Στο Βιετνάμ πυρπόλησαν το ρύζι

Ο πόλεμος του Βιετνάμ (Νοέμβριος 1955-1975) αποτελεί μία από τις πιο δραματικές συγκρούσεις του 20ού αιώνα, με τεράστιο αντίκτυπο τόσο στο Βιετνάμ όσο και παγκοσμίως. Σηματοδότησε τη σύγκρουση ιδεολογιών, καθώς και την αποφασιστικότητα ενός λαού να διατηρήσει την ανεξαρτησία του. Ίσως η μεγαλύτερη πολεμική σύγκρουση κατά τη διάρκεια του ψυχρού πολέμου.

Οι ΗΠΑ έστειλαν στρατό στο Νότιο Βιετνάμ ώστε να μην προσαρτηθεί στο Βόρειο που ελεγχόταν από κομμουνιστές. Ο κομμουνιστής ηγέτης Χο Τσι Μινχ ανέλαβε την εξουσία στο Βόρειο Βιετνάμ, ενώ ο Νότος, με τη στήριξη των Ηνωμένων Πολιτειών, παρέμεινε υπό τον έλεγχο του αντικομμουνιστή Νγκο Ντιν Ντιέμ. Αυτή η διαίρεση έθεσε τα θεμέλια για τη σύγκρουση, καθώς οι ΗΠΑ επεδίωξαν να αποτρέψουν την εξάπλωση του κομμουνισμού στην περιοχή.

Με τι όρους, όμως, διεξήχθη αυτός ο πόλεμος;

Οι Ηνωμένες Πολιτείες χρησιμοποίησαν ποικιλία όπλων στον Πόλεμο του Βιετνάμ, από συμβατικά έως εκτεταμένη χρήση χημικών όπλων, μαζικές σφαγές αμάχων και πυρηνικά όπλα τακτικής χρήσης (χωρίς να τα ενεργοποιήσουν ποτέ).

Χρήση χημικών όπλων

Μία από τις πιο διαβόητες πρακτικές των ΗΠΑ κατά τη διάρκεια του πολέμου ήταν η επιχείρηση “Ranch Hand” (1962-1971), κατά την οποία ψεκάστηκαν περίπου 80 εκατομμύρια λίτρα χημικών αποφυλλωτικών και ζιζανιοκτόνων πάνω από το Νότιο Βιετνάμ. Ο σκοπός τους ήταν να στερήσουν από τους Βιετκόνγκ την τροφή και την κάλυψη της βλάστησης. Το πιο γνωστό από αυτά ήταν ο “Πορτοκαλί Παράγοντας” (Agent Orange), ένα μείγμα διοξινών που προκάλεσε σοβαρές περιβαλλοντικές καταστροφές και μακροχρόνιες υγειονομικές επιπτώσεις στους ανθρώπους. Οι διοξίνες, εξαιρετικά τοξικές χημικές ουσίες, συνδέθηκαν με καρκίνους, γενετικές ανωμαλίες και άλλες σοβαρές ασθένειες. Εκατοντάδες χιλιάδες παιδιά γεννήθηκαν με παραμορφώσεις.

Επιπλέον, οι αμερικανικές δυνάμεις χρησιμοποίησαν εκτενώς βόμβες ναπάλμ*, εμπρηστικά όπλα που προκαλούν σοβαρά εγκαύματα και καταστροφή. Η ναπάλμ, ένα μείγμα πηκτωματοποιημένου βενζινίου, κολλά στο δέρμα και καίγεται σε υψηλές θερμοκρασίες, προκαλώντας αφόρητο πόνο και συχνά θάνατο. Στο διάστημα από το 1963 έως και το 1973 η Πολεμική Αεροπορία και το Ναυτικό των ΗΠΑ έριξαν περίπου 352.000 τόνους ναπάλμ. Η χρήση της ναπάλμ στον πόλεμο του Βιετνάμ προκάλεσε διεθνή κατακραυγή λόγω των φρικτών επιπτώσεών της στους αμάχους. Σύμβολο της φρικαλεότητας έγινε η εμβληματική φωτογραφία της Kim Phuc, ενός μικρού κοριτσιού που τρέχει γυμνό με το δέρμα της καμένο από Ναπάλμ.

