13 Δεκεμβρίου 1943: Το Ολοκαύτωμα των Καλαβρύτων που μένει ατιμώρητο

Ένα από μεγαλύτερα εγκλήματα της Ναζιστικής Γερμανίας κατά τη διάρκεια του Β’ Παγκοσμίου Πολέμου. Στις 13 Δεκεμβρίου του ’43 δυνάμεις της «Βέρμαχτ» σκότωσαν σχεδόν όλους τους άρρενες κατοίκους των Καλαβρύτων, σε αντίποινα για την εκτέλεση αιχμαλώτων Γερμανών στρατιωτών από τον ΕΛΑΣ.

Σύμφωνα με το Sansimera.gr, το τελευταίο ιδίως έτος της Κατοχής είχαν αυξηθεί δραματικά οι ακρότητες των κατακτητών, καθώς η κυριαρχία τους βρισκόταν υπό διαρκή αμφισβήτηση από την ελληνική αντίσταση και οι δυνάμεις τους δεν επαρκούσαν για να ελέγχουν τη χώρα. Η τύχη των Καλαβρύτων φαίνεται να προδιαγράφτηκε κατά την ήττα των Γερμανών από τις δυνάμεις του ΕΛΑΣ στη Μάχη της Κερπινής (20 Οκτωβρίου 1943), κατά την οποία σκοτώθηκαν δεκάδες Γερμανοί στρατιώτες και αιχμαλωτίστηκαν 78.

Το πεδίο της Μάχης της Κερπινής από ψηλά:

Τότε τέθηκε σε εφαρμογή από το γερμανικό στρατηγείο η «Επιχείρηση Καλάβρυτα» («Unternehmen Kalavryta»), με αντικειμενικό στόχο την περικύκλωση των ανταρτών στην ορεινή περιοχή των Καλαβρύτων και την εξόντωσή τους. Την εκτέλεση της αποστολής ανέλαβαν μονάδες της 117ης Μεραρχίας Κυνηγών, που έδρευε στην Πελοπόννησο και είχε επικεφαλής τον υποστράτηγο Καρλ φον Λε Ζουίρ (1898-1954).

Ο γερμανός στρατηγός με τις αριστοκρατικές ρίζες, έχοντας πληροφορηθεί την εκτέλεση των 78 γερμανών αιχμαλώτων από τους αντάρτες, διέταξε τους άνδρες του να μην διστάσουν να λάβουν τα πιο σκληρά αντίποινα εναντίον του άμαχου πληθυσμού της περιοχής. Ήταν, άλλωστε, πρακτική των αρχών κατοχής να εκτελούν για κάθε σκοτωμένο γερμανό στρατιωτικό πολλαπλάσιους έλληνες αμάχους.

Η «Επιχείρηση Καλάβρυτα» ξεκίνησε στις 4 Δεκεμβρίου, όταν οι γερμανικές δυνάμεις άρχισαν να συρρέουν στην ευρύτερη περιοχή των Καλαβρύτων από την Πάτρα, το Αίγιο, τον Πύργο και την Τρίπολη. Στο διάβα τους έκαιγαν χωριά και μοναστήρια (Μέγα Σπήλαιο και Αγία Λαύρα) και σκότωναν άοπλους πολίτες και μοναχούς.

Στις 9 Δεκεμβρίου έφθασαν στα Καλάβρυτα, δημιουργώντας ένα ασφυκτικό κλοιό γύρω από την πόλη. Καθησύχασαν τους κατοίκους, διαβεβαιώνοντας ότι στόχος τους ήταν αποκλειστικά η εξόντωση των ανταρτών και μάλιστα ζήτησαν από όσους την είχαν εγκαταλείψει να επιστρέψουν άφοβα πίσω στα Καλάβρυτα. Για να τους πείσουν ακόμη περισσότερο προχώρησαν στην πυρπόληση σπιτιών, που ανήκαν σε αντάρτες, και αναζήτησαν την τύχη των γερμανών τραυματιών της μάχης της Κερπινής.

Έξαφνα, όμως, το πρωί της Δευτέρας 13 Δεκεμβρίου συγκέντρωσαν όλο τον πληθυσμό στην κεντρική πλατεία και οδήγησαν τον άρρενα πληθυσμό άνω των 13 ετών σε μια επικλινή τοποθεσία, που ονομαζόταν «Ράχη του Καπή», ενώ τα γυναικόπαιδα τα κλείδωσαν στο σχολείο. Στη ράχη του Καπή εκτυλίχθηκε τις πρώτες μεταμεσημβρινές ώρες η τραγωδία, που οδήγησε σχεδόν όλο τον άρρενα πληθυσμό των Καλαβρύτων στο θάνατο. Με ριπές πολυβόλων οι Γερμανοί εκτέλεσαν τους συγκεντρωμένους, γύρω στους 800 ανθρώπους. Μόνο 13 Καλαβρυτινοί διασώθηκαν και αυτοί επειδή είχαν καλυφθεί από τα πτώματα των συμπολιτών τους και οι Γερμανοί τους θεώρησαν νεκρούς. Το σήμα για την εκτέλεση έδωσε με φωτοβολίδα από το κέντρο των Καλαβρύτων ο ταγματάρχης Χανς Εμπερσμπέργκερ και επικεφαλής του εκτελεστικού αποσπάσματος ήταν ο υπολοχαγός Βίλιμπαντ Ακαμπχούμπερ.

