Ποιος θέλει (και μπορεί) να γίνει πραγματικός ηγέτης;

Ας είμαστε ρεαλιστές. Οι περισσότεροι πολιτικοί -ανεξαρτήτως χρώματος- είναι καριερίστες και φροντίζουν διαρκώς για τη φήμη και την υστεροφημία τους. Προτιμούν λοιπόν να μην παίρνουν αποφάσεις ώστε να μην ρισκάρουν το λάθος. Γιατί λοιπόν θέλουν διακαώς να κερδίσουν (ότι και αν σημαίνει για τον καθέναν) στις επερχόμενες εκλογές και ακόμη περισσότερο γιατί θέλουν να συμμετάσχουν σε μια Κυβέρνηση; Η απάντηση είναι δύσκολη και η Δευτέρα θα ξημερώσει με προβλήματα για νικητές και ητημένους.

Ας δούμε όμως τι έχουν να αντιμετωπίσουν σε λιγότερο από μια εβδομάδα όσοι αποφασίσουν να σχηματίσουν Κυβέρνηση.

Η οικονομία συνεχίζει να βρίσκεται σε υφεσιακή πορεία. Την περασμένη εβδομάδα ο οίκος Standard & Poor’s εκτίμησε ότι το ΑΕΠ θα υποχωρήσει κατά ποσοστό 3% φέτος. Υπάρχουν και πιο αισιόδοξες προβλέψεις αλλά κανείς δεν πιστεύει ότι θα περάσουμε σε ανάπτυξη. Ιδίως αν έχει εικόνα του κλίματος στην αγορά.

Συνακόλουθα, σε ανοδική πορεία βρίσκεται και η ανεργία. Ο Οργανισμός Οικονομικής Συνεργασίας και Ανάπτυξης εκτίμησε στις αρχές του μήνα ότι για όλο το 2015 το ποσοστό θα βρίσκεται πέριξ του 27% με τους μακροχρόνια άνεργους να αποτελούν περισσότερο από 2/3 του συνόλου. Ακόμη και όσοι εργάζονται, είδαν τους μισθούς τους να μειώνονται σε ποσοστό άνω του 5% ετησίως από το 2009 και μετά.

Οι τράπεζες κρατιούνται στη ζωή με «τεχνητά μέσα». Αν δεν επιστρέψουν οι καταθέσεις, δεν υπάρχει σωτηρία. Σε κάθε περίπτωση όμως θα χρειαστούν λεφτά, που έρχονται αγκαζέ με το μνημόνιο. Θα χρειαστούν επίσης γενναίες αποφάσεις σε σχέση με τη λειτουργία του συστήματος. Επίσης θα πρέπει να διευθετηθεί το πρόβλημα με τα κόκκινα δάνεια. Όποια οδός και αν επιλεγεί, κάποιοι θα είναι δυσαρεστημένοι.

Το δημόσιο χρέος είναι «υπό διευθέτηση». Όπως ήταν όμως και το 2012. Οι όποιες αποφάσεις ληφθούν δεν θα μας απαλλάσσουν, απλώς θα διευκολύνουν. Όσο και να «κουρεύονται» επιτόκια και να «τεντώνονται» οι λήξεις, μόνο η αύξηση του ΑΕΠ θα μειώσει δραστικά το ποσοστό.

Το 3ο μνημόνιο, υπόσχεται ασφαλή πλεύση. Υπάρχουν όμως αμφιβολίες για την αποτελεσματικότητά του, ιδίως μετά το κακό προηγούμενο που δημιούργησαν τα 2 πρώτα MOU. Άλλη σοβαρή εναλλακτική δεν έχει ακόμη παρουσιαστεί. Όσοι δηλώνουν αντιμνημονιακοί, απλά ψαρεύουν στα θολά νερά της αντίδρασης. Δεν πρέπει να ξεχνούμε άλλωστε ότι το νέο μνημόνιο βασίζεται κατά κύριο λόγο στην είσπραξη φόρων. Φόροι που κατά γενική ομολογία δεν μπορούν να εισπραχθούν στα επίπεδα που προϋπολογίζονται.