Κατά τη διάρκεια του Πολέμου του Βιετνάμ, οι ΗΠΑ δεν περιορίστηκαν μόνο σε συμβατικά όπλα, αλλά προχώρησαν και στη χρήση χημικών και πειραματικών όπλων, με σκοπό είτε την εκκαθάριση περιοχών είτε την αποδυνάμωση του εχθρού. Χημικά δακρυγόνα, όπως το CS Gas, χρησιμοποιήθηκαν εκτενώς για την εκκαθάριση τούνελ και χωριών, προκαλώντας ασφυξία και προσωρινή τύφλωση στους Βιετκόνγκ. Παράλληλα, το BZ Gas, ένα ισχυρό παραισθησιογόνο, χρησιμοποιήθηκε για να προκαλεί αποπροσανατολισμό και σύγχυση στους αντιπάλους. Επιπλέον, οι ΗΠΑ εξέτασαν σοβαρά τη χρήση τακτικών πυρηνικών όπλων, αλλά τελικά δεν τα χρησιμοποίησαν, φοβούμενες τη διεθνή αντίδραση. Υπάρχουν επίσης αναφορές για δοκιμές χημικών και βιολογικών όπλων, αν και δεν υπάρχουν επίσημες αποδείξεις ότι εφαρμόστηκαν ευρέως στο πεδίο της μάχης. Η χρήση αυτών των όπλων υπογράμμισε τον απεγνωσμένο και ολοκληρωτικό χαρακτήρα της στρατηγικής των ΗΠΑ, καθώς επιχειρούσαν να νικήσουν έναν λαό που πολεμούσε για την ελευθερία του, με κάθε κόστος.

Η σφαγή του Μι Λάι

Στις 16 Μαρτίου 1968, στο χωριό Μι Λάι (Mỹ Lai), αμερικανικές δυνάμεις διέπραξαν μία από τις πιο φρικτές σφαγές του πολέμου. Στρατιώτες της 11ης Ταξιαρχίας της Μεραρχίας “Americal” σκότωσαν μεταξύ 347 και 504 αμάχων, συμπεριλαμβανομένων γυναικών, παιδιών και ηλικιωμένων. Πολλές γυναίκες βιάστηκαν πριν δολοφονηθούν, ενώ υπήρξαν αναφορές για ακρωτηριασμούς και βασανιστήρια. Το γεγονός αυτό, γνωστό ως “Σφαγή του Μι Λάι”, αποκαλύφθηκε το 1969, προκαλώντας διεθνή κατακραυγή και ενισχύοντας το αντιπολεμικό κίνημα στις ΗΠΑ. Παρά τις αρχικές κατηγορίες εναντίον 26 στρατιωτών, μόνο ο ανθυπολοχαγός Γουίλιαμ Κάλεϋ καταδικάστηκε, εκτίοντας τελικά μόλις τρεισήμισι χρόνια κατ’ οίκον περιορισμό.

Επιπτώσεις και κληρονομιά

Η χρήση χημικών όπλων και οι μαζικές σφαγές άφησαν βαθιά τραύματα στο Βιετνάμ. Οι περιβαλλοντικές καταστροφές από τα αποφυλλωτικά επηρέασαν τη βιοποικιλότητα και τη γεωργία της χώρας, ενώ οι υγειονομικές επιπτώσεις συνεχίζονται μέχρι σήμερα, με αυξημένα ποσοστά καρκίνων και γενετικών ανωμαλιών. Τα γεγονότα όπως η σφαγή του Μι Λάι υπογράμμισαν τις ηθικές αποτυχίες του πολέμου και συνέβαλαν στην αλλαγή της κοινής γνώμης παγκοσμίως.

