Τι συμβαίνει στο Κολλέγιο Αθηνών;

Υπερασπίσου το παιδί

Γιατί αν γλιτώσει το παιδί

Υπάρχει ελπίδα…

Ως κεραυνός εν αιθρία έπεσε στα πέριξ η επίκαιρη ερώτηση που κατέθεσαν στην υπουργό Παιδείας, Νίκη Κεραμέως είκοσι τέσσερις βουλευτές σχετικά με τον προβληματικό κανονισμό του Κολλεγίου Αθηνών περί σεξουαλικών παρενοχλήσεων.

Το γεγονός ότι ανάμεσα στους βουλευτές είναι και ο πρώην Υπουργός Παιδείας Νίκος Φίλης – γνωστός για τον δυναμισμό και την ευαισθησία του σε θέματα που αφορούν μαθητές – δίνει ακόμα μεγαλύτερη βαρύτητα στην συγκεκριμένη ερώτηση που κατατέθηκε με πρωτοβουλία του βουλευτή Επικρατείας και Κοινοβουλευτικού Εκπροσώπου του κόμματος, Πάνου Σκουρλέτη με θέμα:

«Αναγκαία η άμεση λήψη μέτρων για την πλήρη προστασία των δικαιωμάτων των παιδιών μετά το πόρισμα του Συνηγόρου του Πολίτη για τον Κανονισμό του Κολλεγίου Αθηνών».

Είχε προηγηθεί η αρνητική γνωμοδότηση του Συνηγόρου του Πολίτη για τον «Κανονισμό πρόληψης και αντιμετώπισης περιστατικών παρενόχλησης και σεξουαλικής παρενόχλησης» 2021-2022 του Κολλεγίου Αθηνών.

Το Αμερικανικό Κολλέγιο είναι ένα ιστορικό ιδιωτικό σχολείο όπου παραδοσιακά φοιτούν οι μελλοντικοί ηγέτες και διαμορφωτές της πολιτικοκοινωνικής ζωής του τόπου.

Είναι πολύ δύσκολο να φοιτήσει εκεί ένα παιδί, εκτός αν είναι γιος ή κόρη απόφοιτου ή αν η οικογένεια του έχει εξουσία, “ιστορικό” όνομα και/ή μεγάλο οικονομικό εκτόπισμα.

Βέβαια, υπάρχουν και υποτροφίες για αριστούχους και παιδιά διδασκόντων στο Κολλέγιο. Όμως, η συντριπτική πλειοψηφία των αιτήσεων φοίτησης απορρίπτονται – κι αυτό καθιστά περιζήτητη μια θέση στο σχολείο. Ένα σχολείο που θεωρείται κορυφαίο, ανάμεσα στα άλλα πρωτοκλασάτα ιδιωτικά.

Είναι γνωστό πως ο Σύλλογος Αποφοίτων του αποτελεί ένα χρήσιμο εργαλείο για τους φιλόδοξους νέους ‘καλών οικογενειών΄ προετοιμάζονται για μια λαμπρή καριέρα στο πολιτικό, οικονομικό και κοινωνικό προσκήνιο αυτής της χώρας. Οι απόφοιτοι στηρίζουν ‘τα δικά τους παιδιά’ κι ανοίγουν πόρτες επτασφράγιστες για τους κοινούς θνητούς. Για έναν απόφοιτο Κολλεγίου, η μελλοντική πορεία είναι σχεδόν προδιαγεγραμμένη.

Κι ο γιος μου εκεί πήγε γιατί ο πατέρας του ήταν απόφοιτος του Κολλεγίου και δεν είχε κάποιο πρόβλημα τα δώδεκα χρόνια της φοίτησης. Όμως μιλάμε για παλιότερες εποχές, 1998-2010. Εποχές που θέματα όπως η σεξουαλική παρενόχληση στα σχολεία δεν βρίσκονταν ακόμα στην καθημερινή ατζέντα των εκπαιδευτηρίων.

