Το μέλλον της Τοπικής Αυτοδιοίκησης στα Μικρά Νησιά

Ο θεσμός της Τοπικής Αυτοδιοίκησης είναι κατά την άποψη μου, ο πιο γοητευτικός θεσμός του πολιτεύματός μας. Είναι ο θεσμός που έχει άμεση σχέση και καθημερινή επαφή με τον άνθρωπο, με τα επιτεύγματα των κοινωνιών του αλλά και τα προβλήματά του.

Τι πιο ελκυστικό λοιπόν από το να ασχολείσαι με ένα μη στάσιμο πεδίο, με ένα περίπλοκο ον, όπως ο άνθρωπος;

Στις μικρές νησιωτικές κοινωνίες, ο Δήμος αντιπροσωπεύει για τους μικρονησιώτες, την Πολιτεία. Εκεί τα πράγματα αρχίζουν να λαμβάνουν και την ουσιαστική τους διάσταση, αυτό δηλαδή που θα έπρεπε να είναι οι δήμοι και όχι το «χαρτί» που η Κεντρική Διοίκηση, κάθε φορά, χρησιμοποιεί όταν θέλει να αποφύγει προβλήματα καθημερινότητας, ουσιαστικά όμως θέματα των πολιτών.

Η Τοπική Αυτοδιοίκηση ειδικά στα μικρά νησιά μας, θα πρέπει να έχει τη μορφή Δήμος- Κυβερνείο, με ουσιαστική διοικητική και οικονομική αυτοτέλεια. Η δυνατότητα λήψης αποφάσεων, μέσω συλλογικών διαδικασιών, και η δυνατότητα από τους ίδιους του δημότες καθορισμού της τύχης και του τρόπου ανάπτυξης των νησιών τους, είναι μονόδρομος για αυτά τα νησιά. Και εξηγώ γιατί πιστεύω ακράδαντα αυτή την εκδοχή.

Η εμπειρία μας έχει αποδείξει, πως τα μεγάλα επιτεύγματα στο νησί μας (ενεργειακό- Tilos project, διαχείριση των απορριμμάτων- just go zero tilos, καθολική απαγόρευση του κυνηγιού, διαχείριση Προσφυγικού κα), έχουν πραγματοποιηθεί με την συμμετοχή της κοινωνίας, με διάλογο, ενημέρωση και με κοινό στόχο βέβαια.

Από το να παρθούν όμως οι αποφάσεις μέχρι την πραγμάτωση των έργων- δράσεων, πρέπει να περάσεις ένα σκασμό επιτροπές, υπογραφές άλλων υπηρεσιών, αναμονή αποφάσεων, αμέτρητα τηλεφωνήματα και παραστάσεις σε δεκάδες, ακόμη και υπηρεσιακούς παράγοντες. Αυτό κάθε άλλο παρά αυτοδιάθεση δείχνει. Σε καμία περίπτωση δεν μιλάμε για τις μη σε μέσα λογικά πλαίσια άδειες. Μιλάμε για την γνωστή γραφειοκρατία που στη δική μας περίπτωση γίνεται ακόμη πιο δύσκολη αφού όλες οι υπηρεσίες βρίσκονται μίλια μακριά μας.

Ουσιαστική λοιπόν αποκέντρωση της Τοπικής Αυτοδιοίκησης πρέπει να ξεκινήσει από τα Μικρά Νησιά στη χώρα μας.

Δεν θα μπορέσει όμως να γίνει δυνατή η ΤΑ εάν δεν έχει οικονομική αυτοτέλεια. Τα ιδία έσοδα των μικρών νησιωτικών δήμων είναι σχεδόν μηδενικά. Ειδικά μετά την μείωση των εσόδων από το τουριστικό προϊόν (τέλη παρεπιδημούντων και επί ακαθαρίστων εσόδων στο 0,5%) χωρίς την αντικατάσταση του με κάποιο άλλο έσοδο για του μικρούς δήμους, χωρίς να αφαιρεθεί καμία αρμοδιότητα-υποχρέωση, με την τουριστική κίνηση συνεχώς να αυξάνεται, τα οικονομικά αυτών των οργανισμών καταρρέουν.

Επιπλέον οι συνεχώς μεταβιβαζόμενες νέες αρμοδιότητες -που τις θέλουμε- χωρίς όμως την ανάλογη εκχώρηση πόρων, φέρνει του μικρούς δήμους στα όρια της ένδειας και της απορρύθμισης.

Ισχυρή ΤΑ για δυνατές κοινωνίες στα μικρά νησιά, συνάδει με την ασφάλεια των δημοτών, την ευημερία τους, την οικονομική και πληθυσμιακή ανάπτυξη τους και με μεγάλα επιτεύγματα.

Για να πραγματοποιηθούν οι στόχοι των νησιωτικών κοινωνιών, πρέπει οι Δήμοι να έχουν τη δυνατότητα να χαράξουν ουσιαστική πολιτική, κάτι που τα μικρά νησιά της Δωδεκανήσου το έκαναν πράξη ακόμη και επί Οθωμανικής και Ιταλικής κατοχής… οι Δημογεροντίες ήταν αυτές που αποφάσιζαν για πολλά από τα θέματα που άπτονταν της καθημερινότητάς τους…

Θέλω να δώσω ορισμένα παραδείγματα για να κατανοήσουμε όλοι μερικά από τα προβλήματα που χρόνια τώρα ταλανίζουν τα μικρά νησιά μας και που θα είχαν λυθεί -σίγουρα οριστικά μερικά από αυτά- αν η Κεντρική Διοίκηση «άκουγε» την ΤΑ ή την άφηνε-βοηθούσε να ενεργήσει μόνη της για την επίλυσή τους.