Το έγκλημα ολοκληρώθηκε με την πυρπόληση όλων σχεδόν των σπιτιών των Καλαβρύτων. Όσον αφορά την τύχη των γυναικόπαιδων, αυτά σώθηκαν χάρη στον ανθρωπισμό ενός Αυστριακού στρατιώτη, στον οποίο είχε ανατεθεί η φύλαξή τους. Αυτός άφησε ελεύθερη την είσοδο του σχολείου και διευκόλυνε την απομάκρυνσή τους. Όμως, το πλήρωσε με τη ζωή του, αφού καταδικάσθηκε σε θάνατο και εκτελέστηκε.

Συνολικά, κατά τη διάρκεια της «Επιχείρησης Καλάβρυτα», οι Γερμανοί σκότωσαν 1.101 άτομα, κατέστρεψαν και λεηλάτησαν πάνω από 1.000 σπίτια, κατάσχεσαν 2.000 αιγοπρόβατα και απέσπασαν 260.000.000 δραχμές.

Κανείς από τους υπευθύνους του Ολοκαυτώματος των Καλαβρύτων δεν λογοδότησε στη Δικαιοσύνη. Ο στρατηγός Λε Ζουίρ πέθανε αιχμάλωτος των Σοβιετικών το 1954, ο Εμπερσμπέργκερ σκοτώθηκε στο Ανατολικό Μέτωπο και ο Ακαμπχούμπερ πέθανε στην Αυστρία το 1972, σε ηλικία 67 ετών.

Μόνο ο κατοχικός στρατιωτικός διοικητής της Ελλάδας, στρατηγός Χέλμουτ Φέλμι (1885-1965), καταδικάσθηκε το 1948 σε κάθειρξη 15 ετών από το Δικαστήριο της Νυρεμβέργης για όλα τα εγκλήματα πολέμου του Γ’ Ράιχ στην Ελλάδα, αλλά μετά από τρία χρόνια αφέθηκε ελεύθερος. Στις 18 Απριλίου του 2000, ο τότε Πρόεδρος της Ομοσπονδιακής Δημοκρατίας της Γερμανίας, Γιοχάνες Ράου (1931-2006), επισκέφτηκε τα Καλάβρυτα και εξέφρασε τη βαθιά θλίψη του για την τραγωδία. Εντούτοις, δεν ανέλαβε την ευθύνη εξ ονόματος του γερμανικού κράτους και δεν αναφέρθηκε στο ζήτημα των αποζημιώσεων.

Η μάχη της Κερπίνης

Για τη Μάχη της Κερπινής, διαβάζουμε στο βιβλίο του Ηλία Παπαστεργιόπουλου: “Ο Μωρηάς στα όπλα” (τόμος Δ). Το σχετικό απόσπασμα ανακτήθηκε από την katiousa.gr.

Όπως περιγράφει ο Κομνηνός Πυρομάγλου (εκπαιδευτικός, αγωνιστής της Αντίστασης, συνιδρυτής της οργάνωσης ΕΔΕΣ στα χρόνια της κατοχής, πολιτικός και συγγραφέας):

“Μετά την πλήρη κατάληψιν, υπό των Συμμαχικών Στρατευμάτων της Νοτίου Ιταλίας, ως και την απελευθέρωσιν της Βορείου Αφρικής η Πελοπόννησος και η Δυτική Στερεά εθεωρήθησαν υπό του Γερμανικού Επιτελείου “ως πρώτη γραμμή μετώπου”, εις τα μετόπισθεν της οποίας θα έπρεπε να εξουδετερωθή πάσα ανταρτική κίνησις “εν ανάγκη και να ερημωθή η περιοχή”. Το Γερμανικόν Επιτελείον, φοβούμενον κατάληψιν της Επτανήσου, και αποβάσεις εις τας δυτικάς ακτάς της Ελλάδος (ανεμένετο άλλωστε μία τοιαύτη συμμαχική ενέργεια) απεφάσισε να ενεργήση όχι μόνον εκκαθαριστικάς επιχειρήσεις εναντίον των Ελλήνων ανταρτών, αλλά και να περάση δια πυρός και σιδήρου κατοίκους και χωρία της ορεινής περιοχής της Ελλάδος…

…Αι σφαγαί και δηώσεις των Καλαβρύτων δεν υπήρξαν ενέργεια μεμονωμένη των Γερμανών. Υπήρξε μία εκ των ενεργειών ενός γενικωτέρου σχεδίου του Γερμανικού Επιτελείου, εις βάρος των αμάχων ελληνικών πληθυσμών. Απομόνωσις του δράματος των Καλαβρύτων προδίδει, νομίζομεν, ηθελημένην παραποίησιν ή ηθελημένην εκμετάλλευσιν. Η καταστροφή και σφαγή των Καλαβρύτων έλαβε χώραν την 13ην Δεκεμβρίου 1943 και η εκτέλεσις των Γερμανών αιχμαλώτων εγένετο την νύκτα της 13ης προς την την Δεκεμβρίου 1943. (σ. σ. Οι Γερμανοί ομολογούν ότι η εκτέλεση των Γερμανών αιχμαλώτων έγινε στις 17/12/43)”…

…Υπάρχει και η Διακήρυξη των Γερμανών της Πελοποννήσου: “Την 17.12.1943, εφονεύθησαν και ηκρωτηριάσθησαν κτηνωδώς Γερμανοί στρατιώται υπό κομμουνιστικών συμμοριών εις την περιοχήν Καλαβρύτων – Μαζεΐκων”.

