ΓΙΑΤΙ Ο ΑΛΕΞΕΙ ΝΑΒΑΛΝΙ ΗΤΑΝ ΟΡΚΙΣΜΕΝΟΣ ΕΧΘΡΟΣ ΤΟΥ ΒΛΑΝΤΙΜΙΡ ΠΟΥΤΙΝ

Στα χρόνια που κυβερνά τον τόπο που λέγεται Ρωσία ο Βλάντιμιρ Πούτιν δεν έχει πει ποτέ δημοσίως το όνομα ‘Αλεξέι Ναβάλνι‘. Παρεμπιπτόντως, όσα χρόνια είναι το ‘αφεντικό’ του έθνους ο Πούτιν, είναι και ο Ναβάλνι απέναντι του. Οι New York Times εξήγησαν πως αυτό συμβαίνει γιατί ‘δεν μπορούν να τον ελέγξουν’. Και αυτό είναι κάτι που δεν ανέχονται να συμβαίνει.

Για αυτό και αν αναζητήσεις το όνομα ‘Alexey Navalny’ στο Google, θα βρεις και αναφορές πως πρόκειται για ‘project του Κρεμλίνου’, με ‘ειδικούς’ να εξηγούν πως σε διαφορετική περίπτωση δεν θα έκανε ό,τι έκανε για δεκαετίες. Δηλαδή, να επικρίνει διαρκώς τον απόλυτο ηγέτη της χώρας. Τονίζουν πως αν επρόκειτο για σοβαρή απειλή, θα τον είχαν τακτοποιήσει. Και όχι αυτό δεν έγινε με τη δηλητηρίαση του, κάτι που επισήμανε εν πολλοίς, προ ημερών και ο ‘Τσάρος’.

‘Ο άνθρωπος που φοβάται ο Πούτιν περισσότερο από όλους’ κατά τη Washington Street Journal είναι ζωντανός και έτοιμος να συνεχίσει το έργο του, μέσω του Internet που τον ανέδειξε -με το κανάλι του, στο YouTube να έχει 4.84 εκατομμύρια subscribers, το λογαριασμό του στo Twitter 2.4 εκατομμύρια followers και αυτόν στο Instagram 2.8 εκατομμύρια ‘ακόλουθους’. Το τελευταίο video που πόσταρε ήταν από το μέρος όπου κρατήθηκε, αμέσως μετά την προσγείωση του στη Μόσχα. Μεταξύ άλλων λέει πως ‘αυτό που συμβαίνει τούτη την ώρα είναι ο θρίαμβος της παρανομίας. Έσκισαν προκλητικά τον ποινικό κώδικα και τον πέταξαν στα σκουπίδια’. Μεταφέρθηκε στην αστυνομία και μετά τέθηκε υπό κράτηση -έως τις 15/2. Έξω από το αεροδρόμιο είχαν συγκεντρωθεί οπαδοί του -με την αστυνομία να προχωρά σε βία και συλλήψεις.

Ποιος είναι ο Ναβάλνι

O Alexei Anatolievich Navalny γεννήθηκε στις 4/6 του 1976, στην στρατιωτική πόλη Ομπνίνσκ, 100 χιλιόμετρα νοτιοδυτικά της Μόσχας. Και κοντά στο Τσέρνομπιλ, γεγονός που οι αναλυτές εκτιμούν πως έχει να κάνει με το εθνικιστικά του αισθήματα. Από τις πρώτες ‘μάχες’ που έδωσε, ήταν για τη διαφθορά στο χώρο της ξυλείας.

Ο πατέρας του ήταν στρατιώτης και η μητέρα του βοηθός εργαστηρίου σε μικροηλεκτρονικά. Μετά τη διάλυση της Σοβιετικής Ένωσης, έγιναν ιδιοκτήτες βιοτεχνίας ύφανσης καλαθιών είναι ρωσικής και ουκρανικής καταγωγής. Αυτό που έκαναν βιοτεχνία ύφανσης καλαθιών το 1994, ήταν νωρίτερα ένας συνεταιρισμός ξυλείας της περιοχής. Που τον ‘έφαγε’ το σύστημα. Στην Ουκρανία περνούσε τα καλοκαίρια του, με τους παππούδες του. Σπούδασε νομικά, πήρε πτυχίο το 1998 και μετά σπούδασε χρηματιστήριο στο Οικονομικό Πανεπιστήμιο, σε πρόγραμμα της κυβέρνησης.

