Δονούσα: “Καθαρή” από πλαστικά εδώ και ένα χρόνο

Η έκταση της ρύπανσης από τα πλαστικά μίας χρήσης και η ανεξέλεγκτη χρήση τους στην καθημερινότητά των ανθρώπων απαιτούν άμεση κινητοποίηση για να μειωθεί δραστικά ο αντίκτυπος τους στο θαλάσσιο περιβάλλον και στην ανθρώπινη υγεία. Η Ελλάδα από τον Ιούλιο του 2021 μέσω του νομοσχεδίου του υπουργείου Περιβάλλοντος και Ενέργειας επιδιώκει να βάλει ένα οριστικό τέλος στα πλαστικά μιας χρήσης. Θα καταργηθούν αντικείμενα, όπως πλαστικά μαχαιροπίρουνα, πιάτα, καλαμάκια, περιέκτες και κυπελάκια ποτών από φελιζόλ, αναδευτήρες ποτών κ.ά., τα οποία μπορούν να αντικατασταθούν από άλλα, εναλλακτικά προϊόντα, όπως μεταλλικά καλαμάκια, βιοδιασπώμενα, επαναχρησιμοποιούμενα ποτήρια, χάρτινα πιάτα.

Ωστόσο, η Δονούσα, το βόρειο νησί των Μικρών Κυκλάδων, είπε όχι στα πλαστικά, εδώ και ένα χρόνο, πρώτη από τα νησιά του Αιγαίου, και έγινε ένα νησί- πρότυπο, ολοκληρωτικά φιλικό προς το περιβάλλον.

Το πρότζεκτ για την κατάργηση όλων των πλαστικών μιας χρήσης στο νησί των 160 μονίμων κατοίκων, έγινε στο πλαίσιο του προγράμματος SEA CHANGE GREEK ISLANDS, του ιδρύματος Λασκαρίδη, υπό την αιγίδα του Δήμου Νάξου και Μικρών Κυκλάδων, με την υποστήριξη της Δημοτικής Κοινότητας Δονούσας

Όπως αναφέρει ο Λογοθέτης Κωβαίος, πρόεδρος του Συλλόγου Επαγγελματιών στο νησί, οι επαγγελματίες της Δονούσας δεσμεύτηκαν πέρσι ότι στα μαγαζιά τους δεν θα έχουν αυτά τα είδη. «Όπου δεν παρέχουμε πλαστικό ποτήρι θα έχουμε επαναχρησιμοποιούμενο ή θα έχουμε βιοδιασπώμενο, σε όσα έχουμε καλαμάκι θα είναι βιοδιασπώμενο, όπου υπάρχει σακούλα θα είναι βιοδιασπώμενη. Αυτό ήταν το αρχικό πλάνο κι έτσι ξεκίνησε η δράση αυτή», λέει ο κ. Κωβαίος, ο οποίος διαθέτει ενοικιαζόμενα δωμάτια. Στο πλαίσιο του προγράμματος, έφτιαξαν επαναχρησιμοποιούμενα ποτήρια, 1.500 από τα οποία μάλιστα πουλήθηκαν.

Σύμφωνα με τον κ. Κωβαίο, το 2018, ο Σύλλογος Επαγγελματιών Δονούσας είχε κάνει μια έρευνα όπου διαπίστωσε πως στο νησί είχαν χρησιμοποιηθεί περίπου 45.000 πλαστικά ποτήρια. Ο αριθμός αυτός το 2019 έπεσε στο μισό. Τη θέση των πλαστικών ποτηριών μιας χρήσης πήραν τα βιοδιασπώμενα. «Αν κατά μέσο όρο κάποιος έχει καταναλώσει 5 καφέδες σε επαναχρησιμοποιούμενο ποτήρι έχει γλιτώσει 5 ποτήρια», εξηγεί ενώ προσθέτει ότι η λογική ήταν ότι αγόραζε ο καθένας το ποτήρι του και με το ποτήρι αυτό πήγαινε κάθε μέρα στην καφετέρια και ζητούσε να φτιαχτεί ο καφές του εκεί. «Αυτή η αλλαγή εφαρμόστηκε αναπάντεχα καλά, παρότι δεν ήταν εύκολο καθώς κάποια πράγματα είναι καθαρά μηχανικά. Ήταν κάτι όμως που το 95% των επαγγελματιών το δέχτηκαν, συμφώνησαν και το εφάρμοσαν. Πλαστικό καλαμάκι για παράδειγμα δεν κυκλοφόρησε. Είχε πολύ καλή ανταπόκριση και από τον κόσμο, ακόμα και οι επισκέπτες του νησιού αγόραζαν το ποτήρι αυτό. Τα ποτήρια μοιράστηκαν στους ντόπιους δωρεάν από το ίδρυμα ενώ έγιναν παράλληλες δράσεις από την Ένωση των Νησιωτών Κυκλάδων», λέει ο κ. Κωβαίος.

