Στην τελική ευθεία για τις Εκλογές, μέσα από το πρίσμα των δημοσκοπήσεων

Λίγα εικοσιτετράωρα μας χωρίζουν από τις κρίσιμες Βουλευτικές Εκλογές της 25ης Ιανουαρίου και οι δημοσκοπήσεις αναδεικνύοντας ήδη ορισμένα κρίσιμα συμπεράσματα. Προσοχή! Ακόμα και αν τελικά αποδειχθούν για άλλη μια φορά ελαττωματικά εργαλεία ως προς την τελική πρόγνωση, ήδη αναδεικνύουν ορισμένα σημαντικά θέματα που θα διαδραματίσουν σημαντικό ρόλο στην τελική ευθεία προς τις εκλογές.

Ας δούμε ορισμένα απ’αυτά:

1. Ο ΣΥΡΙΖΑ φαίνεται – παρά τη μείωση της διαφοράς του από τη Ν.Δ. – να είναι το μεγάλο φαβορί αυτής της εκλογικής μάχης. Οι επιλογές (έχουν ήδη γραφτεί πολλά τους προηγούμενους μήνες) της συγκυβέρνησης μετά τις Ευρωεκλογές τον βοήθησαν να διευρύνει την πρόθεση ψήφου από 1-1,5 % που «έπαιζε» , σε σημαντικές διαφορές. Δούλεψαν άλλοι πριν απ’αυτόν γι’ αυτόν, χωρίς να υποτιμάται η προσπάθεια της ηγεσίας του στο ίδιο διάστημα. Άλλωστε είναι κανόνας: Όταν λανσάρεις κάτι που δεν είσαι, ενισχύεις το original. Αυτό ισχύει παντού και πάντα. Το ίδιο έπαθε και ο Α. Σαμαράς που είχε την ιδέα να «σώζει τα Μνημόνια» την ώρα που επέβαλε τον ΕΝΦΙΑ, να προαναγγέλλει μήνες πριν «μαξιλαράκια» για την εκλογή του Προέδρου της Δημοκρατίας και έξοδο από το Μνημόνιο πριν εκπνεύσει το 2014. Άνοιγε έτσι το δρόμο στον Α.Τσίπρα και του επέτρεψε να εισπράττει. Ούτε οι επισκέψεις στον Πάπα και το Άγιο Όρος, ούτε το περίφημο «Πρόγραμμα της Θεσσαλονίκης» του έδωσε αυτές τις διαφορές… Διαφορές που ροκανίστηκαν μεν, αλλά παραμένουν διακριτές και δύσκολα, πολύ δύσκολα αναστρέψιμες. Δύσκολες μεν, αλλά τίποτα δεν είναι  αδύνατο.
2. Οι διαφορές των ποσοστών που καταγράφονται στην πρόθεση ψήφου προδιαγράφουν σαφώς φαβορί για την πρώτη θέση, αλλά και για τις άλλες θέσεις. Ωστόσο δεν κλείνουν τον φάκελο εκλογές. Πρώτον γιατί υπάρχει μεγάλος αριθμός αναποφάσιστων της τάξης του 13-14% που φαίνεται ότι θα καταλήξει μέχρι και τη στιγμή μέρα των εκλογών. Δεύτερο, γιατί υπάρχουν σχετικώς χαμηλά επίπεδα κομματικής ταύτισης από τα οποία ξεκινούν. Μόνο το 50% του εκλογικού σώματος δηλώνει ότι αισθάνεται «κοντά» είτε στη Ν.Δ., είτε στον ΣΥΡΙΖΑ. Τρίτο, γιατί αξιοσημείωτο ποσοστό από αυτούς που απαντούν στο ερώτημα για την πρόθεση ψήφου, δεν δηλώνουν οριστικά καταληγμένοι στο ερώτημα «αν υπάρχει περίπτωση να αλλάξουν ψήφο μέχρι την ψηφοφορία». Τέταρτο, γιατί ο Α.Σαμαράς προηγείται καθαρά του Α.Τσίπρα στην καταλληλότητα για Πρωθυπουργός (π.χ. κατά 7,5% στην έρευνα της Rass, κατά 7,7% στην έρευνα της Κάπα Research, 12% στην έρευνα της Metron Analysis) και όπως είναι σαφές, στις Βουλευτικές Εκλογές ψηφίζεις για Κυβέρνηση και Πρωθυπουργό. Πέμπτο, γιατί κανείς δεν μπορεί να αποκλείσει έκτακτα γεγονότα, λάθη, απρόσμενους παράγοντες στις λίγες και ταυτόχρονα πολλές για την Πολιτική μέρες που μένουν.
