Σκέψεις μπροστά στην κάλπη: Γιατί Νέα Αριστερά

Το φλερτ με ακροδεξιά

Σε πρόσφατη δήλωσή του ο πρωθυπουργός εντάσσει την κ. Μελόνι σε μια «πλειοψηφία φιλοευρωπαϊκών δυνάμεων, που βλέπουν την Ευρώπη όχι σαν ένα πεδίο άσκησης επαναστατικής γυμναστικής» και απορρίπτει «ταμπέλες και διαχωριστικές γραμμές».

Προσέθεσε ο πρωθυπουργός: «Δεν νομίζω ότι η κ. Μελόνι έχει τόσα πολλά κοινά με την κ. Λεπέν(…) Και δεν θεωρώ, την κ. Μελόνι ως μία πολιτικό που μπορεί να έχει άλλες καταβολές, με τις οποίες προφανώς δεν συμφωνώ καθόλου». Σαφής η γραμμή: στη μάχη κατά της κακής ακροδεξιάς μεγάλος μας σύμμαχος θα είναι η καλή ακροδεξιά. Αυτό κάνει το Ευρωπαϊκό Λαϊκό Κόμμα συνομιλώντας με την κ.Μελόνι, αυτό κάνει εδώ και χρόνια και η Νέα Δημοκρατία: στο όνομα της καταπολέμησης των άκρων, ενσωματώνει την «καλή ακροδεξιά» και διολισθαίνει στην alt-right ατζέντα σε θέματα όπως το μεταναστευτικό, η ασφάλεια, οι «χριστιανικές ευρωπαϊκές αξίες».

Στη χώρα μας όμως δε διολισθαίνει προς αντιδραστικές θέσεις μόνο η συντηρητική παράταξη. Η ηγεσία της αξιωματικής αντιπολίτευσης μιλά για «πατρίδα, θρησκεία, οικογένεια», και υπόσχεται «επιστροφή στην παλιά νοικοκυρεμένη Ελλάδα». Επιπλέον, ο γάμος των ομόφυλων ζευγαριών κατέδειξε τον σκληρό αντιδραστικό πυρήνα στο εσωτερικό και άλλων κομμάτων.

Το πολιτικό μας αδιέξοδο

50 χρόνια από την αποκατάσταση της δημοκρατίας, η δημοκρατία βρίσκεται σε σημείο καμπής: το κράτος δικαίου δοκιμάζεται, Τέμπη και υποκλοπές παραμένουν ανοιχτά τραύματα. Διακυβερνητικοί οργανισμοί έχουν θέσει τη χώρα σε ιδιότυπο καθεστώς επιτήρησης ως προς τη λειτουργία των θεσμών του κράτους δικαίου, η Ευρωπαϊκή Εισαγγελία στηλιτεύει κυβερνητικές παρεμβάσεις στην έρευνα για τα Τέμπη. Η χρονική σύμπτωση της κρίσης της ελληνικής δημοκρατίας με τη συνολική αναδίπλωση της Ευρώπης σε εθνικές περιχαρακώσεις και αντιδραστικές θέσεις κρύβει πολλούς κινδύνους.

Λίγο πριν από τις εκλογές, τρομάζει η πρόβλεψη για τεράστια αποχή. Την ώρα που ακρίβεια, διαφθορά, ατιμωρησία και σύστημα υγείας υπό κατάρρευση προκαλούν κοινωνική δυσφορία, δε διαφαίνεται αξιόπιστος υποδοχέας της δυσφορίας και πολιτικό υποκείμενο που μπορεί να κινητοποιήσει τους ψηφοφόρους. Το αίσθημα ματαιότητας αλληλοτροφοδοτείται με αντιπολιτευτικούς αρχηγισμούς και ασκήσεις αντιπολιτικής. Οι πολιτικές δυνάμεις που θα έπρεπε να διαθέτουν σχέδιο ανασυγκρότησης και προγραμματικά να συγκροτούν πόλο εναλλακτικής διακυβέρνησης πάσχουν από σοβαρά προβλήματα: μικρομεγαλισμοί, ηγετικές αδυναμίες, επικοινωνία αντί πολιτικής, ακόμα και δείγματα τραμπικού μεσιανισμού σε συνδυασμό με ογκώδη ανεπίγνωστη άγνοια.

Τι κάνουμε λοιπόν;

Η μάχη των ευρωεκλογών είναι πρωτίστως μάχη για την υπεράσπιση της ίδιας της πολιτικής. Με τη σκέψη αυτή, η Νέα Αριστερά προκύπτει ως σχεδόν προφανής επιλογή για όποιον και όποια συνομιλεί με την Αριστερά της ανανέωσης και της ριζοσπαστικής σκέψης, με τις τομές και τις συνέχειές της. Υπεράσπιση της πολιτικής απέναντι στην αντιπολιτική σημαίνει κατ’ αρχήν ανάγκη για σοβαρό και τεκμηριωμένο λόγο, με γνώση και διάθεση για δύσκολες παραδοχές. Αυτό επί το πλείστον το βλέπουμε στη Νέα Αριστερά: θέσεις σαφείς στα μείζονα θέματα, προτάσεις για θεσμικές τομές, αποφυγή ανέξοδων μαξιμαλισμών, καθαρή καταδίκη της επέμβασης στη Γάζα, εναντίωση στην ακροδεξιά και τον εθνικισμό. Αλλά και ιδεολογική ταυτότητα: δημόσια υγεία και παιδεία, κλιματική δικαιοσύνη, φορολόγηση του πλούτου, καταπολέμηση φτώχειας. Επιδιώκει να θέτει θέματα στη δημόσια ατζέντα, παρουσιάζει ένα ευρωψηφοδέλτιο υψηλού επιπέδου που δεν υποκύπτει στις λογικές star system.