Η αλλαγή φιλοσοφίας του νησιού σταδιακά φαίνεται όλο και περισσότερο ακόμη και στους κάδους των σκουπιδιών. Η Δονούσα είναι ένα νησί αρκετά ευαισθητοποιημένο στα περιβαλλοντικά ζητήματα. Το γεγονός αυτό επιβεβαιώνει και η εκτελεστική διευθύντρια του Ιδρύματος Λασκαρίδη Αγγελική Κοσμοπούλου καθώς όπως αναφέρει, θεώρησαν πως είχε περισσότερες πιθανότητες να ανταποκριθεί σε αυτό το φιλόδοξο πείραμα και να γίνει το πρώτο νησί χωρίς πλαστικά μιας χρήσης. «Καταλήξαμε στη Δονούσα γιατί εκεί ο κόσμος ήταν πιο έτοιμος. Το νησί έχει τρεις τοπικούς συλλόγους που συνεργάζονται σε όλα. Υπήρχε συναίνεση και μια προετοιμασία του κόσμου. Υπάρχουν εξαιρέσεις αλλά είναι μετρημένες. Το νησί προσπάθησε, δεσμεύτηκε και είδε κιόλας τα αποτελέσματα από το περσινό καλοκαίρι», σημειώνει.

Για τον κ. Κωβαίο η υιοθέτηση αυτού του τρόπου ζωής είναι το λιγότερο που μπορούν να κάνουν. «Είναι πολύ μικρό αυτό που κάνουμε αλλά είναι ένα λιθαράκι. Δεν θα σωθεί το περιβάλλον αν η Δονούσα κόψει το πλαστικό καλαμάκι ωστόσο αν αυτό γίνει ένα παράδειγμα προς όλους σίγουρα η διαφορά θα είναι εμφανής σε λίγο καιρό. Αυτά που βρίσκουμε μέσα στη θάλασσα είναι απίστευτα, οπότε είναι πολύ σημαντικό να περιοριστεί η χρήση οτιδήποτε πλαστικού. Από την δική μου την πλευρά στα ενοικιαζόμενα δωμάτια που διαθέτω, είχα πάρει επαναχρησιμοποιούμενα ποτήρια και τα έδινα στους πελάτες μου», επισημαίνει.

Ο Μιχάλης Πράσινος είναι ιδιοκτήτης beach bar στη Δονούσα και είναι από εκείνους που έπρεπε γρήγορα να αλλάξει τις συνήθειες μέσα στο κατάστημά του. «Η μεγάλη η αλλαγή ήταν στο καλαμάκι καθώς δίναμε τον καφέ στο ποτήρι χωρίς καλαμάκι, ωστόσο σιγά- σιγά αρχίσαμε να προσαρμοζόμαστε και να αντικαθιστούμε τα προϊόντα με βιοδιασπώμενα ή με επαναχρησιμοποιούμενα. Η διαφορά είναι στο περιβαλλοντικό αποτύπωμα. Έχεις το βιοδιασπώμενο το οποίο είναι πιο φιλικό στο περιβάλλον από το καθ’ αυτού πλαστικό και υπάρχει το επαναχρησιμοποιούμενο ποτήρι που οδηγεί σε περαιτέρω μείωση του πλαστικού και δημιουργείται μία άλλη κουλτούρα στον κόσμο», αναφέρει.

