Μουσείο Ακρόπολης: 5 πράγματα που πρέπει να ξέρεις για το στολίδι της Ελλάδας

Το Μουσείο της Ακρόπολης πέραν από ένα εντυπωσιακό κτίριο που φιλοξενεί μερικούς από τους πιο σπουδαίους θησαυρούς της Ελλάδας, είναι ταυτόχρονο ένα πολυδιάστατο οργανικό μνημείο. Οργανικό γιατί στέκεται πάνω από την αρχαία ανασκαφή της Ακρόπολης, γεφυρώνοντας κυριολεκτικά και συμβολικά το παρελθόν της χώρας με το παρόν. Και πολυδιάστατο γιατί όχι μόνο αποτελεί ένα από τα πιο σύγχρονα ελληνικά μουσεία κι ένα από τα σπουδαιότερα διεθνώς αλλά και γιατί η υλοποίησή του και οι προδιαγραφές του συμπυκνώνουν και ενισχύουν το αίτημα της χώρας μας για την επανένωση των Γλυπτών του Παρθενώνα.

Σήμερα, Σάββατο 20 Ιουνίου, το Μουσείο κλείνει 11 χρόνια λειτουργίας και υποδέχεται ανανεωμένο τους επισκέπτες του, έχοντας λάβει τα απαραίτητα μέτρα για την υγειονομική τους προστασία.

Η είσοδος σε όλους τους εκθεσιακούς χώρους είναι σήμερα μειωμένη (5 ευρώ) από τις 8 το πρωί έως τις 8 το βράδυ, ενώ η περιοδική έκθεση «Σμίλη και Μνήμη. Η συμβολή της μαρμαροτεχνίας στην αναστήλωση των μνημείων της Ακρόπολης» θα συνεχιστεί ως τις 30 Σεπτεμβρίου 2020, με ελεύθερη είσοδο. Παράλληλα ξεκινούν οι εβδομαδιαίες θεματικές παρουσιάσεις από τους Αρχαιολόγους-Φροντιστές. Οι παρουσιάσεις γίνονται με τη χρήση αποστειρωμένων ατομικών ακουστικών συσκευών (whisper), τις οποίες το Μουσείο διαθέτει δωρεάν στους συμμετέχοντες. (σ.σ.: απαραίτητη προϋπόθεση είναι η χρήση προστατευτικής μάσκας, την οποία οι επισκέπτες θα πρέπει να φροντίζουν να έχουν μαζί τους).

Με αφορμή την επέτειο λειτουργίας του εμβληματικού ελληνικού μουσείου, το News 24/7 παρουσιάζει πέντε αλήθειες για την ιστορία και τη σημασία του Μουσείου της Ακρόπολης.

1. Η ιστορία

Το νέο κτήριο του μουσείου θεμελιώθηκε το 2003 και άνοιξε για το κοινό στις 21 Ιουλίου 2009. Στις 20 Ιουλίου του 2009, πραγματοποιήθηκαν, μεγαλοπρεπώς, τα εγκαίνια του Μουσείου από τον Πρόεδρο της Δημοκρατίας Κάρολο Παπούλια, παρουσία του Προέδρου της ΕΕ και πλήθους ξένων ηγετών. Ο τότε υπουργός Πολιτισμού Αντώνης Σαμαράς, σε μια συμβολική κίνηση, που μεταδόθηκε σε ολόκληρο τον κόσμο, τοποθέτησε κομμάτι μαρμάρου που επεστράφη από το Μουσείο του Βατικανού, σε μετόπη του Παρθενώνα. Η κίνηση αυτή συμβόλισε το ελληνικό αίτημα για την επιστροφή των μαρμάρων από το Βρετανικό Μουσείο στο Μουσείο της Ακρόπολης.

