Το Εθνικό Θέατρο με το βλέμμα στο μέλλον

Σήμερα που ο πλανήτης φαίνεται να ξεπερνά την πανδημία του Covid-19 −ή τουλάχιστον έχει μάθει να συμβιώνει μαζί του−, νέες προκλήσεις εγείρονται: νέα, μεγάλη, οικονομική και ενεργειακή κρίση, σύννεφα πολέμου στην Ευρώπη, άνοδος της ακροδεξιάς, αμφισβήτηση κατεκτημένων εργασιακών και ανθρωπίνων δικαιωμάτων, νέα μεταναστευτικά ρεύματα, συνεχιζόμενη καταστροφή του φυσικού περιβάλλοντος.

Μέσα σε αυτό το τοπίο, ένας κρατικός θεατρικός οργανισμός, όπως το Εθνικό Θέατρο, καλείται όχι μόνο να παράξει υψηλού καλλιτεχνικού επιπέδου παραστάσεις, αλλά και να συνομιλήσει με την εποχή του και να θέσει τα ζητήματα που απασχολούν την κοινωνία. Και μπορεί το θέατρο να μην είναι ικανό να αλλάξει τον κόσμο, όμως επηρεάζει τις συνειδήσεις, τη σκέψη, τις καρδιές των θεατών.

Οι επιλογές του ρεπερτορίου οφείλουν λοιπόν να αντικατοπτρίζουν τα φλέγοντα κοινωνικά και πολιτικά θέματα που μας απασχολούν, χωρίς βέβαια διδακτισμό, αλλά θέτοντας ερωτήματα. Και φυσικά δεν θα σταματήσουν να μας αφορούν, παράλληλα, οι δραματουργίες που έχουν στο επίκεντρό τους τα μεγάλα υπαρξιακά ερωτήματα, ζητήματα παλιά όσο ο κόσμος, και πάντα επίκαιρα.

Αλλά δεν είναι μόνο οι επιλογές ρεπερτορίου που ανοίγουν παράθυρα προς την πραγματικότητα που βιώνουμε, πολύ σημαντικές είναι και οι εκπαιδευτικές δράσεις του οργανισμού: τα θεατροπαιδαγωγικά εργαστήρια για παιδιά, εφήβους και ενήλικες, τα προγράμματα θεατρικής εκπαίδευσης για διάφορες κοινωνικές ομάδες (κρατουμένους, ανθρώπους σε απεξάρτηση, άτομα που αναρρώνουν από Covid-19), που διαρκώς εμπλουτίζονται, αλλά και οι δημόσιες συζητήσεις που έχουν αρχίσει από φέτος στο Εθνικό με θέματα όχι μόνο αμιγώς θεατρικά, αλλά και κοινωνικά και πολιτικά.

Τα τελευταία χρόνια έχουν τεθεί, επιτέλους, στο δημόσιο διάλογο της χώρας ζητήματα που αφορούν τη συμπερίληψη, την ίση συμμετοχή στην κοινωνία ατόμων που βιώνουν αποκλεισμούς και διακρίσεις για λόγους που μπορεί να σχετίζονται με το φύλο, τον σεξουαλικό προσανατολισμό, τη φυλή, το χρώμα, το έθνος, την αναπηρία, την ηλικία ή την κοινωνική τους τάξη∙ η συμπερίληψη είναι μια από τις βασικές έννοιες που θα απασχολήσουν στο μέλλον το Εθνικό.

Και φυσικά το Εθνικό ενδιαφέρεται πολύ για την κλιματική κρίση, όπως όλοι μας. Θα δοθεί ιδιαίτερη έμφαση στην πράσινη ανάπτυξη του οργανισμού, περιορίζοντας την κατανάλωση ρεύματος και φυσικού αερίου, βελτιώνοντας το ενεργειακό αποτύπωμα των κτιρίων και των δραστηριοτήτων μας. Παράλληλα θα γίνει συστηματική προσπάθεια για πλήρη ανακαίνιση όσων κτηριακών υποδομών μας δεν έχουν ανακαινιστεί πρόσφατα, όχι μόνο για τη βελτίωση του ενεργειακού αποτυπώματος, αλλά και για να αναδείξουμε τα σπουδαία αρχιτεκτονικά κτήρια που διαχειρίζεται το Εθνικό, και που έχουν τραυματιστεί από τον χρόνο.

