεπουμπλικανικό Κόμμα, στον υψηλότερο πολιτικό ρόλο της εταιρείας (Global Policy Chief), ενώ ανακοίνωσε την ένταξη του Ντάνα Γουάιτ, ένθερμου υποστηρικτή του Τραμπ, στο διοικητικό συμβούλιο της Meta.

Ταυτόχρονα, η εμπλοκή προσώπων όπως ο Έλον Μασκ, (ιδιοκτήτης του “X” και πλουσιότερος άνθρωπος στον πλανήτη) επιτείνει τους κινδύνους, καθώς η ιδεολογική και οικονομική επιρροή του δημιουργεί μια επικίνδυνη (θεσμική πλέον) συνέργεια.

Οι Επιπτώσεις στη Δημοκρατία

Η αλληλεπίδραση αυτή των Big Techs με την πολιτική εξουσία έχει πολλαπλές συνέπειες:

1. Πολιτική Πόλωση και Παραπληροφόρηση: Η απουσία ελέγχου περιεχομένου και η μεταφορά της ευθύνης στους χρήστες μπορεί να οδηγήσει σε έξαρση της παραπληροφόρησης, ιδιαίτερα από πολιτικούς που επιδιώκουν τη χειραγώγηση της κοινής γνώμης.
2. Υπονόμευση της Δημοκρατίας: Η συνεργασία των πλατφορμών με ισχυρούς πολιτικούς για ανταλλάγματα υποβαθμίζει τη διαφάνεια και μετατρέπει τη δημοκρατία σε εμπόρευμα, χωρίς κανένας να μπορεί να διασφαλίσει το στοιχειώδες: τα προσωπικά μας δεδομένα.
3. Απώλεια Εμπιστοσύνης: Η αποδυνάμωση ελεγκτικών μηχανισμών υπονομεύει την εμπιστοσύνη του κοινού στις πλατφόρμες, επιδεινώνοντας την εξάπλωση θεωριών συνωμοσίας.

Ο ρόλος της ΕΕ

Παρότι οι πρόσφατες αποφάσεις της Meta αφορούν προς το παρόν την Αμερική, η Ευρώπη δεν μπορεί να μείνει αμέτοχη και να περιμένει τις εξελίξεις. Πρέπει να αναλάβει δράση με τη θέσπιση αυστηρών κανονισμών λειτουργίας που να εξασφαλίζουν διαφάνεια στους αλγορίθμους και να περιορίζουν την πολιτική χειραγώγηση μέσω των social media. Οι Big Techs πρέπει να ελεγχθούν ώστε να λειτουργούν υπέρ της δημόσιας σφαίρας, αντί να εξυπηρετούν τα συμφέροντα λίγων ισχυρών.

Οι τεχνολογικοί κολοσσοί δεν είναι πλέον ουδέτεροι διαμεσολαβητές. Με τις αποφάσεις τους, αποκτούν ρόλο «παραγωγών πραγματικότητας», επηρεάζοντας τη ροή της πληροφορίας, την πολιτική συζήτηση και, τελικά, τη δημοκρατία. Αν αυτές οι εξελίξεις δεν αντιμετωπιστούν αποφασιστικά, τα social media κινδυνεύουν να γίνουν εργαλεία πολιτικής χειραγώγησης, όπου τα συμφέροντα λίγων θα υπερτερούν της φωνής των πολλών.
Η θέσπιση κανόνων για τη διαφάνεια στους αλγορίθμους, ο έλεγχος των σχέσεων μεταξύ κυβερνήσεων και πλατφορμών, καθώς και η δημιουργία μηχανισμών προστασίας της δημόσιας σφαίρας είναι απαραίτητα βήματα για να διασφαλιστεί ότι η τεχνολογία θα υπηρετεί τη δημοκρατία και όχι το αντίστροφο.