Βασικό πρόβλημα αυτό της υγειονομικής πρωτοβάθμιας περίθαλψης μας. Δεν λαμβάνουν υπόψιν τους, διαχρονικά, οι διοικούντες, τις προτάσεις της ΤΑ των μικρών νησιών. Είναι αρμοδιότητα των Δήμων; Καταλήγει στο Δήμο; Υπάρχει τίποτα πιο σημαντικό από την ανθρώπινη ζωή;

Πρόβλημα στέγασης για δημόσιους υπαλλήλους, σίγουρα το έχετε ακούσει πολλές φορές. Γιατί, αναρωτηθήκαμε ποτέ γιατί; Και όχι, στα μικρά νησιά δεν φταίει ο τουρισμός, αλλά η ίδια η πολιτεία μας. Γιατί; Γιατί με τις οριζόντιες νομοθετικές ρυθμίσεις θεώρει πως το Καστελλόριζο, το Αγαθονήσι, οι Λειψοί, η Τήλος, διαθέτουν τις τεράστιες εκτάσεις άρα και οικόπεδα που προορίζονται για δόμηση!

Επιπλέον τολμήσαμε να στήσουμε ΣΧΟΑΠ, εδώ και 10 χρόνια παλεύουμε με το τέρας της γραφειοκρατίας και της πολυνομοθεσίας. Πως λοιπόν να στήσει το σπιτικό του ένα νέο ζευγάρι που θέλει να εγκατασταθεί σε ένα μικρό νησί; Που θα βρουν στέγη εκπαιδευτικοί, στρατιωτικοί και υπάλληλοι των σωμάτων ασφαλείας;

Κινδυνεύουν τα παιδιά του Γυμνασίου- Λυκείου μας να μείνουν χωρίς σχολικό κτήριο. Παρόλο που η Περιφέρεια Νοτίου Αιγαίου ενέταξε την κατασκευή νέου σχολικού κτηρίου στην Τήλο, η εκκλησιαστική επιτροπή του νησιού αναθεώρησε την παραχώρησε που είχε κάνει πριν τριάντα χρόνια και που να βρεθεί στο μικρό νησί μας έκταση 10 στεμμάτων για την νέα χωροθέτηση…

Να μιλήσουμε για τις υπηρεσίες δόμησης; Δεν υπάρχουν στα μικρά νησιά. Εξυπηρετούνται από μεγαλύτερους Δήμους. Αυτό σημαίνει μετακίνηση και όχι με αυτοκίνητο αλλά με πλοίο με ότι αυτό μπορεί να σημαίνει…

Δεν μπορώ να μην αναφερθώ στην φορολογία μας. Καμία διαφοροποίηση σε αυτήν των κατοίκων των μικρών νησιών, βλέπετε με την βοήθεια των μνημονίων πήγαν όλα περίπατο… το να ζεις και να επιχειρείς όμως σε έναν τέτοιο τόπο, κοστίζει πολύ πιο ακριβά από άλλες περιοχές!

Αυτό νομίζω δεν χρειάζεται να το εξηγήσουμε. Δώστε ένα μέρος της φορολογίας μας, με την μορφή επενδυτικών προγραμμάτων μόνο για τα μικρά νησιά, και με όρους και με προϋποθέσεις. Κάντε πιο ελκυστικό για έναν νέο άνθρωπο το μικρό νησί για επένδυση από ότι τα μεγαλύτερα και πιο γνωστά θα έλεγα! Μόνο με αυτό τον τρόπο θα συγκρατήσεις και θα αυξήσεις τον πληθυσμό τους.

Τέλος, το μέλλον της ΤΑ στα μικρά νησιά δεν μπορεί να βασιστεί σε χέρια ανθρώπων που δεν έχουν την κατάλληλη επιστημονική κατάρτιση. Ο προγραμματισμός, σχεδιασμός και η υλοποίηση δράσεων και έργων πρέπει να γίνεται από στελέχη που έχουν την κατάλληλη εκπαίδευση. Και τα νησάκια μας έχουν μείνει πίσω σε αυτό το θέμα.

Η στελέχωση λοιπόν των μικρών νησιωτικών Δήμων από ειδικό επιστημονικό προσωπικό είναι μονόδρομος και η μόνη επιλογή να προλάβουμε ένα κομματάκι από την πίτα των προγραμμάτων με τα αυστηρά πλαίσια και χρονοδιαγράμματα…

Βασική προϋπόθεση όλων είναι να υπάρξει και οικονομική αυτοτέλεια της ΤΑ. Πρέπει οι πόροι των μικρών νησιωτικών δήμων, που στερούνται άλλων εσόδων να ενισχυθούν, όχι σήμερα ή αύριο αλλά χθες!

Η Μαρία Καμμά είναι Δήμαρχος Τήλου

Άρθρα σημαντικών προσωπικοτήτων που μοιράζονται σκέψεις και απόψεις για την Ελλάδα και τη θέση της στο μέλλον. Ανακαλύψτε περισσότερα στο αφιέρωμα “2023: Η Ελλάδα Στο Μέλλον”