Το 2000 έγινε μέλος του Yabloko (Μήλο), ρωσικού φιλελεύθερου και γενικά, φιλοδυτικού πολιτικού κόμματος. Τέσσερα χρόνια μετά, ήταν ο επικεφαλής στο γραφείο της Μόσχας. Τον απέβαλαν το 2007 για εθνικιστικές δραστηριότητες. Τότε έγινε εκ των συνιδρυτών του Ρωσικού Εθνικού Δημοκρατικού Κινήματος (το αρκτικόλεξο ήταν NAROD που στα ελληνικά σημαίνει οι άνθρωποι). Πήρε μέρος σε πορείες και φώναζε ‘η Ρωσία ανήκει στους Ρώσους’ μαζί με ‘Σταματήστε να ταΐζετε τον Καύκασο’. Συνεργάστηκε το 2008 με το ‘κίνημα εναντίον των παρανόμων μεταναστών’ και ανακοίνωσε πως ο συνδυασμός θα εμφανιζόταν στις εκλογές. Μετά άρχισε τις εξαιρέσεις (πχ των σκινχεντς) και στο τέλος ομολόγησε πως το πείραμα ήταν αποτυχημένο.

Το 2010 πήρε υποτροφία από το Υale, για το πρόγραμμα ‘Yale World Fellows Program‘ διάρκειας έξι μηνών που θεωρείται το ‘εκκολαπτήριο ηγετών’. Αυτοί που επιλέγονται να το παρακολουθήσουν (από το 2001 όταν προέκυψε μέχρι σήμερα) είναι επιτυχημένοι πολιτικοί, επιχειρηματίες και δημοσιογράφοι ‘των οποίων το μεγαλύτερο επίτευγμα δεν έχει έλθει ακόμα’. Ήταν ήδη γνωστός ως ‘πολιτικός ακτιβιστής’ στο Internet, από τις ενέργειες που είχε κάνει εναντίον της διαφθοράς των δημοσίων υπαλλήλων της Ρωσίας. Ο αγώνας του γινόταν από το blog που είχε και το κανάλι στο YouTube. Ως προς την πρόσκληση που έλαβε από το Υale, βοήθησε και η συστατική επιστολή του Γκάρι Κασπάροφ, του θρύλου του παγκοσμίου σκάκι που είχε γίνει επίσης, ακτιβιστής.

“Ενώ οι υπόλοιποι μετέχοντες μιλούσαμε μεταξύ μας, στα διαλείμματα του προγράμματος, εκείνος έγραφε το blog του” ενημέρωσε ο Σεργκέι Λαγκοντίνσκι, πολιτικός από το Βερολίνο, ο οποίος επίσης είχε προσκληθεί. Ενώ ο Ναβάλνι ήταν ακόμα στο Yale, είχε κατηγορήσει την κρατική εταιρία πετρελαίου Transneft, για δωροδοκίες δισεκατομμυρίων κατά τη διάρκεια του project των αγωγών στον Ειρηνικό Ωκεανό. Το άρθρο αυτό βραβεύτηκε ως ‘το καλύτερο ερευνητικό blog’.

Έως τότε συστηνόταν ως ‘μετριοπαθής εθνικιστής’. Είχε πάρει μέρος στις διαδηλώσεις των δεξιών λαϊκιστών, κάτι που ακόμα αναφέρουν αυτοί που είναι απέναντι του. Έχει εξηγήσει πως το έκανε, λόγω των απόψεων που είχε για τη θρησκευτική ποικιλομορφία, την πολυπολιτισμικότητα και το Ισλάμ’. Ήταν συντηρητικός και ως τέτοιος, όταν διεκδικούσε το Δήμο της Μόσχας, είχε πει πως αν τον ψηφίσουν θα κάνει υποχρεωτική τη βίζα για τους μετανάστες από την Κεντρική Ασία. Το 2014 είχε δηλώσει έτοιμος να κάνει ‘ειλικρινές δημοψήφισμα’ για την Κριμαία ‘για να φανεί σε ποια χώρα θέλουν να ανήκουν οι ίδιοι οι κάτοικοι‘.

