Τα τελευταία δύσκολα μέτρα στο Σκοπιανό και οι λακκούβες

Είτε συμφωνία στο Σκοπιανό ήδη συνήφθη όπως είπε ο υπουργός Εξωτερικών Νίκος Κοτζιάς, είτε δεν πρέπει να βιαζόμαστε όπως συνέστησε ο υπουργός Επικρατείας Δημήτρης Τζανακόπουλος, το βέβαιο είναι ότι βρισκόμαστε ταυτόχρονα πολύ κοντά και πολύ μακριά από μία λύση σε ένα πρόβλημα που ταλανίζει την εξωτερική πολιτική της χώρας σχεδόν 20 χρόνια.

Η Ελλάδα έχει κάθε λόγο να θέλει λύση στο Σκοπιανό, λόγω… Τουρκίας. Διότι όχι μόνο μία λύση θα απελευθέρωνε τη χώρα από πονοκεφάλους στα βόρεια σύνορα της, ώστε να έχει όλη την προσοχή της στραμμένη στα ανατολικά όπου υπάρχει ένας ασταθής και ισχυρός γείτονας, αλλά και λόγω των βλέψεων Ερντογάν στα Βαλκάνια.

Οι ΗΠΑ και οι Ευρωπαίοι εταίροι επικαλούνται επίσης τη διείσδυση του “σουλτάνου” στη Βαλκανική, όμως αυτό που πραγματικά καίει εκείνους είναι η επιρροή της Ρωσίας μέσω Σερβίας στη χερσόνησο. Συν οι business: Κάποτε είχαν οι ελληνικές επιχειρήσεις ηγετική θέση στην οικονομία των Σκοπίων, μετά την κρίση πλέον έχουν αποσυρθεί και κυριαρχούν οι ευρωπαϊκές.

Εάν όμως οι εταίροι και σύμμαχοι έχουν την πολυτέλεια να θέλουν μία λύση όποια και να είναι αρκεί να έρθει τώρα, η Ελλάδα αλλά και η ίδια η ΠΓΔΜ έχουν κάθε λόγο (και οι κυβερνήσεις των δύο χωρών ιστορική ευθύνη) να προσπαθήσουν για μία λύση που θα είναι βιώσιμη και δε θα δημιουργήσει νέα προβλήματα σε έξι μήνες, ένα χρόνο, έξι χρόνια, μία δεκαετία.

Για αυτό και ορθώς το Μαξίμου αν μη τι άλλο έχει διαμηνύσει τώρα που βρισκόμαστε στα τελευταία δύσκολα μέτρα -όπως έχει κατ’ επανάληψη πει ο Αλέξης Τσίπρας- της διαδρομής προς μία επιθυμητή λύση, ότι οποιαδήποτε συμφωνία θα πρέπει να διασφαλίζει το erga omnes και να συνοδεύεται από συνταγματική αναθεώρηση.

Το τελευταίο είναι δύσκολο για το Ζόραν Ζάεφ, αλλά είναι αναγκαίο όχι μονο για τη διασφάλιση της Ελλάδας, αλλά και για τη διασφάλιση της ίδιας της ύπαρξης των Σκοπίων: Μόνο μια ευρεία συνταγματική αναθεώρηση για την επισφράγιση μίας συμφωνίας θα αναγκάσει όλες τις πολιτικές δυνάμεις της ΠΓΔΜ, εθνικιστές και Αλβανούς, να την τηρήσουν, ώστε να μπορέσει αυτή η μικρή χώρα να προχωρήσει προς ένα μέλλον ευρωπαϊκό, το οποιο θα της προσφέρει πολλά περισσότερα από την εμμονή σε ένα παρελθόν φανταστικό.

Ο χρόνος πιέζει όμως για να είναι πραγματικά ασφαλής και βιώσιμη μία λύση, η αλλαγή του Συντάγματος της ΠΓΔΜ θα ήταν δέον όπως προχωρούσε πριν οποιαδήποτε επικύρωση συμφωνίας. Διότι ούτε ο Τσίπρας θα μπορεί να είναι σίγουρος πως ο Ζάεφ όντως θα καταφέρει να περάσει μία συνταγματική αναθεώρηση στην οποία θα έχει εκ των προτέρων συμφωνήσει για να πάρει το ξεκίνημα έστω μίας ενταξιακής διαδικασίας, ούτε πολύ περισσότερο ο ίδιος ο Σκοπιανός πρωθυπουργός δε θα μπορεί να είναι σίγουρος ότι θα καταφέρει να την περάσει χωρίς να πέσει.

Η συμφωνία μπορεί να είναι μόνο συμφωνία σε όλα, εδώ και τώρα. Για να κλείσει αυτή η πληγή χωρίς προχειρότητες και χωρίς τον κίνδυνο να ανοίξει και πάλι. Το μπαλάκι είναι στην πραγματικότητα στα χέρια του Ζάεφ, ο οποίος δέχεται πολύ ισχυρές πιέσεις στο εσωτερικό. Εν τέλει όμως το να πάρει μία έναρξη διαδικασίας ένταξης στην ΕΕ και το ΝΑΤΟ, η οποία θα γίνει πράξη μόνο μετά την αλλαγή Συντάγματος, μπορεί να λειτουργήσει μπούμερανγκ για εκείνον.

Οι μαξιμαλιστικές θέσεις τόσο στα Σκόπια όσο και στην Ελλάδα, όπου πολλοί επίσης επενδύουν σε μία “πατριωτική” ρητορική για λόγους πολιτικής ύπαρξης, λειτουργούν σε βάρος των δύο χωρών. Για την Ελλάδα εξάλλου το ζήτημα δεν είναι τόσο το όνομα αυτό καθεαυτό (έχουμε πια ψυχικώς άλλωστε αποδεχθεί τη σύνθετη ονομασία με γεωγραφικό προσδιορισμό), όσο η έναντι όλων χρήση του, καθώς και η απάλειψη αλυτρωτικών διαθέσεων ως επίσημη πολιτική θέση της γείτονος μέσω της αλλαγής Συντάγματος, αλλά -κυρίως!- ένα κομβικό ζήτημα που έχει μείνει εκτός της αντιπαράθεσης των ημερών, δηλαδή η ιθαγένεια (που αφορά στην αναγνώριση ή μη “μακεδονικού έθνους”) και δευτερευόντως η γλώσσα.

Με όλα αυτά φαίνεται πως το Μαξίμου έχει δίκιο να συνιστά να μη βιάζεται κανείς. Εξάλλου ο Αλέξης Τσίπρας γνωρίζει πολύ καλά ότι δεν είναι εδώ και καιρό ο πρόεδρος ενός μικρού κόμματος του 4%, αλλά πρωθυπουργός με ισχυρή εντολή δις. Και δε φαίνεται να έχει διάθεση να επωμιστεί στα 43 του το βάρος μίας επισφαλούς συμφωνίας. Διότι το ζήτημα στο τέλος θα είναι όχι η χρήση ή μη του όρου Μακεδονία, αλλά εάν θα αισθανθούν οι πολίτες πως η λύση θα είναι οριστική και βιώσιμη.