Θα βρέξει ευρώ; Τι σημαίνουν για την Ελλάδα η ποσοτική χαλάρωση και οι χρησμοί της ΕΚΤ

Αν όχι η Ελλάδα σίγουρα τα επιτελεία των δύο μεγάλων κομμάτων περιμένανε με μεγάλη ανυπομονησία τους χρησμούς του Προέδρου της Ευρωπαϊκής Τράπεζας κ.Ντράγκι. Ο κάθε ένας για τους δικούς του επικοινωνιακούς λόγους που δεν αξίζει να αναλύσουμε εδώ διότι γρήγορα θα ξεχαστούν μετά τις εκλογές.

Ας δούμε όμως γιατί γίνετε τόσος λόγος για την χαλάρωση. Ποιες οι επιπτώσεις που μπορεί να έχει για την οικονομία αυτή η απόφαση και πως να τις εκμεταλλευτούμε. Θα βρέχει ευρώ; Θα κρατάμε εμείς ομπρέλες; Τι ακριβώς είναι η ποσοτική χαλάρωση ή αγγλιστί QE (Quantitative Easing).

Σε αντίθεση με αυτά που κατά καιρούς ακούγονται, η μεγάλη διαμάχη στην Ευρώπη δεν είναι μεταξύ αριστερών και δεξιών ούτε μεταξύ της κ.Μέρκελ και των λοιπών ηγετών. Ούτε είναι το Grexit όπως άλλοτε. Είναι μεταξύ του κ.Ντράγκι και της Γερμανικής κεντρικής τράπεζας της γνωστής Μπούντενσμπανκ.

Με απλά λόγια, ο κ.Ντράγκι προσπαθεί να αυξήσει το πληθωρισμό στην Ευρώπη που πλέον είναι αρνητικός και ο κ.Βάιντμαν φοβάται πως αυτό θα είναι καταστροφικό για την Ευρώπη. Ποιος έχει δίκιο; Μα φυσικά και οι δύο. Από διαφορετική σκοπιά ο κάθε ένας.

Ας πάρουμε την πλευρά του κ.Ντράγκι. Γιατί ο αρνητικός πληθωρισμός ή αποπληθωρισμός όπως λέγεται είναι κακός. Αν οι τιμές των αγαθών πέφτουν σίγουρα είναι καλό για το κόσμο που με τα ίδια χρήματα θα αγοράζει περισσότερα αγαθά. Η θεωρία όμως λέει και κάτι άλλο. Ότι όταν περιμένεις να πέσουν οι τιμές δεν αγοράζεις. Και αυτό δεν είναι καλό σε μια οικονομία που η κατανάλωση είναι σχεδόν το άλφα και το ωμέγα. Έπειτα υπάρχουν και τα χρέη, τα κρατικά κυρίως χρέη που είναι πάρα πολλά. Η Ελλάδα φερ’ειπείν χρωστά 322δις. Αν όμως ο πληθωρισμός είναι υψηλός ουσιαστικά θα τα ροκανίσει και αν είναι αρκετά υψηλός τότε σχεδόν θα τα μηδενίσει. Γιατί 100 ευρώ σε 30 χρόνια δεν έχουν την ίδια αξία με 100 ευρώ σήμερα. Αυτή είναι και η ιδέα της επιμήκυνσης και όχι του κουρέματος του χρέους, αλλά αυτό είναι σε άλλο άρθρο ( εδώ).

Σε αυτό το σημείο συμφωνεί και ο Βάιντμαν . Εκεί που διαφέρουν είναι στο πως πρέπει να γίνει. Ο κ.Ντράγκι θέλει να το κάνει αυξάνοντας την ποσότητα του χρήματος σε κυκλοφορία. Ο όρος τύπωμα είναι παρωχημένος αφού δεν τυπώνονται τραπεζογραμμάτια αλλά μερικά ηλεκτρονικά bytes στους λογαριασμούς. Η θεωρία και πάλι λέει πως αν η κεντρική τράπεζα δώσει πολλά χρήματα στις τράπεζες τότε οι τράπεζες θα το μοιράσουν στην αγορά με δάνεια και έτσι θα έχουμε ανάπτυξη και πληθωρισμό. Στην πράξη αυτό δεν έγινε ούτε στην Ιαπωνία που ήταν η πρώτη διδάξασα αλλά ούτε και στην Αμερική. Ο λόγος ήταν αρκετά πεζός και δεν περιγράφεται στα κλασσικά βιβλία. Έχει να κάνει με τα υδραυλικά μιας οικονομίας. Όσο νερό για παράδειγμα και να διοχετεύει η ΕΥΔΑΠ, αν το δίκτυο έχει διαρροές ή αν δεν θέλει ο κόσμος να πλένει τα αυτοκίνητα του κάθε μέρα δεν κάνεις κάτι.