Έγραψε στο NEWS 24/7 ο συνάδελφος Νίκος Γιαννόπουλος που πρώτος ανέδειξε το θέμα:

«Η Βοηθός Συνήγορος για τα Δικαιώματα του Παιδιού κατέληξε σε μια σειρά σοβαρότατων συμπερασμάτων και επισημάνσεων, μεταξύ των οποίων:

– Διάφορα χωρία του Κανονισμού του Κολλεγίου, λόγω της διατυπώσεως τους, μπορεί να εκληφθούν ως “διάθεση συγκάλυψης και μη συμμόρφωσης σε υποχρεώσεις που απορρέουν από την ισχύουσα νομοθεσία”, και υπάρχει ανάγκη να “επανεξετασθεί η διατύπωση περί ανεπίσημης αντιμετώπισης».

– Στο Κεφάλαιο με τίτλο «Εσωτερική Διαδικασία – Βήματα» του Κανονισμού προβλέπεται ότι το θύμα εκτός της προφορικής θα δίνει και γραπτή κατάθεση για τα καταγγελλόμενα περιστατικά, κάτι που δεν συνάδει με τα ισχύοντα σε διεθνές επίπεδο και αφετέρου συμβάλλει στην επαναλαμβανόμενη θυματοποίηση του καταγγέλλοντος.

– Η πρόβλεψη του Κανονισμού κατά την οποία “οι ψευδώς καταγγέλλοντες οποιονδήποτε θα έχουν τις ανάλογες συνέπειες, τόσο για την ψευδή καταγγελία τους όσο και για την αναστάτωση που προκάλεσαν στη “Σχολική Κοινότητα” σύμφωνα με τη Συνήγορο “είναι πιθανό, ιδίως σε συνάρτηση -με την ιδιαίτερα τυπική “αποδεικτική” διαδικασία που περιγράφεται και την καταγραφή- να λειτουργήσει ως απειλή, αποθαρρυντικά για μαθητή/τρια που έχει δεχθεί παρενόχληση”.

Σήμερα τα πράγματα αλλάζουν. Κι αλλάζουν προς το καλύτερο. Προς το ελαφρώς καλύτερο. Όχι γιατί στα εκπαιδευτικά ιδρύματα δεν σημειώνονται πολλά περιστατικά συγκάλυψης, αλλά γιατί τουλάχιστον τώρα υπάρχουν φορείς που, σε ένα βαθμό τουλάχιστον, προστατεύουν το παιδί. Όχι ότι αυτό επουλώνει τις πληγές των θυμάτων. Τα νεαρά άτομα που εκφοβίζονται ή παρενοχλούνται, κουβαλούν τραύματα ψυχής στην υπόλοιπη ζωή τους. Η δημοσιοποίηση συνεπώς είναι μια μερική δικαίωση για το θύμα. Δικαίωση, όχι θεραπεία.

Κι εδώ σε αυτό το σημείο, μπαίνουμε εμείς. Εμείς οι ενήλικοι, εμείς οι γονείς, οι δημοσιογράφοι, οι πολιτικοί, οι ειδικοί επιστήμονες. Έργο όλων μας είναι να προστατέψουμε το παιδί εκείνο που η αγριότητα των συμμαθητών του, το περιθωριοποιεί με τον πιο βίαιο τρόπο.

Αυτό που πρέπει να διαλευκανθεί στην υπόθεση με τον νέο κανονισμό του Κολεγίου είναι το εξής.

Ο κανονισμός αυτός στοχεύει στην προστασία των θυμάτων;

Ή στην συγκάλυψη ευθυνών σε μια προσπάθεια να διατηρηθεί αλώβητο το κύρος του Κολλεγίου;

Ιδιαίτερα προβληματίζουν δύο σημεία:

1ον Στον κανονισμό του Κολλεγίου υπάρχει διάταξη (συγκεκριμένα στο κεφάλαιο “Εσωτερική Διαδικασία-Βήματα”) στην οποία αναφέρεται ότι το θύμα εκτός από την προφορική του κατάθεση για τα περιστατικά θα δίνει και γραπτή κατάθεση.

Πρόκειται για διάταξη που αφενός μεν δεν προβλέπεται από τα διεθνώς ισχύοντα, αφετέρου, δε, συμβάλλει στην επαναθυματοποίηση του καταγγέλλοντα με ότι αυτό συνεπάγεται για την ψυχολογία του θύματος και την κατάληξη της καταγγελίας.