Ο αντιδήμαρχος Δονούσας, Δημήτρης Πράσινος, ζει μόνιμα στο νησί από το 1985. Για εκείνον αυτή η αλλαγή νοοτροπίας ήταν δύσκολη στην αρχή, ωστόσο ήταν κάτι που έπρεπε να γίνει. «Είχαμε προβληματιστεί διότι τα προηγούμενα χρόνια είχαμε χωματερές και ήταν γεμάτο από πλαστικές σακούλες. Η μια πλαγιά του βουνού ήταν γεμάτη πολύχρωμες σακούλες», υπογραμμίζει ο κ. Πράσινος.

Οι κάτοικοι της Δονούσας είναι ιδιαίτερα ικανοποιημένοι που το νησί τους αποτελεί πρότυπο για την υπόλοιπη χώρα με την ελπίδα μέχρι το 2021 όλη η Ελλάδα να έχει γίνει Δονούσα λέγοντας όχι στα πλαστικά μιας χρήσης.

Εκστρατεία «Ελλάδα Χωρίς Πλαστικά μιας Χρήσης»

Σήμερα, στην Ευρωπαϊκή Ένωση, το 80-85% των θαλάσσιων απορριμμάτων στις παραλίες είναι πλαστικά, ενώ το 50% είναι προϊόντα μίας χρήσης. Η έκταση της ρύπανσης από τα πλαστικά μίας χρήσης και η ανεξέλεγκτη χρήση τους στην καθημερινότητά των ανθρώπων απαιτούν άμεση κινητοποίηση για να μειωθεί δραστικά ο αντίκτυπος τους στο θαλάσσιο περιβάλλον και στην ανθρώπινη υγεία.

Σύμφωνα με στοιχεία 300 εκατ. πλαστικά ποτήρια καταναλώνουν οι Έλληνες μόνο για το σερβίρισμα του καφέ κάθε χρόνο ενώ επίσης καταναλώνονται 2 δισ. πλαστικά μπουκάλια κάθε χρόνο.

Η χώρα από τον Ιούλιο του 2021 μέσω του νομοσχεδίου του υπουργείου Περιβάλλοντος και Ενέργειας που ενσωματώνει την οδηγία 2019/904/ΕΕ για τον περιορισμό των επιπτώσεων ορισμένων πλαστικών προϊόντων στο περιβάλλον επιδιώκει να βάλει ένα οριστικό τέλος στα πλαστικά μιας χρήσης. Γι αυτό το λόγο προσπαθώντας να ενημερώσει εγκαίρως τους πολίτες της ξεκινά μία εκστρατεία για μια «Ελλάδα Χωρίς πλαστικά Μιας Χρήσης» , μια πρωτοβουλία του υπουργείου Περιβάλλοντος και Ενέργειας και του Κοινωφελούς Ιδρύματος A.K. Λασκαρίδη.

Όπως δηλώνει στο Αθηναϊκό/Μακεδονικό Πρακτορείο Ειδήσεων ο γενικός γραμματέας Φυσικού Περιβάλλοντος και Υδάτων και καθηγητής στο ΕΜΠ, Κωνσταντίνος Αραβώσης, το νομοσχέδιο παρουσιάστηκε νωρίτερα παρότι η προθεσμία εναρμόνισης με την οδηγία είναι τον Ιούνιο του 2021 προκειμένου οι πολίτες και η αγορά να έχουν έγκαιρη ενημέρωση. «Δίνουμε ένα περιβαλλοντικό μήνυμα στην αγορά και στους πολίτες. Είδαμε ότι υπάρχει πολύ μεγάλο ενδιαφέρον σε όλη τη φάση της διαβούλευσης και το βλέπουμε ήδη από την επικοινωνία που έχουμε με τους πολίτες. Το κλειδί είναι να υπάρχει ενημέρωση, να υπάρχει μία καμπάνια ενημέρωσης που ήδη έχει ξεκινήσει σε συνεργασία και με το Ίδρυμα Λασκαρίδη, οπότε είμαστε αισιόδοξοι ότι θα υπάρχει θετική ανταπόκριση», επισημαίνει ο κ. Αραβώσης.