Στο βιογραφικό του δεν έβαλε ποτέ το πρόγραμμα του Yale, γιατί δεν ήθελε να του ‘χρεώσουν’ πως είναι φιλοδυτικός.

Ξεκίνησε τις έρευνες για διαφθορά από την Gazprom

To 2008 άρχισε να κρίνει την πολιτική της Ρωσίας, μέσω του blog που είχε δημιουργήσει. Τότε επένδυσε 300.000 ρούβλια (3.350 ευρώ) σε μετοχές πέντε κυβερνητικών εταιριών αερίου και πετρελαίου: Rosneft, Gazprom, Gazprom Neft, Lukoil και Surgutneftegas. Έκανε ‘σεφτέ’ με την Gazprom -που μέχρι σήμερα είναι η ίδια η Ρωσία. Στόχος δεν ήταν να γίνει πλούσιος, αλλά να αποκτήσει το δικαίωμα για να κινήσει τις διαδικασίες να γίνουν διάφανα τα οικονομικά στοιχεία -αφού υπήρχαν καταγγελίες πως οι υψηλά ιστάμενοι εμπλέκονταν σε υπεξαιρέσεις.

Η δοκιμή είχε πετύχει, οπότε συνέχισε να αγοράζει μετοχές σε κυβερνητικές εταιρίες, προκειμένου να τις ‘ξεμπροστιάζει’.

Το Νοέμβριο του 2010 δημοσίευσε άκρως εμπιστευτικά έγγραφα που αφορούσαν την Transneft και την κλοπή 4 δισεκατομμυρίων από τους ηγέτες της, κατά την κατασκευή του πετρελαιαγωγού από την Ανατολική Σιβηρία στον Ειρηνικό Ωκεανό. Ένα μήνα μετά ανακοίνωσε τη δημιουργία του PosPil, που θα έφερνε στο φως της δημοσιότητας διεφθαρμένες πρακτικές κυβερνητικών διαδικασιών προμηθειών. Είχε ‘πατήσει’ στην υποχρέωση όλων των κρατικών αιτημάτων για προσφορές να δημοσιεύονται online. περί δημοσίων συμβάσεων. Το PosPil ήταν λογοπαίγνιο που παρέπεμπε σε λέξη που σήμαινε ‘υπεξαίρεση κρατικών κεφαλαίων’.

Το Μάιο του 2011 παρουσίασε το RosYama (μετάφραση ‘ρωσική τρύπα’), που επέτρεπε σε όσους ήθελαν να καταγγέλλουν παραπτώματα και να παρακολουθούν τις απαντήσεις της κυβέρνησης στις καταγγελίες. Λίγους μήνες μετά δημοσίευσε εκθέσεις που είχαν να κάνουν με σκάνδαλο στα κτηματομεσιτικά και συνεργούς τις κυβερνήσεις της Ουγγαρίας και της Ρωσίας.

Στο τέλος του 2011 ήταν για τους Αμερικανούς ‘το πιο ενδιαφέρον πρόσωπο στην πολιτική της Ρωσίας’, ένας από τους κορυφαίους στοχαστές του κόσμου, εθνικός δημαγωγός και το Δεκέμβριο εκείνου του έτους έγινε και πολιτικός κρατούμενος. Συνελήφθη (στα 35) ως υπεύθυνος μη εγκεκριμένης διαμαρτυρίας για τις εκλογές της χώρας. Πέρασε στη φυλακή 14 μέρες. Από την ημέρα της σύλληψης του, το blog του εμφανιζόταν και στα αγγλικά. Μια μέρα μετά την αποφυλάκιση του, ήταν θέμα στο BBC με τίτλο ‘η μόνη μεγάλη φιγούρα αντιπολίτευσης που εμφανίστηκε στη Ρωσία, τα πέντε τελευταία χρόνια’. Εκείνη τη μέρα απείλησε πως θα πάρει την εξουσία από τον Πούτιν. Το πήρε πίσω, εξηγώντας ότι ‘δεν θα αφήσει να γίνουν δίκαια’.

