Βασίλης Δελής: Η στεγαστική ανανέωση των πόλεων αντίδοτο στη στεγαστική κρίση

Μια από τις πιο συχνές κουβέντες που μπορεί να ακούσει κάποιος σε παρέες, κυρίως νέων, είναι το ζήτημα της προσιτής και αξιοπρεπούς στέγασης. Οι μιλένιαλς, που πλέον μπορεί να έχουν γίνει και γονείς, αλλά και η επόμενη γενιά «Ζ» που σιγά – σιγά χαράζει την δική της αυτόνομη πορεία, ανάμεσα στις κρίσεις που διαδέχονται η μια την άλλη, προσπαθούν να καταφέρουν να βάλουν ένα κεραμίδι πάνω από το κεφάλι τους.

Το αυτονόητο πριν από μερικές δεκαετίες «ελληνικό όνειρο» της προσιτής στέγασης και πολλές φορές της ιδιοκατοίκησης, έχει πλέον φτάσει στην σφαίρα της ουτοπίας.

Πράγματι, τα στοιχεία είναι αμείλικτα και επιβεβαιώνουν ότι βρισκόμαστε προ των πυλών μιας στεγαστικής κρίσης, που κυρίως αφορά τους νέους αλλά όχι μόνο αυτούς. Σύμφωνα με την EUROSTAT η Ελλάδα έχει το υψηλότερο ποσοστό νοικοκυριών στην ΕΕ που ξοδεύει πάνω από το 40% του διαθέσιμου εισοδήματος για το κόστος της στέγασης.

Παράλληλα, πάνω από το 70% των νέων 18 έως και 34 χρονών μένουν στο σπίτι των γονιών τους. Θα μπορούσε το τελευταίο να αποδοθεί στους ισχυρούς οικογενειακούς δεσμούς που χαρακτηρίζουν την ελληνική κοινωνία, αλλά το αντίστοιχο ποσοστό το 2003 ήταν περίπου 57% (βλπ πίνακα 1).

Γίνεται λοιπόν σαφές ότι οι συνεχόμενες κρίσεις που έχουν διαλύσει την εργασιακή εξασφάλιση με τα υψηλότερα ποσοστά ανεργίας νέων στην ΕΕ αλλά και η συμπίεση του διαθέσιμου εισοδήματος δυσχεραίνουν κατά πολύ την δυνατότητα στεγαστικής αυτονόμησης. Στα παραπάνω πρέπει να προστεθεί και η εκτόξευση του κόστους ζωής λόγω του πληθωρισμού, όπως για παράδειγμα συγκριτικά με τον Μάρτιο του 2021, το κόστος στέγασης είναι αυξημένο κατά 29,9%, «λόγω της αύξησης των τιμών σε ενοίκια κατοικιών, είδη επισκευής και συντήρησης κατοικίας, ηλεκτρισμό, φυσικό αέριο, πετρέλαιο θέρμανσης».

Από την άλλη, η αγορά ακινήτων βρίσκεται σε φρενίτιδα. Ένας συνδυασμός παραγόντων όπως η golden visa, η πλήρης παράδοση των πόλεων στην άνευ όρων τουριστικοποίηση με την βραχυχρόνια μίσθωση στο επίκεντρο, η είσοδος «μεγάλων παιχτών του realestate», αλλά και κάποιες ευνοϊκές ρυθμίσεις της πολιτείας προς την κατεύθυνση του laissez – faireέχουν καταστήσει κυρίως τα μεγάλα αστικά κέντρα σε επενδυτική αρένα ακινήτων, στην οποία συχνά και το ίδιο το Δημόσιο συμμετέχει μέσω του ΤΑΙΠΕΔ.

Όπως, είναι φυσικό η κατοικία επηρεάζεται έντονα από την συνολική άνοδο της αξίας των ακινήτων με γενικευμένη ανατίμηση του κόστους. Σύμφωνα με την Τράπεζα της Ελλάδος, στο δ΄ τρίμηνο του 2021, ο ετήσιος ρυθμός μεταβολής των τιμών των διαμερισμάτων για το σύνολο της χώρας διαμορφώθηκε στο 9,1%. Καθώς όμως η οικονομία είναι και ψυχολογία, η ανατίμηση συμβαίνει ακόμη και σε ακίνητα τα οποία δεν βρίσκονται σε κατάσταση για να προσφέρουν αξιοπρεπή διαβίωση, φέρνοντας σε απόγνωση τους αναζητούντες κατοικία.

