Συγκάλυψη πολιτικών ευθυνών

Ο πόνος για την τραγωδία των Τεμπών και η συγκάλυψη πολιτικών ευθυνών βαραίνουν αφόρητα. Δεν αναφερόμαστε δα σε έναν απόηχο, οι αντιδράσεις δεν τέλειωσαν και δεν τελειώνουν.

Η κυβέρνηση μπορεί να αιφνιδιάστηκε ή όχι από την έκταση και τη διάρκειά τους, δεν ξέρω, ας το κρίνουν οι ειδικοί αυτό. Βέβαιο είναι ότι μάταια τώρα πασχίζει να μεταθέσει το βάρος αποκλειστικά προς τη Δικαιοσύνη ή να αναθεματίσει την αντιπολίτευση.

Η εμπιστοσύνη των πολιτών τόσο προς την Κυβέρνηση όσο και προς τη Δικαιοσύνη έχει κλονιστεί σοβαρά. Ακόμη και η εμπιστοσύνη προς τη Βουλή: Αλήθεια, γιατί ακόμη ο νομοθέτης δεν έχει σπεύσει να καθιερώσει νομοθετικά την κατάργηση της αποσβεστικής προθεσμίας («παραγραφής») για την πολιτική ευθύνη, παρά την πανηγυρική συνταγματική μεταρρύθμιση του γνωστού άρθρου 86 του Συντάγματος; Μήπως κάποιοι τρέφουν ελπίδες ατιμωρησίας;

Ας προσέξουμε τα θεμελιακά θέματα για το κράτος δικαίου που συνήθως μένουν – ή σπρώχνονται – στη σιωπή.

Οι ποινικές ευθύνες στη συντριπτική πλειονότητα των υποθέσεων κρίνονται με βάση τις αποδείξεις. Οι αποδείξεις εκτιμώνται όπως ορίζει η Δικονομία κατά πεποίθηση και κατά συνείδηση από τους δικαστικούς λειτουργούς, που είναι ανεξάρτητοι ώστε να μπορούν να μένουν ανεπηρέαστοι. Πρόκειται εδώ για μια κρίση που ως ανέλεγκτη για πολλούς λόγους μπορεί να ξεστρατίσει προς την αδικία. Πρώτο, επειδή δίπλα σε κάθε εξουσία (το δικαστήριο έχει ακριβώς διακριτική εξουσία) ελλοχεύει ο κίνδυνος κατάχρησης, δεύτερο επειδή το αλάθητο δεν είναι χαρακτηριστικό όλων. Τρίτο και πολιτικά βαρύτερο, επειδή η ηγεσία της Δικαιοσύνης επιλέγεται κατά το Σύνταγμα (άρθρο 90) από το Υπουργικό Συμβούλιο: Η πρόβλεψη αυτή μπορεί να λειτουργήσει ως συνθήκη ενδόμυχου επηρεασμού ενός δικαστή που έχει στα χέρια του μια υπόθεση κυβερνητικού ενδιαφέροντος, ενώ αύριο ο ίδιος θα κριθεί από τους Υπουργούς, και μεθαύριο θα έχει ίσως αισθήματα ευγνωμοσύνης.

Ακριβώς επειδή αυτή η διακριτική αυτή εξουσία είναι πανίσχυρη και στην ουσία ανέλεγκτη η έννομη τάξη, η ελληνική και η ευρωπαϊκή, προβλέπουν εγγυήσεις και θεσμικά αντίβαρα. Άμυνες υπέρ του πολίτη, οι οποίες συνιστούν την πεμπτουσία του πολύ γνωστού στους πολίτες – κατ΄όνομα αλλά όχι πάντα κατά περιεχόμενο- κράτους δικαίου. Τα ευρωπαϊκά κείμενα εστιάζουν την προσοχή τους στους βασικούς πυλώνες του και ιδίως στην διάκριση της δικαστικής εξουσίας από τη νομοθετική και την εκτελεστική, στην πολυφωνία του Τύπου και στην αντιμετώπιση της διαφθοράς. Αυτή ακριβώς η διάκριση και η ανεξαρτησία τίθενται σε κίνδυνο όταν πολιτικοί σπεύδουν να προεξοφλούν την έκβαση μιας δίκης, δείχνοντας στους δικαστές τι επιθυμούν για να είναι ευχαριστημένοι.

Τί συμβαίνει τα τελευταία χρόνια στην Ελλάδα; Υπάρχει κανείς, διαδηλωτής ή μη, που να μη το θυμάται; Στην υπόθεση Νοβάρτις, Υπουργός να δηλώνει ότι η Εισαγγελέας κ. Τουλουπάκη «πρέπει να πάει φυλακή», οι Επίκουροι Εισαγγελείς κατά της διαφθοράς να μηνύονται, Υπουργός Δικαιοσύνης να δηλώνει ότι οι υποθέσεις πρέπει να αρχειοθετηθούν, ο Πρωθυπουργός ότι δεν προκύπτουν ευθύνες πολιτικών προσώπων, κι όλα αυτά ενόσω η διερεύνηση διαρκούσε;

Ύστερα ήλθε η υπόθεση των υποκλοπών, με νέες κυβερνητικές προεξοφλήσεις απουσίας ευθυνών πολιτικών προσώπων, με παραγνώριση των κινδύνων χειραγώγησης πολιτικών και άλλων λειτουργών εξαιτίας της παρακολούθησης (μα, εξ ορισμού και by the book η παρακολούθηση δημιουργεί αντίστοιχο κίνδυνο χειραγώγησης!) και με τον Τύπο εντωμεταξύ πηδαλιουχούμενο με άνισες χορηγίες («λίστα Πέτσα)» Τώρα συγκλονίζει η υπόθεση των Τεμπών, με τον Πρωθυπουργό «πραγματογνώμονα» να προλαβαίνει ήδη από τις πρώτες μέρες τη διερεύνηση υπαγορεύοντας ότι «δεν υπήρχε τίποτε εύφλεκτο» (τώρα λειαίνει τα λόγια του, κατόπιν εορτής όμως ως προς πολλές ερευνητικές και εξεταστικές πράξεις που προηγήθηκαν και εισέφεραν δεδομένα υπό τη σκιά της υπαγόρευσης).

Όταν σωρεύονται τόσες προσβολές (θα μπορούσαν εδώ να μνημονευθούν κι άλλες πολλές) είναι φανερό ότι η εμπιστοσύνη στο κράτος δικαίου κλονίζεται και αναδύεται ένα τεκμήριο συγκάλυψης. Αν πχ οι κρίσεις στις συγκεκριμένες υποθέσεις δείχνουν με επιλογές ή παραλείψεις κατ΄ αποτέλεσμα φιλικές προς την κυβέρνηση, τότε το τεκμήριο επισήμως ωθεί προς την εκδοχή της συγκάλυψης. Πράγμα αφόρητο, από κοινωνική, πολιτική, αλλά και θεσμική άποψη.