Great Storm: Η κακοκαιρία στη Βρετανία που άλλαξε για πάντα τις πρακτικές σε Μετεωρολογία και Πολ. Προστασία

Γυρίζοντας πίσω το ρολόι του χρόνου στο 1987, βρισκόμαστε στηχρονιά όπου ουσιαστικά ξεκίνησα την επαγγελματική μου σταδιοδρομίαστην ΕΜΥ, μια χρονιά που σημάδεψε τη χώρα μας με δύο μεγάλα καιρικάγεγονότα που συνοδεύονταν με απώλειες ανθρώπινων ζωών. Πολλοί θαθυμούνται τον χιονιά του Μαρτίου του ’87 καθώς και τον μεγάλοκαύσωνα του Ιουλίου, με εκατόμβη νεκρών από την παρατεταμένηδιάρκεια των πολύ υψηλών θερμοκρασιών.

Λίγους μήνες μετά, τον Οκτώβριο του 1987, μια έντονη και σφοδρή κακοκαιρία στο Ηνωμένο Βασίλειο έγινε η αφορμή ώστε η Μετεωρολογική Υπηρεσία της Αγγλίας (Met Office) να δημιουργήσει την Εθνική Υπηρεσία Προειδοποιήσεων ΈντονωνΚαιρικών Φαινομένων. Οι Βρετανοί πρωτοπόροι στον χώρο τηςΜετεωρολογίας, δημιούργησαν αυτή την υπηρεσία που αποτέλεσε τονκορμό της πολιτικής προστασίας στη χώρα και πρότυπο για πολλέςΜετεωρολογικές Υπηρεσίες στα χρόνια που ακολούθησαν.

Η μεγάλη καταιγίδα της 15ης Οκτωβρίου 1987 στην Αγγλία

Τη νύχτα της 15ης προς 16η Οκτωβρίου 1987, μια ασυνήθιστα ισχυρήθύελλα που προήλθε από τον Βισκαϊκό Κόλπο σάρωσε την νότια Αγγλία,τη βόρεια Γαλλία και τις Κάτω Χώρες με ανέμους έντασης 70-100κόμβους, ιδιαίτερα στην Αγγλία και στη βορειοδυτική Γαλλία. ΣτηνΑγγλία 17 άνθρωποι έχασαν τη ζωή τους ενώ άλλοι 15 πέθαναν στη Γαλλία, και προκλήθηκαν μεγάλες καταστροφές στις δύο χώρες. Kτίριακατέρρευσαν ή έπαθαν ζημιές, χάθηκαν εκατομμύρια δέντρα, ενώολόκληρες περιοχές στη νότια Αγγλία έμειναν χωρίς παροχή ηλεκτρικούρεύματος για μία εβδομάδα μέχρι να αποκατασταθούν οι βλάβες στοδίκτυο. Ειδικά για την Αγγλία, επρόκειτο για την ισχυρότερη θύελλατων τελευταίων 200 χρόνων.

Η κριτική για το Met Offfice

Το Met Office επικρίθηκε σκληρά από τον Τύπο για την αποτυχία ναπροβλέψει σωστά την καταιγίδα αυτή. Το Met Office διεξήγαγεεσωτερική έρευνα, την οποία υπέβαλλαν δύο ανεξάρτητοι αξιολογητέςκαι μετά το γεγονός αυτό έγιναν διάφορες συστάσεις και αναμορφώσειςστην υπηρεσία.

Κυρίως, τονίστηκε η κάλυψη παρατήρησης τηςατμόσφαιρας πάνω από τον ωκεανό στα νότια και δυτικά του ΗνωμένουΒασιλείου έτσι ώστε να αυξηθεί η ποιότητα και η ποσότητα τωνπαρατηρήσεων από πλοία, αεροσκάφη, σημαδούρες και δορυφόρους.Έγιναν συνεχείς βελτιώσεις στα μοντέλα υπολογιστών πουχρησιμοποιούνται στην πρόβλεψη, καθώς και αλλαγές στην εκπαίδευσητων μετεωρολόγων και προσλήψεις εξειδικευμένου προσωπικού. Ηπροειδοποίηση του Michael Fish, πάντως δεν ήταν και η καλύτερη…