Ο διεθνής σχεδιασμός για τον αρχιτεκτονικό σχεδιασμό του μουσείου προκηρύχθηκε το 2000. Οι προτάσεις των συνολικά 12 διαγωνιζόμενων κρίθηκαν το Σεπτέμβριο του 2001 από διεθνή Επιτροπή Αξιολόγησης και το πρώτο βραβείο απονεμήθηκε στο αρχιτεκτονικό γραφείο του γαλλοελβετού Μπερνάρ Τσουμί και στο ελληνικό γραφείο του Μιχάλη Φωτιάδη της Αρχιτεκτονική Συνεργασία ΕΠΕ.

Το σχέδιο του Μπερνάρ Τσουμί εμπλέκει τρεις συλλήψεις: το φως, την κίνηση και τον αρχιτεκτονικό προγραμματισμό. Το κτήριο του μουσείου στηρίζεται σε υπερυψωμένους πυλώνες θεμελιωμένους ανάμεσα στις αρχαιότητες για την καλύτερη προστασία του αρχαιολογικού χώρου. Σε αρκετά σημεία, στο εσωτερικό και το εξωτερικό του κτηρίου, τα δάπεδα είναι διαφανή, επιτρέποντας την θέαση των υποκείμενων αρχαιοτήτων. Το μουσείο παρέχει ακόμη ένα αμφιθέατρο 200 θέσεων, αίθουσα εικονικής πραγματικότητας, χώρο επισήμων και αίθουσα περιοδικών εκθέσεων.

2. Τα εκθέματα

Το νέο Μουσείο της Ακρόπολης είναι στο σύνολό του 25.000 τ.μ. και διαθέτει εκθεσιακούς χώρους με εμβαδόν 14.000 τ.μ. Το επίπεδο της ανασκαφής βρίσκεται κάτω από το κτήριο του μουσείου και κατέστη επισκέψιμο στο τέλος του 2011.

• Στο πρώτο επίπεδο του μουσείου παρουσιάζονται τα ευρήματα των κλιτύων της Ακροπόλεως ενώ η μακριά ορθογώνια αίθουσα, το επικλινές δάπεδο και η κλίμακα στο τέλος της παραπέμπουν στην ανάβαση στον βράχο.
• Στο δεύτερο επίπεδο, σε μια μεγάλη τραπεζοηδή αίθουσα, παρουσιάζονται αντικείμενα από την μυκηναϊκή ως την πρώιμη κλασική εποχή της Ακρόπολης. Αξίζει να σημειωθεί ότι στην ενότητα των Προπυλαίων παρουσιάζονται αρχιτεκτονικά μέλη από τα Προπύλαια και σχετικές επιγραφές. Στην ενότητα της Αθηνάς Νίκης παρουσιάζονται τα γλυπτά του θωρακίου και της ζωφόρου του ναού. Τέλος, στην ενότητα του Ερεχθείου παρουσιάζονται οι ζωφόροι, οι Καρυάτιδες και οι οικοδομικές επιγραφές του κτηρίου.
• Στο ανώτατο επίπεδο του μουσείου βρίσκεται η αίθουσα του Παρθενώνα, όπου εκτίθενται όλα τα σωζόμενα στην Αθήνα γλυπτά του μνημείου. Η ζωφόρος του Παρθενώνα αναπτύσσεται σε ύψος 1.50μ. ενσωματωμένη στον κεντρικού πυρήνα του κτηρίου. Από την αίθουσα αυτή είναι δυνατή η πανοραμική θέαση μεγάλου μέρους της Αθήνας.

3. Οι διαμάχες

Πριν και κατά την κατασκευή του μουσείου ξέσπασε διαμάχη σχετικά με τα σχέδια για το νέο μουσείο και το κατά πόσο ήταν θεμιτό να κατασκευαστεί στον αρχαιολογικό χώρο. Ακόμη ένας λόγος ανησυχίας ήταν το κατά πόσο θα μπορούσε να ενταχθεί στον χώρο το μεγάλο μοντέρνο κτήριο του μουσείου.