Ο πόλεμος του Βιετνάμ άφησε πίσω του πάνω από 3 εκατομμύρια νεκρούς Βιετναμέζους, με τις επιπτώσεις να παραμένουν αισθητές μέχρι σήμερα. Η εκτεταμένη χρήση του Agent Orange προκάλεσε γενετικές ανωμαλίες, καρκίνους και χρόνιες ασθένειες, επηρεάζοντας εκατομμύρια ανθρώπους. Παράλληλα, η περιβαλλοντική καταστροφή ήταν ανυπολόγιστη, καθώς 5 εκατομμύρια εκτάρια ζούγκλας καταστράφηκαν λόγω των χημικών και των βομβαρδισμών. Παρά την τεχνολογική υπεροχή και τα τεράστια στρατιωτικά μέσα που διέθεταν οι ΗΠΑ, δεν κατάφεραν να νικήσουν τη βιετναμέζικη αντίσταση, αποδεικνύοντας πως η ισχύς μιας υπερδύναμης δεν αρκεί απέναντι σε έναν λαό που μάχεται για την ανεξαρτησία του. Η ήττα των ΗΠΑ στο Βιετνάμ θεωρείται ένα από τα μεγαλύτερα πλήγματα στην αμερικανική στρατιωτική ιστορία.

Ο Πόλεμος του Βιετνάμ δεν άφησε πίσω του μόνο νεκρούς, αλλά και μια διαλυμένη χώρα, με 15 εκατομμύρια εκτοπισμένους Βιετναμέζους, κατεστραμμένες υποδομές, σχολεία και νοσοκομεία, και έναν λαό που ακόμα πληρώνει τις συνέπειες της αμερικανικής επέμβασης. Παρά τις σφαγές, τους μαζικούς βομβαρδισμούς και τη χρήση χημικών όπλων, οι ΗΠΑ δεν μπόρεσαν να νικήσουν έναν λαό που πολεμούσε για την ανεξαρτησία του. Οι Βιετναμέζοι αξιοποίησαν τακτικές ανταρτοπόλεμου στα βουνά και τις ζούγκλες, είχαν την υποστήριξη του πληθυσμού, που γνώριζε ότι μια νίκη των Αμερικανών θα μετέτρεπε τη χώρα σε αποικία, και εκμεταλλεύτηκαν την αντιπολεμική κατακραυγή στις ΗΠΑ, όπου χιλιάδες διαδηλωτές έκαιγαν τα χαρτιά επιστράτευσης, δημιουργώντας πίεση στην αμερικανική κυβέρνηση. Η στρατιωτική ήττα των ΗΠΑ στο Βιετνάμ δεν ήταν μόνο αποτέλεσμα της βιετναμέζικης αντίστασης, αλλά και της παγκόσμιας κατακραυγής που προκάλεσαν οι θηριωδίες τους.

Το 1973, μετά από χρόνια αιματηρών συγκρούσεων και αυξανόμενης πίεσης εντός των ΗΠΑ, οι δύο πλευρές υπέγραψαν τη Συμφωνία του Παρισιού, η οποία προέβλεπε κατάπαυση του πυρός και αποχώρηση των αμερικανικών δυνάμεων. Ωστόσο, η ειρήνη ήταν εύθραυστη. Το 1975, οι δυνάμεις του Βορείου Βιετνάμ κατέλαβαν τη Σαϊγκόν, σηματοδοτώντας το τέλος του πολέμου και την επανένωση της χώρας.

*Κατά τη διάρκεια του Ελληνικού Εμφυλίου Πολέμου, όταν κατελήφθη το Βίτσι κατά την Επιχείρηση Πυρσός, η Εθνική Αεροπορία βομβάρδισε τον Γράμμο—προπύργιο του Δημοκρατικού Στρατού Ελλάδας—με ναπάλμ που προμήθευσαν οι Ηνωμένες Πολιτείες.

Πηγές

https://www.archives.gov/research/pentagon-papers
https://www.theatlantic.com/membership/archive/2017/11/the-vietnam-war-and-the-case-for-painful-history/546068/
https://www.britannica.com/event/Vietnam-War
https://anzacportal.dva.gov.au/wars-and-missions/vietnam-war-1962-1975/events/aftermath/agent-orange
https://www.nationalmuseum.af.mil/Visit/Museum-Exhibits/Fact-Sheets/Display/Article/195909/north-vietnam-rolling-thunder/