Από τον Ιούλιο του 2021 κάποια αντικείμενα που ήταν συνέχεια μέσα στην καθημερινότητά μας θα καταργηθούν. Πρόκειται για πλαστικά μαχαιροπίρουνα, πιάτα, καλαμάκια, περιέκτες και κυπελάκια ποτών από φελιζόλ, περιέκτες τροφίμων από φελιζόλ, αναδευτήρες ποτών, μπατονέτες, στηρίγματα για μπαλόνια, καθώς και πάσης φύσεως προϊόντα που διασπώνται σε μικροπλαστικά (οξοδιασπώμενα πλαστικά). Τα αντικείμενα όμως αυτά μπορούν να αντικατασταθούν από άλλα, εναλλακτικά προϊόντα, όπως μεταλλικά καλαμάκια, βιοδιασπώμενα, επαναχρησιμοποιούμενα ποτήρια, χάρτινα πιάτα.

Η αλλαγή αυτή στη φιλοσοφία των πολιτών της χώρας ώστε να γίνουν φιλικοί προς το περιβάλλον και να υιοθετήσουν πρακτικές που εδώ και πολλά χρόνια υιοθετούν άλλες χώρες στην ΕΕ μόνο θετικά αποτελέσματα πρόκειται να έχει. «Είναι βέβαιο ότι με την κατάργηση και την απαγόρευση διάθεσης στην αγορά των 10 προϊόντων από τον Ιούλιο του 2021 αμέσως θα έχουμε μία πολύ μεγάλη μείωση των πλαστικών απορριμμάτων μιας χρήσης, σταδιακή μεν αλλά πολύ μεγάλη μείωση. Η μείωση της κατανάλωσης και της απόρριψης των πλαστικών θα έχει επίπτωση και στην ρύπανση στις ακτές μας αλλά και στις θάλασσες, δεδομένου ότι το 50% των απορριμμάτων αυτών είναι πλαστικά μιας χρήσης», εξηγεί ο κ. Αραβώσης.

Η προσπάθεια ενημέρωσης έχει ήδη ξεκινήσει από τις 30 Μαΐου με κάποιες δράσεις που έγιναν σε ακτές της Αττικής. Σειρά αυτές τις μέρες έχει η Νάξος, όπου θα ταξιδέψει ομάδα του Ιδρύματος Α.Κ. Λασκαρίδη. «Ξεκινάμε να βγάλουμε το “Ελλάδα χωρίς πλαστικά μιας χρήσης” στην πραγματικότητα εκτός Αθήνας. Το “Ελλάδα χωρίς πλαστικά μιας χρήσης” είναι γενικά μια δέσμη πραγμάτων. Έχει ένα κομμάτι που αφορά τους καθαρισμούς έχει όμως κι ένα κομμάτι που αφορά δράσεις επικοινωνίας και ευαισθητοποίησης, άρα δεν είναι μόνο μια διαδικασία απορρύπανσης σαν αυτό που κάνουμε εμείς στο ίδρυμα. Στόχος είναι να ενημερώσουμε τον κόσμο για την αλλαγή που έρχεται και να τον βοηθήσουμε να αλλάξει την καθημερινότητά του να γίνει δηλαδή πιο υπεύθυνος στην κατανάλωσή του», αναφέρει στο ΑΠΕ-ΜΠΕ η εκτελεστική διευθύντρια του Ιδρύματος Α.Κ Λασκαρίδη, Αγγελική Κοσμοπούλου. Μάλιστα στην ιστοσελίδα του “Ελλάδα χωρίς πλαστικά μιας χρήσης” υπάρχει η δυνατότητα για όποιον ενδιαφέρεται να προτείνει δράσεις και να τις καταθέσει στην πλατφόρμα που υπάρχει.

Ακόμη, όπως εξηγεί η κ. Κοσμοπούλου, μέχρι το τέλος του επόμενου Ιουλίου θα πραγματοποιούνται δράσεις με σκοπό να ενημερωθεί ο κόσμος αλλά και να πειστεί ότι αξίζει να αλλάξει και ο ίδιος τον τρόπο της ζωής του.