Όπως αναφέρεται στο εν λόγο βιβλιο, τα Καλάβρυτα κατεστράφησαν στις 13/12/1943. Και οι ίδιοι ο Γερμανοί αναφέρουν ότι οι στρατιώτες τους σκοτώθησαν στις 17/12/43, δηλαδή μετά τετραήμερο…

…Οι Γερμανοί χρησιμοποίησαν την εκτέλεση των Ναζήδων στρατιωτών σαν πρόφαση για να προαποφασισμένα εγκλήματά τους. (…) Η εντύπωση που προκάλεσε το μακελειό αυτό στον ελληνικό λαό ήταν κατάπληξη, οργή και αγανάκτηση. Στο εξωτερικό, μεγάλες δυνάμεις της παγκόσμιας κοινής γνώμης κινητοποιήθηκαν κατά των χιτλερικών όχι μόνο σε συμμαχικές, αλλά και σε ουδέτερες χώρες. Το ασύλληπτο αυτό έγκλημα στιγματίστηκε παντού και έμεινε σαν μια από τις πιο ατιμωτικές κηλίδες του ναζιστικού καθεστώτος.

Κι όμως, 16 χρόνια αργότερα, μέσα στη Βουλή των Ελλήνων, βρέθηκαν άνθρωποι που προσπάθησαν να… δικαιολογήσουν το έγκλημα αυτό! Τον Οκτώβριο του 1959 (συζητήσεις της Βουλής της 20ης, 21ης και 22ας Οκτωβρίου 1959), ο τότε αντιπρόεδρος της κυβερνήσεως, Π. Κανελλόπουλος, μιλώντας για τα γεγονότα των Καλαβρύτων, είπε ότι προκλήθηκαν από την… δικαιολογημένη οργή και αγανάκτηση των Γερμανών, επειδή ο ΕΛΑΣ εξετέλεσε Γερμανούς αιχμαλώτους. Τα ίδια είχε υποστηρίξει λίγους μήνες νωρίτερα και ο βουλευτής της ΕΡΕ Β. Παπαρρηγόπουλος.

Στους δύο πολιτικούς, που τοποθέτησαν τη σφαγή των Καλαβρύτων σε επίπεδο, όπου ούτε οι Γερμανοί δεν είχαν τολμήσει ως τότε να τοποθετήσουν, έδωσε αποστομωτική απάντηση στο δημοσιογραφικό όργανο των Οργανώσεων Εθνικής Αντιστάσεως, “Ιστορικόν Αρχείον Εθνικής Αντιστάσεως”, ο υπαρχηγός του ΕΔΕΣ Κομνηνός Πυρομάγλου, αποκαλύπτοντας ότι η σφαγή των Καλαβρύτων προηγήθηκε της εκτελέσεως των Γερμανών αιχμαλώτων! Οι αντάρτες είχαν ειδοποιήσει τους Γερμανούς να σταματήσουν τις εκτελέσεις ομήρων στην Πάτρα και το Αίγιο, γιατί, διαφορετικά, θα αναγκάζονταν να εκτελέσουν και αυτοί Γερμανούς αιχμαλώτους, που είχαν στα χέρια τους από τη νικηφόρα μάχη της Κερπινής…”.

Σχολιάζοντας το θέμα και ο αγωνιστής Ευάγ. Μαχαίρας γράφει στις αναμνήσεις του: “Τα αντίποινα δεν διατάχθηκαν, ούτε εφαρμόστηκαν μετά την εκτέλεση των αιχμαλώτων, αλλά πριν απ’ αυτήν. Πριν από την εκτέλεση κάηκαν τα Καλάβρυτα και είκοσι ακόμη χωριά… Πριν από την εκτέλεση των αιχμαλώτων εκτελέστηκαν 1.000 περίπου στα Καλάβρυτα και 300 περίπου στα παραπάνω χωριά και μοναστήρια…”.

Περισσότερα για την ιστορική έρευνα μπορείτε να διαβάσετε εδώ, από το βιβλίο του Δ. Κανελλόπουλου. Σύμφωνα με τον ίδιο, οι ναζί “παρέδωσαν” τον λόχο του Σόμπερ για να εξυπηρετήσουν ένα σατανικό σχέδιο που οδήγησε στην προμελετημένη σφαγή.

Ακολουθήστε το News247.gr στο Google News και μάθετε πρώτοι όλες τις ειδήσεις.