Quo vadis

Από τη στιγμή που ο Βόλφγκανγκ Σόιμπλε τάχθηκε δημοσίως υπέρ του “ναι” στο ιταλικό δημοψήφισμα και υπέρ του Ματέο Ρέντσι, το αποτέλεσμα ήταν μάλλον αναμενόμενο. Το “όχι” και γενικά η αρνητική ψήφος, ξεκινούν πάντα και εξ ορισμού από πιο ισχυρή θέση στα δημοψηφίσματα, όπως φάνηκε τόσο στο δικό μας, όσο και στο Brexit- χωρίς να τίθεται σύγκριση των δύο μεταξύ τους ή με αυτό της Ιταλίας.

Όμως και στην περίπτωση της Ιταλίας το “όχι” εξελήφθη από τους πολίτες ως ψήφος κόντρα στην προσπάθεια του πολιτικού κατεστημένου να ελέγξει τη λαϊκή ψήφο, περιορίζοντας δραστικά τις αρμοδιότητες της Γερουσίας και αλλάζοντας άρδην τον τρόπο εκλογής της. Και πίσω από το “όχι” συνασπίστηκαν πολιτικές δυνάμεις από ένα ευρύ φάσμα, του Πέπε Γκρίλο συμπεριλαμβανομένου, η εκλογική άνοδος του οποίου αποτελεί για την Ευρώπη ένα πολιτικό φόβο.

Ο μεγαλύτερος κίνδυνος βέβαια αφορά το ευρώ, το οποίο κατέρρευσε χθες, ενώ ήδη είχαν αρχίσει να διακινούνται σενάρια περί διάσπασης της Ευρωζώνης, η οποία θα ξεκινούσε από την Ιταλία- μια φορά τουλάχιστον που δε θα είναι η Ελλάδα το “πρόβλημα”, αν και βεβαίως το πρόβλημα της ΕΕ είναι βαθύτερο, δομικό και έχει γερμανικό άρωμα.

Πολλοί πιστεύουν ότι στην πραγματικότητα η ήττα Ρέντσι μπορεί να βοηθήσει την Αθήνα στη δική της διαπραγμάτευση: Μετά το (ακόμη σε εκκρεμότητα) Brexit και μπροστά στον κίνδυνο μίας νέας ιταλικής κρίσης, οι εταίροι θα προτιμήσουν να κλείσουν το πολύ μικρότερο από άποψη οικονομικών μεγεθών ελληνικό μέτωπο με μία πολιτική συμφωνία για την ολοκλήρωση της αξιολόγησης και το χρέος. Μία συμφωνία, που η Αθήνα επιθυμεί διακαώς να περιλαμβάνει και την αλλαγή των στόχων για τα πρωτογενή, διότι διαφορετικά θα κληθεί να τα βρει μόνη της με το ΔΝΤ, το οποίο θα ζητήσει 4,2 δισ ευρώ μέτρα και δη από περικοπές συντάξεων και κατάργηση του αφορολόγητου.

Το ενδεχόμενο η κρίση στην Ιταλία να βοηθήσει διαπραγματευτικά την Ελλάδα είναι βέβαια πιθανό. Εφόσον πρώτον, στο Βερολίνο διδαχθούν επιτέλους και λάβουν το μήνυμα της ιταλικής κάλπης. Και δεύτερον, αρκεί το αποτέλεσμα του δημοψηφίσματος να μην πυροδοτήσει μία πολύ ευρύτερη κρίση στην ΕΕ.

Υπάρχει κίνδυνος η ισορροπία της Ευρωζώνης να διαταραχθεί πολύ σοβαρά από την πλήρη κατάρρευση του ιταλικού τραπεζικού συστήματος, την ανακεφαλαιοποίηση του οποίου με άλλο τρόπο πλην του κουρέματος καταθέσεων δεν επέτρεψε το Βερολίνο στο Ρέντσι, συμβάλλοντας έτσι σε σημαντικό βαθμό στην κρίση- σε συνδυασμό βέβαια με τις ολέθριες αποφάσεις του ίδιου του Ιταλού πρωθυπουργού. Η Ιταλία επίσης, όπως και η Γαλλία, είναι too big to fail: Το δημόσιο χρέος της είναι απείρως μεγαλύτερο από αυτό της Ελλάδας και συγκεκριμένα 2,2 τρισ ευρώ έναντι 323 δισ ευρώ.

Η παραίτηση του Ρέντσι επίσης στερεί από τον Αλέξη Τσίπρα έναν από τους λίγους συμμάχους που έχει στις Συνόδους Κορυφής: Ο Ολάντ δε θα είναι ξανά υποψήφιος, η Ισπανία ακόμη δεν έχει κυβέρνηση και η Ιταλία μπαίνει σε κρίση. Και χρειαζόμαστε όσους συμμάχους μπορούμε να έχουμε, αφού ένας Γιούνκερ δε φέρνει την άνοιξη.

Καθώς βέβαια στην Ιταλία ο Πρόεδρος της Δημοκρατίας έχει το συνταγματικό δικαίωμα να δώσει σε όποιον θέλει τη δυνατότητα σχηματισμού κυβέρνησης, είναι πολύ πιθανό ο Σερτζιο Ματαρέλλα να ακυρώσει πρακτικά την παραίτηση Ρέντσι και να του δώσει ξανά την εντολή. Έστω και τραυματισμένος ο Ρέντσι θεωρείται ο μόνος που μπορεί να διασφαλίσει τη μετάβαση σε ένα νέο εκλογικό νόμο και στις επόμενες εκλογές. Αλλά η Ιταλία και η Ευρώπη θα βρίσκονται ούτως ή άλλως αντιμέτωπες με το ερώτημα: Quo vadis?

*Η Βίκυ Σαμαρά είναι αρχισυντάκτια του Πολιτικού Τμήματος του NEWS 247