Ως “η χονδρή με τα γυαλιά”, θα έλεγα να ξαναδούμε την πολιτική ορθότητα

Στην εφηβεία μου που συνέπεσε με την κυριαρχία των super models στον πλανήτη, ήμουν «η χοντρή, με τα γυαλιά και τα σιδεράκια» για όποιον δεν με ήξερε και ένας κοινός γνωστός που αναφερόταν σε εμένα, προσπαθούσε να βοηθήσει στην ταυτοποίηση.

Το περιεχόμενο όλων των περιοδικών που κυκλοφορούσαν εκείνη την εποχή (και δεν είχε την παραμικρή σχέση με εμένα), συν τα πες, πες των γύρω μου, έγινα και στο μυαλό μου «η χοντρή, με τα γυαλιά και τα σιδεράκια».

Η αυτοεκτίμηση μου εξαφανίστηκε και αγνοείτο για χρόνια.

Πόσα;

Όσα χρειάστηκα για να συνειδητοποιήσω πως δεν υπάρχει κάποια συμπαντική υποχρέωση να είμαι ίδια με τους περισσότερους ανθρώπους που κυκλοφορούσαν γύρω μου.

Βασική προϋπόθεση ήταν να ανακαλύψω ποια είμαι και μετά να βρω όσα με έκαναν να νιώθω άνετα στο πετσί μου.

Έτσι, έγινε και πιο εύκολη η διαδικασία να αγαπήσω τον εαυτό μου.

Ανεξάρτητα από τι πίστευαν οι άλλοι (aka «ο κόσμος») για το πώς ‘έπρεπε’ να είμαι.

Βέβαια, για να φτάσω σε αυτήν την επίγνωση ήμουν πιο κοντά στα 40 από ό,τι στα 20.

Επίσης, είχα εξαντλήσει τον εαυτό μου με δίαιτες ή άλλες επιλογές που υποτίθεται πως θα με ‘εναρμόνιζαν’ με το σύνολο, το οποίο μου δεν με ενδιέφερε ιδιαίτερα.

Ούτως ή άλλως δεν ήθελα να έχω την παραμικρή σχέση με τις κοινωνικές συμβάσεις σε όποιο άλλο επίπεδο.

Στην εμφάνιση θα είχα;

Επειδή όμως, μου είχαν στοιχίσει τα σχετικά επίθετα/σχόλια, έμαθα και να μην τα αποδίδω.

Μετά ήλθε στη ζωή μας το political correctness.

Όπως κάθε άλλος όρος που έχει δημιουργεί ποτέ για αφύπνιση, με τη λίστα να περιλαμβάνει και το body shaming που είναι στο ‘φόντο’ του κειμένου που διαβάζεις, προέκυψε μήπως και η ανθρωπότητα μάθει να μην προσβάλει και να μη δημιουργεί πληγές, μέσω συμπεριφορών που για παλαιότερες γενιές ήταν ΟΚ.

Έχω την αίσθηση πως εξελίχθηκε σε ακραία συνθήκη που φλερτάρει με τα όρια του φασισμού.

Έτσι κουράζει και δεν αφυπνίζει -τελικά.

Με αφορμή την απόφαση της Άλκηστις Πρωτοψάλτη να αποφύγει τη χρήση της λέξης ‘χονδρή’ στην ερμηνεία του τραγουδιού με τίτλο «Πάμε στον Άδωνι για καφέ» (αν και ‘κράτησε’ το νευρικιά -που επίσης, κακοποιεί αφού ‘κρίνει’ αδιακρίτως) κάλεσα στο τηλέφωνο μια φίλη (εξαίρετη) κοινωνιολόγο.

Ήθελα να μοιραστώ κάποιους προβληματισμούς μου και να μου ‘δώσει’ την κοινωνιολογική προσέγγιση.

Συμφωνήσαμε πως η πολιτική ορθότητα είναι χρήσιμη, αλλά έχει και τα όρια της.

Αυτά βέβαια, κάποια στιγμή πρέπει να προσδιοριστούν.

Ιδανικά πριν αλλάξουμε το περιεχόμενο όλων των ταινιών και των τραγουδιών παρελθοντικών δεκαετιών που ήταν γεμάτα στερεότυπα από αυτά που πια ξέρουμε (μέσω ευρημάτων μελετών) πως έχουν συνέπειες στη ψυχική υγεία.

ΤΟ ΣΒΗΣΙΜΟ ΤΩΝ ΠΡΟΣΒΛΗΤΙΚΩΝ ΕΠΙΘΕΤΩΝ ΔΕΝ ΑΛΛΑΖΕΙ ΚΑΤΙ

Πριν λοιπόν, προχωρήσουμε σε διαγραφή λέξεων, φράσεων και ιδεών που για κάποιο λόγο μπήκαν σε συγκεκριμένη πολιτισμική στιγμή από κείμενα και μουσικές υψίστου πολιτισμικού ρεπερτορίου, είναι χρήσιμο να κατανοήσουμε κάτι.