Το 2007, δημιουργήθηκε ακόμη μια διαμάχη σχετικά με την κατεδάφιση δυο διατηρητέων κτιρίων, στους αριθμούς 17 και 19, της οδού Διονυσίου Αρεοπαγίτου, για την καλύτερη οπτική σύνδεση του μουσείου και της Ακρόπολης, όπως ισχυριζόταν ο Μπερνάρ Τσουμί, ο οποίος έδειξε φωτογραφίες της Ακρόπολης έχοντας αφαιρέσει ψηφιακά τα δυο κτίρια και τα ψηλά δέντρα μπροστά τους. Η Ελληνική κυβέρνηση ήρε την προστασία των κτιρίων, παρόλο που το ένα (αριθμός 19) είναι Νεοκλασικής και το άλλο (αριθμός 17) Αρ Ντεκό αρχιτεκτονικής. Για την σχεδιαζόμενη κατεδάφιση διαμαρτυρήθηκαν έντονα και διεθνείς οργανισμοί όπως το INTBAU και το ICOMOS. Μέρος στην διένεξη πήρε και ο συνθέτης Βαγγέλης Παπαθανασίου, ιδιοκτήτης του κτηρίου αρ. 19. Ο συνθέτης ισχυρίσθηκε πως ο πραγματικός λόγος της κατεδάφισης είναι ώστε να έχει θέα το εστιατόριο του μουσείου προς την Ακρόπολη. Μετά τις εγχώριες και διεθνείς αντιδράσεις το σχέδιο για ενδεχόμενη κατεδάφιση ή μεταφορά των κτηρίων εγκαταλείφθηκε.

4. Λογοκρισία

Το καλοκαίρι του 2009, λίγο πριν τα εγκαίνια, ο διεθνούς φήμης Έλληνας σκηνοθέτης Κώστας Γαβράς, κλήθηκε να συμμετέχει στη δημιουργία ενός ολιγόλεπτου φιλμ που θα προβαλλόταν στο Μουσείο και θα παρουσίαζε τις ιστορικές αλλαγές του Παρθενώνα. Μέσα λοιπόν από μία ιστορική αναδρομή, αναδημιουργήθηκε ψηφιακά ο Παρθενώνας όπως υπολογίζεται ότι ήταν τα χρόνια που κτίστηκε και εμφανίζονται οι αλλαγές, οι φθορές και οι επιθέσεις που δέχτηκε έως σήμερα. Η Ιερά Σύνοδος ωστόσο με διάβημά της στον τότε υπουργό Πολιτισμού, Αντώνη Σαμαρά, ζητά να λογοκριθεί το βίντεο και να απαλειφθούν συγκεκριμένες σκηνές που δείχνουν ρασοφόρους να καταστρέφουν το ειδωλολατρικό μνημείο. Συγκεκριμένα, χριστιανοί της περιόδου εκείνης με την ανάλογη ένδυση – σκηνή που τοποθετείται στον 8ο αιώνα μ.Χ. – φαίνονται να σκαρφαλώνουν στις μετόπες του Παρθενώνα και να καταστρέφουν τα φειδιακά ανάγλυφα. Γεγονός που είναι ιστορικά αποδεδειγμένο.

Με απόφαση του προέδρου του Μουσείου, Δημήτρη Παντερμαλή, αποκόπηκε από το βίντεο το επίμαχο πλάνο διάρκειας 12 δευτερολέπτων. Ο Κώστα Γαβράς απ’τη μεριά του τόνισε το ότι είναι απαράδεκτο η Πολιτεία να υποκύπτει σε πιέσεις της εκκλησίας που αφορούν ένα φιλμ βασισμένο σε ιστορικά γεγονότα και τελικά δικαιώθηκε. Μετά τις διεθνείς αντιδράσεις, το βίντεο αποκαταστάθηκε στην αρχική του μορφή.

5. Πανσέληνος

Τα τελευταία χρόνια σε κάθε αυγουστιάκη πανσέληνο, το μουσείο είναι ανοικτό μέχρι αργά το βράδυ και δέχεται του επισκέπτες δωρεάν . Την ίδια βραδιά γίνεται συναυλία στον προαύλιο χώρο του μουσείου.