Πόσο τιμάται η δυστυχία;

-«Αν, όμως, στις Μεσογειακές χώρες σωρευθούν πλήθη νόμιμων ή παράνομων προσφύγων, που θα καταπλέουν με κάθε μέσο και με κάθε ρίσκο για να σωθούν από ένα πόλεμο ή μια λειψυδρία, πώς και πού θα επιβιώνουν; Θα δημιουργηθούν «Μόριες»; Αποθήκες ανθρώπων;»

-«Είναι απλό», απαντά στο άγχος μια καθησυχαστική φωνή. «Προβλέπεται μια δυνατότητα των άλλων κρατών – μελών της Ευρωπαϊκής Ένωσης να υποδεχθούν έναν αριθμό μεταναστών, παρέχοντας έτσι ένα σημαντικό δείγμα ευρωπαϊκής αλληλεγγύης και ανθρωπισμού. Αν αυτά τα κράτη – μέλη αρνηθούν, θα είναι υποχρεωμένα να πληρώσουν ένα χρηματικό ποσό στις χώρες πρώτης υποδοχής για να καλυφθούν οι δαπάνες επιβίωσης».

-«Μα και πάλι», επανέρχεται ερώτηση, «στις χώρες πρώτης υποδοχής δεν θα χρειαστούν χώροι διαμονής που στην πραγματικότητα θα είναι χώροι φύλαξης; Δεν θα έχουμε συνθήκες συνωστισμού, αποθήκες ανθρώπων, δεν θα είναι αδύνατη λόγω της συγκέντρωσης μεγάλου πλήθους στις ίδιες περιοχές κάθε προοπτική ένταξης, δεν θα δημιουργηθούν τριβές; Δεν θα πιεστούν δυσανάλογα και οι εγχώριοι κάτοικοι στις γειτονιές και περιοχές που θα υποδεχθούν τις μαζικές συγκεντρώσεις προσφύγων; Και, εντέλει, ποιο θα είναι το χρηματικό ποσό που θα πληρώνουν (ανά κεφάλι!!!) οι θωρακισμένες χώρες που θα κλείνουν τα σύνορά τους προς τις χώρες πρώτης υποδοχής;»

Η εξέλιξη αυτή θεσμικά δεν αποκλείεται. Επίκειται. Έτσι εξηγείται και ο τίτλος εδώ του άρθρου. Ακριβώς την τιμή της δυστυχίας ανά άνθρωπο προσεχώς θα μάθουμε, αφού η κυβέρνηση της Γερμανίας έσπευσε να ανακοινώσει ότι από 16/9/ 2024 και για έξι μήνες, επιβάλλει προσωρινούς (;;) ελέγχους στα χερσαία σύνορά της, με στόχο την άρνηση εισόδου και την επαναπροώθηση. Ποια χώρα έπεται της Γερμανίας; Έγινε γνωστό, είναι η Ολλανδία. Πού θα γίνονται οι επαναπροωθήσεις; ; Προφανώς στις χώρες πρώτης υποδοχής, κατεξοχήν στην Ελλάδα.

Πραγματικά, το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο πρόσφατα ενέκρινε ένα ευρύτερο σύνολο νομοθετημάτων για τη μεταρρύθμιση της Ευρωπαϊκής πολιτικής για τη μετανάστευση και το άσυλο, τα οποία θα τεθούν προσεχώς σε εφαρμογή. Ανάμεσά τους, ένας Κανονισμός για την αντιμετώπιση έκτακτων καταστάσεων κρίσης. Παρένθεση: Οι Οικουμενικοί Χάρτες (Σύμβαση Γενεύης, Πρόσθετο Πρωτόκολλο) αναφερόμενοι στους πρόσφυγες ασφαλώς προβλέπουν αποκλίσεις για εξαιρετικές καταστάσεις, αλλά τάσσουν αυστηρές προϋποθέσεις για την αναγνώρισή τους. Οι αντίστοιχες ευρωπαϊκές συνθήκες όμως κατασκευάστηκαν χαλαρές, αφήνοντας περιθώρια να τρέπεται η εξαίρεση σε κανόνα.

Με το συγκεκριμένο Κανονισμό ορίζεται ότι προκειμένου να στηριχθούν οι χώρες της Ευρωπαϊκής Ένωσης που υποδέχονται μεταναστευτικές ροές, τα υπόλοιπα κράτη – μέλη θα εισφέρουν συνδρομή με τρεις τρόπους: είτε αποδεχόμενα στην επικράτειά τους αιτούντες άσυλο ή δικαιούμενους διεθνούς προστασίας, είτε συνεισφέροντας οικονομικά, είτε παρέχοντας επιχειρησιακή και τεχνική υποστήριξη. Δηλαδή, μετά τις πολύχρονες διαμαρτυρίες για την υπέρμετρη επιβάρυνση των χωρών πρώτης υποδοχής, η σχετική ρύθμιση του Κανονισμού του Δουβλίνου* αντικαθίσταται με μια.. διαζευκτική και περίπου εθελοντική**. «Αν θέλετε!» Όποιος δεν θέλει, εξαγοράζει και αποκρούει. Οι οικονομικά ισχυρές χώρες μπορούν να αποζημιώνουν (με ποσά που προφανώς θα συρρικνώνονται στις διαδρομές και στη…μετάφραση) για καθένα άτομο που θα εγκλωβίζεται στις χώρες πρώτης υποδοχής. Από ‘δω οι άνετοι, από ‘κει οι στριμωγμένοι. Από ΄δω οι καθαροί, από ‘κει οι ανάμικτοι!

Είναι υπερβολή να μιλήσουμε για προγραμματισμό ανισότητας, κοινωνικών αδιεξόδων και για ηθική αναλγησία; Κάποιοι θα απορήσουν: «Μα, είναι δυνατόν οι εκπρόσωποι των ίδιων των χωρών πρώτης υποδοχής να αποδέχθηκαν μια ρύθμιση τόσο βαριά και για τους δικούς τους πληθυσμούς;» Κι όμως, αυτή τη γραμμή έδωσαν οι κυβερνήσεις (Ελλάδας, Ισπανίας) και στη συνέχεια οι Ευρωβουλευτές των κομμάτων που πλειοψηφούν πειθάρχησαν. Έδειξαν πως προτιμούν τα κονδύλια και την κοινωνική δυσπραγία/ανισότητα από ένα ισορροπημένο σύστημα αναλογικής κατανομής των προσφύγων σε όλα τα κράτη – μέλη.

Τελευταίο ερώτημα: Θα λογοδοτήσουν ποτέ πολιτικά οι υπεύθυνοι αυτής της επιλογής; Προς το παρόν εφησυχάζουν, αφού η στάση τους καλύπτεται από τις σιωπές μεγάλων ΜΜΕ, που αντί να ασκήσουν κριτική για την ωμότητα προτιμούν να λοιδορούν τους Ευρωβουλευτές που μειοψήφησαν.

ΣΗΜΕΙΩΣΕΙΣ

*1990, με μεταγενέστερες τροποποιήσεις στην ίδια κατεύθυνση.

**Αναλυτικότερα σε N. Paraskevopoulos, European Institutions for Integration: From Nomads to Contemporary Migrants and Refugees – Study for the European Parliament/ The Left/MEP K. Arvanitis (2022).