Όπως επισήμανε η φίλη (κοινωνιολόγος) όταν δημιουργείται κάτι, συντίθεται σε μια συγκεκριμένη πολιτισμική στιγμή και ‘λέει’ πράγματα για εκείνη -την συγκεκριμένη πολιτισμική στιγμή.

Αυτό δεν σημαίνει ότι ‘λέει’ τα ίδια τώρα.

Δεδομένα δεν μπορούμε να αναιρούμε σε δευτερόλεπτα, με την πλέον χαρακτηριστική άνεση μια πολιτισμική δημιουργία.

Για παράδειγμα, η πλοκή του Così fan tutte (Έτσι κάνουν όλες) του Βόλφκανγκ Αμαντέους Μότσαρτ αφορά μια γυναίκα που είναι στη φύση της να έλκεται από έναν άνδρα και αν μείνει μόνη για καιρό, μπορεί να την παρασύρει κάποιος.

«Αλλά έτσι κάνουν όλες» που λέει και ο τίτλος.

Να ‘ακυρώσουμε’ λοιπόν, και τον Μότσαρτ.

Nα πάρει ‘μπάλα’ η cancel culture και αυτόν.

Δεν ξέρω αν έχετε υπ’ όψιν τι γίνεται στο εξωτερικό, όπου δια ασήμαντο αφορμή -για μια τοποθέτηση που ίσως να πλήττει το ‘πολιτικά ορθό’-, ακυρώνονται άνθρωποι του όποιου τομέα.

Εν τω μεταξύ, το ‘ακυρώνονται’ δεν αφορά μόνο την εξαφάνιση τους από το χάρτη των social media.

Ακυρώνονται και στον πραγματικό κόσμο.

Το ερώτημα είναι αν αλλάζει επί της ουσίας, κάτι.

Η ποιητική αδεία της Πρωτοψάλτη

Μετά την απόφαση της Πρωτοψάλτη να μην πει τη λέξη ‘χονδρή’ ο Σταμάτης Κραουνάκης έδωσε το πλαίσιο της εποχής στην οποία έγραψε με τη Λίνα Νικολακοπούλου το «Πάμε στον Άδωνι για καφέ» και διευκρίνισε ότι η λέξη απευθυνόταν σε πασίγνωστο άνδρα.

Ως αργκό της ομοφυλοφιλίας, όπως μου είπε η φίλη κοινωνιολόγος.

Πρόσθεσε πως δεν μπορούμε (δεν έχει νόημα και αποτέλεσμα) να αφαιρούμε πολιτισμικές στιγμές. Την ίδια ώρα όμως, ένας καλλιτέχνης σε live εμφάνιση μπορεί να το κάνει, χάριν της ποιητικής αδείας, αν ενδιαφέρεται να κάνει ένα statement.

Μια δήλωση.

Αυτό έκανε η Πρωτοψάλτη.

Το θέμα είναι πώς διαχειριστήκαμε εμείς την απόφαση της.

Όπως και ότι με την εξαφάνιση του ‘χονδρή’ υπάρχουν συμπαραδηλώσεις.

Να μη ξεχάσουμε τι είναι σημαντικό

Επειδή λοιπόν, ζούμε στην εποχή που όλοι έχουμε γίνει πολύ καλοί στο να δείχνουμε όλους τους άλλους με το δάχτυλο για το παραμικρό και να τα βάζουμε όλα στο ίδιο καζάνι, έχουμε καταφέρει να χαθεί μέσα σε αυτήν την ‘σκόνη’ η σημασία των κινημάτων και των φράσεων που ‘γεννήθηκαν’ από την ανάγκη να εξαφανιστεί το όποιο στίγμα.

Η φίλη μου είχε να επισημάνει το εξής:

«Μια δημιουργία γράφεται, ξαναγράφεται και παρερμηνεύεται κάθε φορά που ακούγεται, που ερμηνεύεται. Ακόμα και αν αναιρούμε τα πάντα, γιατί αποτελούν στίγμα, δεν λύνεται το πρόβλημα. Εξακολουθούν να υπάρχουν στερεότυπα και ανισότητες».

Αντί λοιπόν, να ‘σβήνουμε’ λέξεις ίσως να ήταν πιο χρήσιμο να εστιάζουμε στα της αφύπνισης. Σε πρακτικούς τρόπους που θα βοηθήσουν ακόμα και αυτούς που αρνούνται πεισματικά να καταλάβουν, τη σημασία και την ανάγκη της ισότητας.

Όπως και ότι ο όποιος άνθρωπος είναι πάρα πολλά πράγματα. Κατ’ αρχάς έχει όνομα. Εν τω μεταξύ, υπάρχουν πολλοί διαφορετικοί τρόποι να τον περιγράψεις, χωρίς καν να πλησιάσεις στην λεκτική κακοποίηση.

Όπου και αν φτάνουμε το political correct, όσο και αν το ‘τραβάμε’, στο επίκεντρο θα παραμένει η αφύπνιση για όσους θέλουν να δουν τον κόσμο να αλλάζει προς το καλύτερο.

Ας ασχοληθούμε λοιπόν, λίγο περισσότερο με αυτήν και μόνο αυτήν.