3. Οι υψηλοί τόνοι με τους οποίους ξεκίνησε η προεκλογική περίοδος εξακολουθούν να κυριαρχούν στον δημόσιο λόγο. Η πόλωση που αναπτύσσεται έχει βέβαια ως προφανή στόχο την αύξηση της συσπείρωσης και κατ’ουσία συνιστά δείγμα αδυναμίας να απευθυνθούν στον χώρο του Κέντρου, οι δύο πρωταγωνιστές. Ωστόσο φαίνεται ότι ένα σημαντικά μεγάλο ποσοστό πολιτών δυσανασχετεί με την ακραία πόλωση, συμφωνεί ότι χρειάζεται να αλλάξει η χώρα, αλλά δε γνωρίζει ούτε προς ποια κατεύθυνση, ούτε με ποιον τρόπο. Ταυτόχρονα, ένα σημαντικό και ίσως καθοριστικό ποσοστό πολιτών δείχνει να ενοχλείται από την ασάφεια προθέσεων και συγκεκριμένων πολιτικών δεσμεύσεων ιδιαίτερα από τους δύο μονομάχους του νέου δικομματισμού. Είναι χαρακτηριστικό για την αντιμετώπιση των εκλογών, ότι το 50% δηλώνει ακόμα και τώρα, ότι η προσφυγή σε πρόωρες εκλογές είναι αρνητική (έρευνα Metron Analysis σε Παραπολιτικά, 10/1/2015). Μάλιστα το 55% δηλώνει ανησυχία από αυτή την εξέλιξη (έρευνα Rass, 4/1/2015). Είναι βέβαια απροσδιόριστο κατά πόσο αυτή η άποψη συνδέεται με απόρριψη στο σύνολό τους των δυνάμεων που προκάλεσαν τις εκλογές (ΣΥΡΙΖΑ, ΔΗΜΑΡ, ΚΚΕ, Ανεξάρτητοι Έλληνες, Χρυσή Αυγή). Ωστόσο, ως κλίμα είναι πολύ χαρακτηριστικό της «πολιτικής ανορεξίας» μεγάλης μερίδας των πολιτών στην πορεία προς τις εκλογές και ενδεικτικό ότι αυτή μπορεί να τροφοδοτήσει τελικά διαφορετικούς εκλογικούς συσχετισμούς.
4. Όσοι πιστεύουν ότι η πόλωση αποτελεί μυστικό συσπείρωσης και συνταγή επιτυχίας, θα πρέπει να δουν ότι από το 2000 και μετά η πόλωση τροφοδοτούσε και αποσυσπείρωση όσων προσβάλλονται από την απλουστευτική λογική και την αλλαζονική ηθική της.Αυτό απλά σημαίνει, ότι μπορεί η κατεύθυνση των διεργασιών να αλλάξει. Εκεί που υπάρχει ως βασική αντίληψη ότι η πόλωση μπορεί να λειτουργήσει στην τελική ευθεία  ως «τσουνάμι» για τα μικρότερα κόμματα, μπορεί να λειτουργήσει και ως παράγοντας ενίσχυσης κεντρώων και κεντροαριστερών δυνάμεων, ώστε να υπάρχουν δυνάμεις εκλογίκευσης και ορθολογισμού για τις μετεκλογικές διεργασίες.Δυνάμεων δηλαδή που μπορούν να λειτουργήσουν ως αμορτισέρ σε τυχόν αποσταθεροποιητικές καταστάσεις. Με αυτή την έννοια, οι κερδισμένοι σε αυτές τις εκλογές θα είναι δύο: Ο πρώτος και ο τρίτος. Το ποια κατεύθυνση θα επικρατήσει έχει να κάνει με τη βιαιότητα της πόλωσης , τον δυναμισμό των «ενδιάμεσων» ή κάποιων απ’αυτούς, αλλά και τις πολιτικές τοποθετήσεις σε καίρια κατά τη γνώμη των πολιτών θέματα.
5. Με βάση τα παραπάνω συμπεράσματα, η στρατηγική της πόλωσης, οι στρατηγικές της τρομοκράτησης ή της ελπίδας έχουν αγγίξει μάλλον τα όριά τους. Ήδη υπάρχουν πια στιγμές υπερβολών που προκαλούν. Υπερβολών, αλλά και ανακολουθιών με βάση προηγούμενες θέσεις. Σύμφωνα με όλες τις δημοσκοπήσεις υπάρχουν ορισμένα κρίσιμα θέματα στη μεγάλη πλειοψηφία της κοινωνίας που δεν μπορούν να μη λάβουν υπόψη όλα τα κόμματα και όχι μόνο οι δύο «μεγάλοι». Ας αναφερθούμε σε ορισμένα από αυτά με βάση και τα αποτελέσματα των δημοσκοπήσεων της τελευταίας εβδομάδας.