Μετά την μεγάλη κακοκαιρία πραγματοποιήθηκαν μεταρρυθμίσεις στοντρόπο με τον οποίο το Met Office κοινοποιούσε τις προειδοποιήσειςγια τις κακοκαιρίες, με αποτέλεσμα να εκδίδονται ουσιαστικάπερισσότερες προειδοποιήσεις. Η περαιτέρω ανάπτυξη βελτιωμένωνσυσκευών παρακολούθησης και οι βελτιώσεις στις προσομοιώσειςμοντέλων υπολογιστών υποστηρίχθηκαν με την αγορά ενός επιπλέονυπερυπολογιστή Cray.

Οι Βρεττανοί συνάδελφοι αναβάθμισαν σημαντικάτα συστήματα πρόγνωσης όχι μόνο με υλικές υποδομές, αλλά κυρίως μετοποθετήσεις προσωπικού στις κατάλληλες θέσεις και μεγάλεςδιοικητικές αλλαγές.

Μετά την ισχυρότατη καταιγίδα του 87, το MetOffice δημιούργησε την Εθνική Υπηρεσία Προειδοποιήσεων ΈντονωνΚαιρικών Φαινομένων.

Η καταιγίδα του Μπερνς – Η επιτυχής πρόβλεψη χωρίς όμως να αποφευχθεί το κακό

Στα χρόνια που πέρασαν, παρά τις επιτυχείς προβλέψεις οι απώλειεςανθρωπίνων ζωών κάποιες φορές δεν αποφεύχθηκαν και χαρακτηριστικήπερίπτωση αποτελεί αυτή της καταιγίδας του Μπέρνς τον Ιανουάριο του1990. Η Καταιγίδα αυτή πήρε το όνομα από τα γενέθλια του Σκωτσέζουποιητή Ρόμπερτ Μπερνς και προκάλεσε εκτεταμένες ζημιές και ανέμουςτάξεως τυφώνα. Οι προειδοποιήσεις για την καταιγίδα του Μπερνς πουέγιναν μόλις δύο χρόνια αργότερα από το προηγούμενο τραγικό συμβάν,ήταν πράγματι ακριβείς και έγκαιρες.

Η πρόβλεψη του μοντέλου όσοκαι να φανεί παράξενο κατέστη επιτυχής όταν βασίστηκε στιςπαρατηρήσεις δύο πλοίων στον Ατλαντικό κοντά στην αναπτυσσόμενηκαταιγίδα, μια μέρα πριν φτάσει αυτή στο Ηνωμένο Βασίλειο. Ηκαταιγίδα αυτή, παρά τις επιτυχείς προβλέψεις και προειδοποιήσειςτελικώς ήταν “υπεύθυνη” για 47 νεκρούς (σύμφωνα με το Met Office),αν και υπάρχουν αναφορές από λοιπές έρευνες που ανεβάζουν τοναριθμό των νεκρών από 89 έως 100 σε όλη την Ευρώπη.

Αυτό που ανεδείχθη από την περίπτωση αυτή, ήταν ότι πέραν τωνόποιων πανάκριβων υποδομών και συστημάτων προειδοποίησης, ήαναβαθμίσεων υπάρχουν οι απλές και “ταπεινές παρατηρήσεις ” όπωςαπό πλοία καθώς και από άλλα συστήματα χαμηλού κόστους, τα οποίαμπορούν να συμβάλλουν τα μέγιστα στην πρόγνωση και στην έγκαιρηεγρήγορση φορέων και την προειδοποίηση των πολιτών.

Κάποιες φορέςόμως, όπως σε αυτή την περίπτωση, παρά τις σωστές προειδοποιήσειςδεν μπορεί να αποφευχθεί το κακό. Σημαντικότερο στοιχείο πουανεδείχθη ήταν η συνεργασία μεταξύ των φορέων και η εκμετάλλεση τηςπαραμικρής πληροφορίας για τον καιρό.