Κάτι ανάλογο συμβαίνει σε πολλές ευρωπαϊκές οικονομίες. Οι τράπεζες είναι γεμάτες ρευστό αλλά δεν το δανείζουν και οι επιχειρήσεις δεν κάνουν νέες επενδύσεις δανειζόμενες χρήματα. Έτσι έχουμε το φαινόμενο, να τυπώνετε πολύ χρήμα αλλά ούτε ανάπτυξη να έχουμε ούτε ο πληθωρισμός να ανεβαίνει.

Στην Ελλάδα φυσικά τα προβλήματα είναι πολύ διαφορετικά. Εδώ θέλουμε χρήματα αλλά δεν μας δίνουν οι τράπεζες και επίσης οι τράπεζες θέλουν ρευστότητα αλλά δεν την παίρνουν.

Από την άλλη ο κ.Βάιντμαν λέει πως η Ευρώπη δεν είναι μια ενιαία οικονομία αλλά πολλές με πολλά διαρθρωτικά προβλήματα και η λύση Ντράγκι είναι όχι μόνο απλοϊκή αλλά και άκρως επικίνδυνη για την Ευρώπη. Κινδυνεύει όλο το Ευρωπαϊκό εγχείρημα αν αντί για ένα πληθωρισμό της τάξεως του 2% η κατάσταση ξεφύγει και τότε θα είναι εξαιρετικά δύσκολο να την συγκρατήσεις. Ο κ.Βάιντμαν προτάσσει θεσμικές και διαρθρωτικές αλλαγές πρώτα. Διότι η χαλάρωση θα δημιουργήσει περισσότερες φούσκες.

Το ποιός έχει δίκιο θα το δούμε στην πορεία. Γιατί και αλλαγές χρειάζονται αλλά και χρήματα. Εδώ την διαφορά την κάνει ο χρόνος και όχι ο τρόπος.

Όσο αφορά την Ελλάδα, δεν θα έχουμε και μεγάλες αλλαγές. Η ανακοίνωση της ΕΚΤ σχετικά με την αγορά κρατικών ομολόγων είχε ένα σύνθετο μήνυμα. Για παράδειγμα, περιλαμβάνει και ένα ανώτατο όριο 33% ανά χώρα. Δηλαδή η ΕΚΤ δεν θα μπορεί να διακρατεί περισσότερα από το ένα τρίτο των ομολόγων σε κυκλοφορία. Αν και είναι φυσιολογικό να τίθεται ένα όριο, γεννώνται εύλογες απορίες για το συγκεκριμένο ποσοστό. Για παράδειγμα το 25% θα ήταν πιο λογικό αφού  είναι το όριο που υπάρχει στις ρήτρες συλλογικής δράσης. Η ΕΚΤ μέσω του παλαιότερου προγράμματος αγοράς ομολόγων SMP έχει ήδη στην κατοχή της ομόλογα χωρών όπως της Ιρλανδίας, Ισπανίας, Πορτογαλίας. Σε καμία όμως από αυτές τις χώρες δεν υπερβαίνει το ποσοστό του 33%. Μόνο στην Ελλάδα. Και θα πέσουμε κάτω από αυτό μόνο αν πληρώσουμε τα ομόλογα που λήγουν το καλοκαίρι. Μήπως λοιπόν το μήνυμα που θέλει να περάσει η ΕΚΤ είναι “συμμορφωθείτε με τους κανόνες και βλέπουμε¨.

Ο κ.Ντράγκι λοιπόν, μάλλον επίτηδες έβαλε το όριο του 33% για να αποκλείσει την Ελλάδα από αυτό το πρόγραμμα μέχρι το καλοκαίρι. Και αυτό πρέπει να μας ανησυχεί. Γιατί μαζί με την προληπτική γραμμή του ΕΛΑ που δόθηκε για 2 μόνο εβδομάδες το μήνυμα είναι ένα. Η ΕΚΤ κρατάει την Ελλάδα από μια κλωστή. Οι λεονταρισμοί των πολιτικών μας πρέπει να μετριαστούν αν θέλουμε να ξαναμπούμε στον πυρήνα της Ευρώπης. Το «τώρα θα χαλαρώωωωωνουμε» μάλλον δεν είναι εφικτό.

* Ο  Ανδρέας Κούτρας είναι οικονομικός αναλυτής. Εργάζεται  στο Λονδίνο ως αναλυτής του Ευρωπαϊκού χρέους στην ITC Markets. Αρθρογραφεί στο  http://andreaskoutras.blogspot.com/.