Ο Συνήγορος του Πολίτη παρατηρεί ότι “στο βήμα με αριθμό 4 αναφέρεται ότι το θύμα καλείται να αναφερθεί προφορικά και στη συνέχεια γραπτά στα περιστατικά που συνιστούν παρενόχληση. Επιπλέον πρέπει να τονιστεί ότι το παιδί έχει εκμυστηρευτεί όσα συνέβησαν σ’ ένα άτομο που εμπιστεύτηκε, οπότε έχει υποβληθεί ήδη μία φορά στην πιεστική συνθήκη της αποκάλυψης πραγμάτων που κατά κανόνα το φέρνουν σε δύσκολη θέση και του δημιουργούν συναισθηματική φόρτιση”.

Και συνεχίζει αναφέροντας ότι από το παιδί-θύμα “ζητείται να εκθέσει εκ νέου όσα έχει περιγράψει χωρίς να έχει γίνει αξιολόγηση από το κατάλληλο προς τούτο όργανο του σχολείου, του εάν η φύση και η βαρύτητα των καταγγελλόμενων επιβάλλουν την άμεση ενημέρωση και ενεργοποίηση εξωτερικών φορέων, ώστε να μην υποβληθεί το παιδί στην επανάληψη και μάλιστα, στη συνέχεια, στο επαχθέστερο βήμα της γραπτής αποτύπωσης όσων υποστηρίζει”.

2ον στον Κανονισμό του Κολλεγίου συμπεριλαμβάνεται πρόβλεψη σύμφωνα με την οποία “οι ψευδώς καταγγέλλοντες οποιονδήποτε θα έχουν τις ανάλογες συνέπειες, τόσο για την ψευδή καταγγελία τους όσο και για την αναστάτωση που προκάλεσαν στη “Σχολική Κοινότητα”.

Με απλά λόγια οι καταγγέλλοντες που δεν θα μπορούν να αποδείξουν τις καταγγελίες τους, κινδυνεύουν να μετατραπούν σε καταγγελλόμενους οι οποίοι μάλιστα θα βαρύνονται με το χαρακτηρισμό του ψεύτη και με ότι αυτός συνεπάγεται ακόμα και για ποινικές τους ευθύνες.

Η Συνήγορος τονίζει ότι η εν λόγω διάταξη “είναι πιθανό, ιδίως σε συνάρτηση -με την ιδιαίτερα τυπική “αποδεικτική” διαδικασία που περιγράφεται και την καταγραφή- να λειτουργήσει ως απειλή, αποθαρρυντικά για μαθητή/τρια που έχει δεχθεί παρενόχληση. Ο τελευταίος/α, λαμβάνοντας υπόψη ότι η παρενόχληση, ιδίως η σεξουαλική, συχνότατα διαπράττεται χωρίς μάρτυρες, είναι εύλογο να ανησυχεί ότι δεν θα είναι σε θέση να αποδείξει την αλήθεια των ισχυρισμών του/της ενώ θα είναι εκτεθειμένος/η και στον κίνδυνο τιμωρίας στο σχολείο αλλά και ενδεχόμενης αναζήτησης ποινικών ευθυνών ή αντεκδίκησης από το καταγγελθέν πρόσωπο (πολύ περισσότερο λόγω του γραπτού χαρακτήρα της κατάθεσης)”.

Συμπεραίνεται εύλογα ότι η παραπάνω διάταξη όχι μόνο είναι προβληματική στην ουσία της αλλά είναι πολύ πιθανό να λειτουργήσει αποτρεπτικά για τον καταγγέλλοντα-θύμα με συνέπεια υποθέσεις σεξουαλικής παρενόχλησης εντός του σχολικού περιβάλλοντος του Κολλεγίου να μην αποκαλυφθούν ποτέ.

3ο σημείο που πρέπει να προσέξουμε είναι ότι ο Συνήγορος του Πολίτη φυσικά αντέδρασε και ζήτησε διορθώσεις. Το Κολλέγιο απαντά ότι θα συμμορφωθεί. Για την ώρα δεν το έχει πράξει. Θα περιμένουμε την επίσημη τοποθέτηση του όπως και την αντίδραση της Νίκης Κεραμέως στην ερώτηση των εικοσιτεσσάρων βουλευτών.

Και θα επανέλθουμε.

Εννοείται ότι θα επανέλθουμε.

Γιατί αν γλιτώσει το παιδί, υπάρχει ελπίδα.