Στήριξη αλλά με κριτική

Αυτό δε σημαίνει άκριτη στήριξη. Η Νέα Αριστερά οφείλει να διαχειριστεί το εσωτερικό της τραύμα, να πάψει να ετεροπροσδιορίζεται ως «αυτοί που διαφώνησαν». Όσο ζει στον αστερισμό της διάσπασης θα παρασύρεται σε περιδίνηση. Επιπλέον, η τωρινή επισήμανση του νέο-αρχηγισμού δεν αναιρεί τις ευθύνες πολλών για τα φαινόμενα παλαιο-αρχηγισμού που ετοίμασαν το έδαφος. Ο καθένας έχει/έχουμε τις ευθύνες που αναλογούν. Καλείται κυρίως να αφομοιώσει την κυβερνητική εμπειρία του ΣΥΡΙΖΑ. Να μετρήσει συν και πλην, να κάνει σούμα και να πάει παρακάτω. Δύσκολο αλλά αναγκαίο.

Και βέβαια, έχουν πολλά να γίνουν για να ανταποκρίνεται στις αγωνίες των πολλών. Ο λόγος της Νέας Αριστεράς δεν το έχει κατορθώσει ακόμα, μέσα στον λίγο χρόνο και τις πολλές δυσκολίες. Απαιτείται διαρκής προσπάθεια και κρίσιμες σταθμίσεις για να μένει κανείς ανυποχώρητος σε θέματα αρχών και υπεράσπισης των δικαιωμάτων και από την άλλη να μιλάει με τρόπο άμεσο και πειστικό για τα ζητήματα της καθημερινότητας, της φτώχειας, της επιβίωσης. Λαϊκότητα χωρίς εκπτώσεις αρχών χρειάζεται. Κι αυτό δύσκολο αλλά αναγκαίο.

Με τη σκέψη στην επόμενη μέρα

Η επιλογή της Νέας Αριστεράς εξυπηρετεί πρωτίστως στα μάτια μου μια συγκεκριμένη αναγκαιότητα: η παρουσία της αποτελεί όρο εκ των ων ουκ άνευ για να υπάρξει κινητικότητα στην κατεύθυνση συγκρότησης ενός μετώπου απέναντι στην ηγεμονική και αλαζονική εκδοχή της κυβερνώσας παράταξης. Χρειάζεται να σπάσουν πολλά στεγανά για να γίνει κάτι τέτοιο, οφείλει να περιλαμβάνει και άλλες δυνάμεις της αριστεράς, όχι μόνο της λεγόμενης κεντροαριστεράς. Πρέπει να ανοίξει ένας «διμέτωπος διάλογος» κι αυτό μόνο η Νέα Αριστερά μπορεί να το κάνει. Ή τουλάχιστον να το επιχειρήσει.

Στις αυτοδιοικητικές εκλογές εμφανίστηκε ισχυρή δυναμική για πολιτικές υπερβάσεις και ανατροπές: σε Αθήνα, Θεσσαλονίκη και περιφέρεια Θεσσαλίας δεν αποδοκιμάστηκαν μόνο κακοί κυβερνητικοί υποψήφιοι. Αναδείχτηκαν αυτοδιοικητικοί άρχοντες πρόσωπα που κατάφεραν να ανταποκριθούν στο αίτημα για ρεαλιστική εναλλακτική διεκδίκηση. Μπορούν τέτοια πρόσωπα και τέτοιες πολιτικές υπερβάσεις να γίνουν οδόσημα για ευρύτερες εξελίξεις; Θα δείξει. Το βέβαιο είναι πως το αίτημα δημιουργίας εναλλακτικού πολιτικού πόλου οι ηγεσίες του ΠΑΣΟΚ και του ΣΥΡΙΖΑ δεν μπορούν να το διαχειριστούν. Ενδεχομένως ούτε οι ηγεσίες μικρότερων σχημάτων στο χώρο της αριστεράς. Αλλά το αίτημα τίθεται, σχεδόν υπαρξιακά, από μεγάλο μέρος της κοινωνίας.

Αυτό είναι για μένα το μείζον ερώτημα των εκλογών: ποιος μπορεί να εκφράσει επιτακτικά αυτό το αίτημα και ταυτόχρονα να αποτελεί μέρος της απάντησής του; Πιστεύω πως μπορεί να γίνει η Νέα Αριστερά προπομπός μιας ανοιχτής συμπεριληπτικής πληθυντικής παράταξης με καταστατικό σκοπό την ανάταξη της δημοκρατίας και του κράτους πρόνοιας.