Η υποστήριξη της Πολιτικής Προστασίας από την ΕΜΥ

Στη χώρα μας η αλήθεια είναι ότι έχουν γίνει κάποια βήματα μπροστά στον τομέα ενημέρωσης των πολιτών και των φορέων τα τελευταία χρόνια, αλλά δεν αρκούν. Το Σεπτέμβριο του 2018, όταν ανέλαβα Διευθυντής στο Εθνικό Μετεωρολογικό της ΕΜΥ, αντιμετωπίσαμε την μεγάλη κακοκαιρία “Ζορμπάς”. Από το ΕΜΚ της ΕΜΥ και πριν από το γεγονός, ξεκινήσαμε την ανάλυση των κακοκαιριών από την ιστοσελίδα της της ΕΜΥ, ενώ μετείχαμε σε σύσκεψη, όπου εδόθησαν ακριβή στοιχεία για την εξέλιξη των καιρικών φαινομένων. Το ίδιο έγινε και με άλλες κακοκαιρίες που ακολούθησαν, όπως με την κακοκαιρία “Barbara” τον φετινό χειμώνα, όπου μέσω ηλεκτρονικής αλλά και δια ζώσης συνέντευξης παρουσιάστηκαν με ακόμη πληρέστερο τρόπο οι προβλέψεις για την εξέλιξη του χιονιά. Φυσικά ίδιες ενέργειες έγιναν και με την πρόσφατη κακοκαιρία “Daniel ” όπου υπήρξαν παραπάνω της μιας συσκέψεων. Αξίζει να επισημάνω ότι με την εξέλιξη της τεχνολογίας όπως γίνεται σήμερα, υπάρχει η δυνατότητα της Online παρακολούθησης τρεξίματος των μετεωρολογικών μοντέλων και η εκτέλεση εκτάκτων μετρήσεων, οπότε και μειώνονται τυχόν αστοχίες των προβλέψεων και αντιστοίχων εκτιμήσεων για την εξέλιξη του καιρού.

Τι γίνεται στην Ευρώπη – Συγκρίσεις και προτάσεις αναμόρφωσης

Η αναμόρφωση του συστήματος προειδοποιήσεων στη χώρα μας έχειαρκετό δρόμο ακόμα, καθώς δεν αρκεί μόνο η τεχνολογία ή οι καλέςπροθέσεις, αλλά είναι απαραίτητη η στήριξη και αναμόρφωση όλων τωνΟργανισμών και Υπηρεσιών που μετέχουν σε αυτό το σύστημα. Δεναρκούν μεμονωμένες τεχνικές ενέργειες, όπως για παράδειγμα ηανάπτυξη συστήματος nowcasting, αλλά πρέπει να λυθούν πρώτα ταδιοικητικά θέματα, που αφορούν στον περιορισμό επικαλύψεων τωναρμοδιοτήτων, και την ανομοιόμορφη κατανομή ανθρώπινου δυναμικούστις υπηρεσίες που στηρίζουν το σύστημα. Αφού γίνουν πρώτα αυτά,τότε μπορούμε να πούμε ότι φτάνουμε σε επίπεδο τελικής φάσηςαναμόρφωσης ενός αποτελεσματικότερου συστήματος ΠολιτικήςΠροστασίας σε αυτόν τον τόπο, σύμφωνα με τα πρότυπα που έχουν τεθείδιεθνώς εδώ και 4 δεκαετίες.