Έχει ήδη δρομολογηθεί, χάρη στην υποστήριξη του Υπουργείου Πολιτισμού, η πλήρης ανακαίνιση της μεγάλης μας σκηνής στο κτήριο του Ρεξ, της σκηνής Μαρίκας Κοτοπούλη, που επίκειται να ενταχθεί στο Ταμείο Ανάκαμψης. Ενώ υπάρχει και ένα άλλο μεγάλο σχέδιο που αφορά το κτηριακό συγκρότημα «Ειρήνη Παπά», στην Πειραιώς, όπου θα μετεγκατασταθεί όλο το ιστορικό βεστιάριο και το αρχείο του Εθνικού, θα δημιουργηθεί χώρος περιοδικών εκθέσεων, θα στεγαστεί η βιβλιοθήκη, θα δημιουργηθεί ένας πολυ-χώρος, καθώς και θα φτιαχτεί ένας χώρος μνήμης για την Ειρήνη Παπά.

Άλλα δύο μεγάλα, φιλόδοξα σχέδια σχεδιάζονται για τα επόμενα χρόνια: η πλήρης ανακαίνιση της ισόγειας σκηνής του Ρεξ (σκηνή Ελένη Παπαδάκη) και η απόκτηση σύγχρονων, ιδιόκτητων αποθηκών. Σχέδια που θα προσπαθήσουμε να υλοποιηθούν από κονδύλια των ευρωπαϊκών προγραμμάτων και από ιδιωτικές χορηγίες.

Βασικός στόχος για τα επόμενα χρόνια είναι οι συνέργειες με άλλους πολιτιστικούς φορείς του εξωτερικού και του εσωτερικού. Για το άνοιγμα του Εθνικού στο εξωτερικό έχουν ήδη γίνει συζητήσεις με ιστορικά θέατρα και μεγάλα φεστιβάλ της Ευρώπης για συμπαραγωγές, δρομολογούνται μετακλήσεις παραστάσεων του Εθνικού στο εξωτερικό, ενώ έχουν κλειστεί για να συνεργαστούν και ξένοι, σημαντικοί σκηνοθέτες. Επιπλέον, αρχίζουν να υλοποιούνται από το 2023 −με τη βοήθεια του Ταμείου Ανάκαμψης−, δύο σημαντικές δράσεις σχετικές με την εξωστρέφεια: η διοργάνωση, κάθε άνοιξη, ενός ετήσιου Showcase των παραστάσεων του Εθνικού, καθώς και Residencies Ελλήνων και ξένων καλλιτεχνών. Για το εσωτερικό έχουν ήδη σχεδιαστεί συμπαραγωγές με το Φεστιβάλ Αθηνών-Επιδαύρου, τη Λυρική Σκηνή, το Κ.Θ.Β.Ε., συνεργασίες με ΔΗ.ΠΕ.ΘΕ., συμπράξεις με το Μουσείο Μπενάκη και το Βυζαντινό Μουσείο.

Είναι πολλά και φιλόδοξα λοιπόν τα σχέδια του Εθνικού για τα επόμενα χρόνια. Για να μπορέσουν να υλοποιηθούν είναι απαραίτητη η εξεύρεση των οικονομικών πόρων∙ είναι κρίσιμη για το μέλλον του Εθνικού η αύξηση της ετήσιας, τακτικής επιχορήγησής του, που είναι καθηλωμένη εδώ και πολλά χρόνια σε πολύ χαμηλά επίπεδα για το μέγεθος του οργανισμού. Ένα αίτημα που θέλω να πιστεύω ότι θα εισακουστεί από το Υπουργείο Πολιτισμού. Φυσικά το θέατρο δε θα επαναπαυθεί στην ασφάλεια της κρατικής χρηματοδότησης, αλλά θα αναζητήσει πόρους από την Ευρωπαϊκή Ένωση, καθώς και από ιδιώτες χορηγούς, τους οποίους προσκαλούμε να βοηθήσουν το Εθνικό μας θέατρο ν’ αναπτυχθεί ακόμα περισσότερο.

Κοιτάζουμε το μέλλον με αισιοδοξία, γεμάτοι σχέδια και όνειρα −που ελπίζω ότι θα τα καταφέρουμε να υλοποιηθούν όλα−, έχοντας βαθιά πίστη στη συνέχεια του ιστορικού αυτού θεσμού που φέτος γιορτάζει τα 90 του χρόνια.

*Ο Γιάννης Μόσχος είναι σκηνοθέτης και καλλιτεχνικός διευθυντής του Εθνικού Θεάτρου

Άρθρα σημαντικών προσωπικοτήτων που μοιράζονται σκέψεις και απόψεις για την Ελλάδα και τη θέση της στο μέλλον. Ανακαλύψτε περισσότερα στο αφιέρωμα “2023: Η Ελλάδα Στο Μέλλον”