Ιδιαίτερα στο κέντρο της Αθήνας η πλειοψηφία των κατοικιών έχει χτιστεί κατά την δεκαετία 1950 – 1960, με την δεκαετία 1970 – 1990 να συμπληρώνει σε σημαντικό ποσοστό το σύνολο του στεγαστικού αποθέματος. Παράλληλα, πολλά από αυτά είναι εγκαταλελειμμένα από ιδιοκτήτες που προτίμησαν την φυγή προς τα προάστια. Ως αποτέλεσμα της χρόνιας εγκατάλειψης αυτές οι κατοικίες είτε τίθενται εκτός αγοράς είτε ακολουθούν το ρεύμα της ανατίμησης, με άμεση συνέπεια την μείωση του συνολικού διαθέσιμου αποθέματος και την διατήρηση των υψηλών τιμών.

Ενώ λοιπόν στην συζήτηση πολιτικών για την κατοικία προτείνονται πολύ συχνά διάφορες λύσεις όπως το ζήτημα ορίων στην τουριστικοποίηση, η επιδότηση και το πλαφόν ενοικίων, τα στεγαστικά δάνεια, ακόμη και η ανέγερση νέων κοινωνικών κατοικιών, σπάνια τίθεται το ζήτημα της ανανέωσης του υπάρχοντος στεγαστικού αποθέματος.

Όμως ένα πρόγραμμα που ανακαινίζειγηρασμένες κατοικίες βασιζόμενο σε σύγχρονες προδιαγραφές στεγαστικής και ενεργειακής ασφάλειας, θα ενίσχυε τόσο το στεγαστικό απόθεμα όσο και θα βοηθούσε στους στόχους για περιβαλλοντική βιωσιμότητα. Αυτό θα μπορούσε να γίνει με χρηματοδοτικά εργαλεία στα πρότυπα του προγράμματος «εξοικονομώ», διευρύνοντας τις παρεχόμενες εργασίες πέρα από την εξοικονόμηση ενέργειας, στην παροχή άνετης και φιλόξενης κατοικίας. Απαράβατος όρος για την συμμετοχή στο πρόγραμμα, η διάθεση της κατοικίας σε σταθερά χαμηλή τιμή για ένα μεσοπρόθεσμο χρονικό διάστημα, συγκρατώντας με αυτόν τον τρόπο τις τιμές των ακινήτων.

Μια τέτοια παρέμβαση θα ήταν ιδιαίτερα σημαντική για τις νέες γενιές που προτιμούν να επιστρέφουν στο κέντρο των πόλεων, διότι θέλουν να βρίσκονται στο λεγόμενο «citybuzz»και έχουν υψηλά το αίσθημα της περιβαλλοντικής συνείδησης. Ιστορικές γειτονιές που είχαν παραμεληθεί για χρόνια, έχουν αρχίσει να παίρνουν τα πάνω τους και να ανανεώνονται.

Όμως, το διαρκώς μειούμενο διαθέσιμο εισόδημα – ιδιαίτερα των νέων -, η τουριστικοποίηση γειτονιών – ιδιαίτερα του κέντρου -, αλλά και το διαρκώς μειούμενο αξιοπρεπές στεγαστικό απόθεμα έχουν δημιουργήσει μια νέα στεγαστική κρίση. Η παρέμβαση σε όλους τους τομείς του προβλήματος είναι εξίσου σημαντική, ιδιαίτερα σημαντική και λιγότερο προβεβλημένη είναι η παρέμβαση στα ίδια τα κτίρια, για μια στεγαστική ανανέωση στις πόλεις μας.

*Ο Βασίλης Δελής είναι μέλος της δημοτικής παράταξης του Δήμου Αθηναίων “Ανοιχτή Πόλη” και απόφοιτος της Εθνικής Σχολής Δημόσιας Διοίκησης.

Ακολουθήστε το News247.gr στο Google News και μάθετε πρώτοι όλες τις ειδήσεις