Τάξη, ασφάλεια και παιδιά στη φυλακή

«Περισσότερη φυλακή – περισσότερη ασφάλεια» είναι το δόγμα του υπουργού Δικαιοσύνης με λόγο που προσιδιάζει στο δεξιό άκρο του πολιτικού φάσματος: «Επί δεκαετίες κάτω από την επίδραση συγκεκριμένων απόψεων όλες οι αλλαγές στους Ποινικούς Κώδικες έτειναν στην προάσπιση δικαιωμάτων αυτών που εγκληματούν. Ξεχάστηκε ότι υπάρχουν και τα δικαιώματα των θυμάτων. Ότι υπάρχουν τα δικαιώματα της ελληνικής κοινωνίας που θέλει να ζει ειρηνικά.

Οι πολίτες που θέλουν να μην τους κλέβεις, να μην τους συκοφαντείς, να μην βιάζεις τα παιδιά τους. Αυτά είναι τα δικαιώματα των Ελλήνων που αγνοήθηκαν».

Δεν τα είπε ο Κασιδιάρης ή ο Βελόπουλος. Ο κ. Φλωρίδης τα είπε στη βουλή.

Εκεί που τα πράγματα γίνονται πολύ σοβαρότερα είναι οι ανήλικοι παραβάτες. Αποτελεί θεμέλιο κάθε σύγχρονης σωφρονιστικής πολιτικής πως δεν κλείνεις εφήβους στη φυλακή σχεδόν για κανένα λόγο.  «Η σύλληψη, κράτηση ή φυλάκιση ενός παιδιού πρέπει να είναι σύμφωνη με το νόμο, να μην αποτελεί παρά ένα έσχατο μέτρο και να είναι της μικρότερης δυνατής χρονικής διάρκειας» προβλέπει η Διεθνής Σύμβαση για τα Δικαιώματα του Παιδιού.

Μέχρι τώρα υπήρχαν ασφαλιστικές δικλείδες. «Περιορισμός σε ειδικό κατάστημα κράτησης νέων επιβάλλεται μόνο σε ανηλίκους που έχουν συμπληρώσει το 15ο έτος της ηλικίας, εφόσον η πράξη τους, αν την τελούσε ενήλικος, θα ήταν κακούργημα απειλούμενο με την ποινή της ισόβιας κάθειρξης(…). Περιορισμός σε ειδικό κατάστημα κράτησης νέων δύναται να επιβληθεί και για τις πράξεις του άρθρου 336 (βιασμός) εφόσον τελούνται σε βάρος προσώπου νεότερου από 15 ετών….» όριζε ο ν.4322/2015.

Στη συνέχεια υπήρξε κάποια αποδυνάμωση των προϋποθέσεων για τον περιορισμό της ελευθερίας ανηλίκων. Και πάλι όμως ο αριθμός ανηλίκων στη φυλακές δεν αυξήθηκε ιδιαίτερα. Σήμερα υπάρχουν 36 ανήλικοι κρατούμενοι. Για τις παραβιάσεις των δικαιωμάτων τους έχουν υπάρξει παρεμβάσεις του Συνηγόρου του Παιδιού. Πρόσφατα μάλιστα πληροφορηθήκαμε για περιστατικό ομαδικού βιασμού 17χρονου στην Κασσαβέτεια.

Τώρα το υπουργείο προτείνει εγκλεισμό για ανηλίκους άνω των 15, εφόσον η πράξη τους, αν την τελούσε ενήλικος, θα ήταν κακούργημα. Χωρίς άλλη προϋπόθεση. Δηλαδή θα μπορεί ανήλικος να πάει φυλακή για διακεκριμένη κλοπή. Και αυτό σε μια χώρα που δεν φροντίζει να λειτουργούν εναλλακτικά αναμορφωτικά ή θεραπευτικά μέτρα. Σε μια χώρα όπου οι επιμελητές ανηλίκων στενάζουν κάτω από τον όγκο των υποθέσεων και την υποστελέχωση των υπηρεσιών.

Η εμπειρία της φυλακής είναι καταστροφική για όλους αλλά είναι καταστροφικότερη για τους νέους. Κάθε προσπάθεια επανένταξης υπονομεύεται μέσα στη φυλακή: κακοποιητικές συμπεριφορές, απουσία κατάλληλου προσωπικού, περιορισμένη ή ανύπαρκτη πρόσβαση σε υπηρεσίες εκπαίδευσης, υγείας, ψυχαγωγίας κ.α.

Το ποσοστό υποτροπής είναι σημαντικά μεγαλύτερο από αυτό των ενηλίκων. Εγκλεισμός σημαίνει παγίδευση στην ταυτότητα του παραβατικού και μετά την αποφυλάκιση, σημαίνει έναν φαύλο κύκλο στιγματισμού. Η υποτροπή είναι αυτοεπιβεβαιούμενη προφητεία.

Μεταξύ 1993-2000 τέσσερις στους πέντε κρατούμενους ανηλίκους οδηγήθηκαν κάποια στιγμή πάλι στις φυλακές. Έρευνες στην Αυστραλία έδειξαν ότι είναι λιγότερο πιθανό να βρουν δουλειά πρώην κρατούμενοι παρά άτομα με χρόνιες ασθένειες, αναπηρίες ή επικοινωνιακές δυσκολίες. Στη Μεγάλη Βρετανία το 60% των πρώην κρατουμένων μένουν άνεργοι λόγω ποινικού μητρώου, μολονότι η εργασία μπορεί να μειώσει την υποτροπή έως 50%.

Δεν τα ξέρει αυτά ο κ. Φλωρίδης; Οφείλει να τα ξέρει. Οφείλει να ξέρει τις διεθνείς έρευνες για την αποτυχία του εγκλεισμού ανηλίκων. Ότι δηλαδή δε βελτιώνει τη δημόσια ασφάλεια, ότι δε σωφρονίζει. Ότι οι φυλετικές και εθνοτικές ανισότητες στη φυλάκιση είναι τεράστιες και άδικες. Ότι η φυλάκιση προκαλεί μόνιμη βλάβη στην υγεία και την ευημερία των νέων. Τα ξέρει όλα αυτά, όμως η (ακρο)δεξιά του στροφή τον κάνει να θεωρεί τις σύγχρονες σωφρονιστικές πολιτικές ακραίο δικαιωματισμό.

Το υπουργείο διευκολύνει τον εγκλεισμό ανηλίκων ενώ δεν υπάρχει καμιά μέριμνα για την πρόληψη της παραβατικής συμπεριφοράς στις σχολικές μονάδες, για τη δημιουργία πρωτοκόλλων ενεργειών σε σχολεία όπου παρουσιάζεται ένταση βίας και παραβατικότητας.

Υποκριτικά δηλώνει ο κ. Φλωρίδης ότι ενδιαφέρεται τάχα για την προστασία των θυμάτων ενώ γνωρίζει τα τεράστια κενά στην προστασία, αποκατάσταση και θεραπεία των τραυμάτων των ανηλίκων θυμάτων βίας, την υποστήριξη των οικογενειών, την ενίσχυση των θεσμών παιδικής προστασίας.

Αυτά απαιτούν νηφαλιότητα, σοβαρότητα και ψυχραιμία. Δεν προσφέρονται για κορόνες προς τα μεγάλα ακροατήρια. Στα μεγάλα ακροατήρια έχει πέραση ο ποινικός λαϊκισμός και ο ηθικός πανικός, οι υπερβολές, η προχειρότητα και οι υπεραπλουστεύσεις. Εκεί θριαμβεύει ο κ. Φλωρίδης.