· Οι πολίτες θέλουν να έχουν σαφή άποψη για τη μελλοντική διακυβέρνηση της χώρας και η συντριπτική πλειοψηφία τους επιθυμεί Κυβερνήσεις συνεργασίας. Το ποσοστό αυτό στην έρευνα της Metron Analysis φτάνει το 65%! Μάλιστα το 45% δηλώνει, ότι αν υπάρχουν δυσκολίες στο σχηματισμό Κυβέρνησης, θα ικανοποιούταν από Κυβέρνηση Ν.Δ. – ΣΥΡΙΖΑ, με το 43,9% να δηλώνει βέβαια δυσαρεστημένο. Η τοποθέτηση επομένως των Κομμάτων σε αυτό το θέμα, θα διαδραματίσει τελικά ρόλο.

· Η συντριπτική πλειοψηφία των πολιτών επιθυμεί παραμονή στο ευρώ και στην Ε.Ε. Στην έρευνα της Metron Analysis η θέληση για παραμονή στο ευρώ εμφανίζεται το 80%. Στην έρευνα της GPO και στο «σκληρό» ερώτημα «πάσει θυσία ευρώ ή όχι», η άποψη για «πάσει θυσία ευρώ» φτάνει το 75,7%! Κατανοητό τι σημαίνει αυτό, άρα κανένα άλλο σχόλιο.

· Οι πολίτες είναι ανήσυχοι και ταυτόχρονα «προσγειωμένοι». Στην έρευνα της GPO, το 59,2% δηλώνει ότι δεν έχει περάσει ο κίνδυνος εξόδου από τη ζώνη του ευρώ, ενώ το 53,7% ζητάει μια νέα διαπραγμάτευση και μια νέα συμφωνία. Απλά, σαφή και ασφαλή πράγματα δηλαδή. Ούτε ρήξεις, ούτε ανατροπές. Απλά νέα συμφωνία, ασφαλώς καλύτερη συμφωνία, αλλά μέχρι εκεί.

      6.  Παρά τα παραπάνω δεδομένα, φαίνεται να έχει εμπεδωθεί η αντίληψη, ότι αν γίνει ρήξη με τους εταίρους, οι εταίροι θα υποχωρήσουν. Στην έρευνα της GPO φαίνεται να υιοθετούν αυτή την άποψη κατά 52,6%, με το ποσοστό αυτό να φτάνει το 78,3% ανάμεσα στους ψηφοφόρους του ΣΥΡΙΖΑ. Κανείς δεν ξέρει αν πρόκειται για πεποίθηση,  βούληση ή αισιοδοξία. Ωστόσο, έτσι τοποθετούνται. Το στοιχείο αυτό σαφώς αναδεικνύει ότι δεν έχει δημιουργηθεί κλίμα γενικευμένου φόβου στην Ελληνική Κοινωνία. Αναδεικνύει όμως και μια κατά κράτος ήττα της επικοινωνιακής στρατηγικής της Ν.Δ. που στόχευε στο αντίθετο και μια αντίστοιχη επιτυχία του ΣΥΡΙΖΑ. Οι υπερβολές της Ν.Δ οδήγησαν τελικά σε μη συνείδηση της πραγματικής κατάστασης .

Αναδεικνύει όμως και μια άγνοια. Όλοι και σε όλο τον πλανήτη γνωρίζουν ή θα έπρεπε να γνωρίζουν, ότι η όποια νέα κυβέρνηση θα μπει αυτόματα στο μικροσκόπιο της Ευρώπης. Πριν απ’όλα όμως, υπάρχει ένα ερώτημα που δεν έχει απαντηθεί πειστικά απ’ όσους  ομιλούν για ανατροπή της σημερινής κατάστασης. Τι θα γίνει αν οι Μέρκελ /Σόιμπλε αρνηθούν την επαναδιαπραγμάτευση και σε πρώτη φάση το κλείσιμο του υπάρχοντος προγράμματος με τήρηση όλων των συμφωνηθέντων; Το ερώτημα αυτό τίθεται αντικειμενικά… προς κάθε κατεύθυνση…

Λίγες μέρες έμειναν πια μέχρι τη μέρα των εκλογών.

Σίγουρα θα είναι ενδιαφέρουσες οι μέρες που απομένουν.

Σε κάθε περίπτωση τα αποτελέσματα της 25ης Ιανουαρίου θα έχουν καθοριστική σημασία για την πορεία της χώρας, ίσως για πάρα πολλά χρόνια.

*Ο Ζαχαρίας Ζούπης είναι πολιτικός Αναλυτής, στέλεχος της Εταιρείας δημοσκοπήσεων OPINION POLL. Έχει πλούσια αρθρογραφία για θέματα Αυτοδιοίκησης, Ανάπτυξης, ανανέωσης του πολιτικού συστήματος κ.λ.π. Είναι συγγραφέας δύο βιβλίων.