Εάν επρόκειτο για τη διοίκηση μιας πολυεθνικής, με αυτά τα δεδομένα, ένας σοφός manager θα απέρριπτε την προσφορά ή θα έπαιρνε τεράστιο ρίσκο βλέποντας τη θέση σαν πρόκληση. Εδώ όμως δεν πρόκειται για μια εταιρεία που θα κλείσει αφήνοντας στο δρόμο εργαζομένους και πιστωτές απλήρωτους. Πρόκειται για την τύχη μιας χώρας και η ανάληψη ρίσκου δεν επιτρέπεται.

Όποιοι κερδίσουν στις εκλογές (και στο πόκερ για το σχηματισμό κυβέρνησης που ενδέχεται να ακολουθήσει) γνωρίζουν εκ’ των προτέρων ότι αν δεν επιλέξουν κάποιον παλαβό δρόμο …δημιουργικής ασάφειας, θα υποχρεωθούν με τον έναν ή τον άλλο τρόπο να εφαρμόσουν πολιτικές δημοσιονομικής προσαρμογής και μεταρρυθμίσεων.

Αυτόματα θα γίνουν αντιδημοφιλείς και αυτό έρχεται σε αντιδιαστολή με την αρχική διαπίστωση. Λιγότερο ή περισσότερο όμως όλα τα κόμματα (και τα περισσότερα στελέχη τους) πιστεύουν ότι μπορούν ακόμη να ελιχθούν.

Να κινηθούν στην κόψη του ξυραφιού και να εισπράξουν τη λιγότερη δυσαρέσκεια, μεταχειριζόμενα την εξουσία ως αντίβαρο. Ουσιαστικά, κανένα κόμμα δεν θέλει να εφαρμόσει αυτούσιο το πρόγραμμα που ψήφισε η βουλή τον Αύγουστο. Όλοι υπόσχονται αλλαγές. Όλοι είναι επίσης έτοιμοι να δώσουν μάχες για την εκλεκτή εκλογική τους πελατεία.

Πιστεύουν ότι η χώρα θα συνεχίσει την πορεία της εκβιάζοντας ή ικετεύοντας. Κανείς δεν έχει σαφές σχέδιο. Βλέποντας και κάνοντας.

Με αυτόν τον τρόπο, δεν πρόκειται να αλλάξουν και πολλά. Οι δανειστές δεν είναι κουτόφραγκοι. Η κρίση θα συνεχίσει να βαθαίνει και το φάντασμα του Grexit θα συνεχίσει να πλανάται. Η ελληνική οικονομία από την άλλη δεν είναι ένα πιεσμένο ελατήριο που περιμένει να ξεδιπλωθεί. Έχει βαθιά, δομικά θέματα προς επίλυση και ταυτόχρονα νοοτροπίες δεκαετιών που πρέπει ν’ αλλάξουν. Για να γίνει κάτι τέτοιο δεν χρειαζόμαστε διαχειριστές με οράματα ή ιδεοληψίες. Δεν χρειαζόμαστε στείρες αντιπολιτεύσεις που θα τρέφονται με τη σκανδαλολογία και την προσμονή των επόμενων εκλογών.

Χρειαζόμαστε έναν ηγέτη που θα δρομολογήσει τις καταστάσεις, θα τολμήσει να έρθει σε ρήξη με συντεχνιακά και άλλα συμφέροντα, θα ματώσει για την εφαρμογή ενός προγράμματος που θα έχει το μνημόνιο ως βάση. Σαν ένα εργαλείο που θα χρησιμοποιήσει για να ορθοποδήσει η χώρα, αλλά που μόνο του (ακόμη και αν εφαρμοστεί πιστά) δεν φτάνει για να βγάλει τη χώρα και την κοινωνία από την κρίση. Προς το παρόν κανείς δεν έδειξε ακόμη ότι έχει τα κότσια να το κάνει.

Οι εκλογές της Κυριακής είναι οι κρισιμότερες μέχρι σήμερα. Αν ξαναοδηγηθούμε σε πρόωρες εκλογές, αυτές θα γίνουν υπό το κράτος μιας ασφυκτικής οικονομικής πίεσης και δεν είναι βέβαιο ότι θα υπάρχει διέξοδος. Ίσως είναι η τελευταία ευκαιρία σε νικητές και ηττημένους να αποδείξουν ότι έχουν στόφα ηγέτη που θα βάλει το καλό της χώρας πάνω από μικροσυμφέροντα και ματαιοδοξίες.

Καλό βόλι…

*Ο Σταμάτης Ζαχαρός είναι Σύμβουλος Έκδοσης της 24 MEDIA