Στην Ευρώπη οι ΜετεωρολογικέςΥπηρεσίες υπάγονται στα Υπουργεία Κλίματος και Περιβάλλοντος,Πολιτικής Προστασίας, Γεωργίας, Ενέργειας Μεταφορών καιΕπικοινωνιών, καθώς η Ευρώπη εδώ και δύο δεκαετίες έχει θέσει ωςπροτεραιότητα υποστήριξης σε αυτούς τους τομείς τους οποίους όχιμόνο στηρίζει πολιτικά αλλά και οικονομικά. Ο καιρός και το κλίμαμπορεί να ορίζονται διαφορετικά σαν έννοιες, όμως δεν παύουν νααποτελούν παράγοντες άρρηκτα συνδεδεμένους μεταξύ τους. Η λογικήτων πραγμάτων μας οδηγεί να προβούμε σε ενέργειες ανάλογες με αυτέςπου έγιναν πριν λίγα χρόνια στη Μετεωρολογική Υπηρεσία της Αγγλίας(το Met Office) το οποίο άλλαξε φορέα υπαγωγής και από το ΥπουργείοΆμυνας, πλέον υπάγεται πλέον στο Τμήμα Επιχειρήσεων, Ενέργειας καιΒιομηχανικής Στρατηγικής. Το ίδιο έγινε με το Ισραήλ που τώραανήκει στο Υπουργείο Μεταφορών, Εθνικών Υποδομών και ΟδικήςΑσφάλειας, ενώ η γειτονική Ιταλία βρίσκεται σε μεταβατικό στάδιοαλλαγής του φορέα της. Το μεγάλο ερώτημα που τίθεται είναι αν θαέπρεπε η ΕΜΥ να υπάγεται στο Υπουργείο ΚΚΠΠ. Η υπαγωγή της ΕΜΥ σεκάποιο πολιτικό φορέα δεν θα την κάνει αυτόματα ευέλικτη καιεξωστρεφή αλλά θα πρέπει να ληφθεί υπόψιν ότι οι αλλαγές πουγίνονται στην Ευρώπη στοχεύουν στην καλύτερη υποστήριξη των φορέωντης Πολιτικής Προστασίας τόσο σε πολιτικό επίπεδο, όσο και στηνευκολότερη χρηματοδότηση των υποδομών τους (ραντάρ κ.ά.). Φυσικά σεόλα τα κράτη η Μετεωρολογική Υποστήριξη των Ενόπλων Δυνάμεωνεξακολουθεί να γίνεται σύμφωνα με τα αμυντικά και εθνικά πρότυπατου κάθε κράτους ανεξάρτητα από τους πολιτικούς φορείς που παράγουνμετεωρολογικά δεδομένα. Αυτό επιτυγχάνεται με συστήματα είτε μέσωGeo-Metoc Υπηρεσιών των Ενόπλων Δυνάμεων είτε με δομές αντίστοιχεςτης NGA των ΗΠΑ, της BGIC της Γερμανίας καθώς και πολλών άλλωνκρατών μελών του ΝΑΤΟ, αλλά το θέμα αυτό ξεφεύγει από τα πλαίσιακαι τον σκοπό του άρθρου. Σημειώνεται πάντως ότι η βάση για τηνΜετεωρολογία σε στρατιωτικό επίπεδο στη χώρα μας ασκείται ήδη στοΠεριφερειακό Μετεωρολογικό Κέντρο του ΑΤΑ με άριστες πρακτικές καιτο οποίο διαθέτει αξιόλογο προσωπικό. Η λύση για τη δημιουργία ενόςΜετεωρολογικού Κέντρου Υποστήριξης των Ενόπλων Δυνάμεων στο σύνολότους είναι η καλύτερη, αλλά αυτή μπορεί να δοθεί μόνο αν τηνενστερνιστεί η ανώτατη στρατιωτική ηγεσία. Οι αγαθές προθέσειςστελεχών ή της εκάστοτε πολιτικής ηγεσίας του ΥΠΕΘΑ δεν αρκούν.Έτσιόπως έχει διαμορφωθεί και εξελίσσεται η κατάσταση τηςεπιχειρησιακής μετεωρολογίας στη χώρα μας, η καλύτερη υποστήριξητων πολιτών έχει αρκετό δρόμο ακόμα, και η πολιτεία θα πρέπει ναλαμβάνει υπόψιν της τις επιστημονικές προτάσεις -που προκρίνουνενίοτε και πολιτικές δράσεις- ενώ οι εργαζόμενοι του χώρου θαπρέπει να κατανοήσουν, ότι μόνο η εξωστρέφεια, η δουλειά και ηποιότητα των υπηρεσιών και των προϊόντων, μπορούν να φέρουνκαλύτερα αποτελέσματα.

Ακολουθήστε το News 24/7 στο Google News και μάθετε πρώτοι όλες τις ειδήσεις