Είχε κάνει viral την ατάκα ‘κόμμα απατεώνων και κλεφτών’, για αυτό του ‘τσάρο’. Στη διαδήλωση του Δεκέμβρη (μετά τις κοινοβουλευτικές εκλογές και τις κατηγορίες για απάτη) είχε πει για τον Πούτιν’, ενώπιον 120.000 διαδηλωτών ‘αυτό το κόμμα είναι ο εχθρός μας και το μισούμε. Αυτοί δεν είναι τίποτα. Εμείς έχουμε τη δύναμη και θέλουμε άλλον πρόεδρο που να μην είναι κλέφτης και απατεώνας’.

Όταν τον ρωτούσαν πώς ονειρεύεται τη Ρωσία, έλεγε ‘ένα μέρος όπου να αξίζει να ζουν τα παιδιά μας, ένα μεγάλο, μεταφυσικό Καναδά’. Του είχαν προτείνει να γίνει υποψήφιος του Κόμματος της Ελευθερίας των Ανθρώπων, στις εκλογές του 2012. Είχε αρνηθεί λέγοντας πως ‘δεν έχει νόημα, αφού είναι στημένες’. Με την ίδια ανάσα πρόσθεσε ότι ‘η επανάσταση είναι αναπόφευκτη και θα αρχίσει από ένα συμβάν -μια σύλληψη ή μια διαμαρτυρία-, πριν εξελιχθεί σε ντόμινο’. Η βεβαιότητα του οφειλόταν στο ότι ήξερε ‘πως οι περισσότεροι καταλαβαίνουν πως το υπάρχον σύστημα είναι λάθος’.

Με τον Πούτιν να ζητά από τις αρχές να ερευνήσουν αν όντως, έχει πτυχίο δικηγόρου ο Νάβαλνι, εκείνος συνέχισε τις αποκαλύψεις (κάθε χρόνο είχε και τουλάχιστον από μία). Το Ιούνιο του 2012 επέστρεψε με την ενημέρωση ότι θα έφτιαχνε κόμμα που θα στηριζόταν στο e-democracy. Για όνομα επέλεξε το ‘Ανθρώπινη συμμαχία’ και για χώρο, το κέντρο. Για να κάνω μια μεγάλη ιστορία, μικρή δεν ‘μπήκε’ στις εκλογές καθώς το Υπουργείο Δικαιοσύνης έκρινε πως δεν είχε αποκτήσει τον απαραίτητο αριθμό γραφείων στην περιφέρεια, στο εξάμηνο που είχε στη διάθεση του.

Το 2013 διεκδίκησε τη δημαρχεία της Μόσχας. ‘Βγήκε’ δεύτερος, με διαφορά που μπορούσε να αμφισβητηθεί (πήρε το 1/3 των ψήφων). Την αμφισβήτησε στο δικαστήριο, αλλά δεν δικαιώθηκε. Το Δεκέμβρη του 2016 ανακοίνωσε πως είχε έλθει η ώρα να διεκδικήσει το προεδρικό θώκο. Δεν κατάφερε να ζήσει ούτε αυτό, λόγω της καταδίκης που είχε για διαφθορά (είχε δύο, μια το 2013 και μια το 2014 -που έχει χαρακτηρίσει ως ‘κατασκευάσματα’ αυτών που θέλουν να τον εξαφανίσουν).

Ενώπιον του δικαστή, είχε πει το 2013 πως “θα πολεμήσω για να καταστρέψω το φεουδαρχικό κράτος που έχει χτιστεί στη Ρωσία, να καταστρέψω το σύστημα της κυβέρνησης όπου το 83% του εθνικού πλούτου ανήκει στο μισό τοις εκατό του πληθυσμού”.

Το Φλεβάρη του 2016 το Ευρωπαϊκό Δικαστήριο Ανθρωπίνων δικαιωμάτων αποφάσισε πως η Ρωσία καταπάτησε το δικαίωμα του, σε δίκαιη δίκη και του επιδίκασε 56.000 ευρώ. Ακολούθως το ανώτατο δικαστήριο της Ρωσίας έστειλε την απόφαση -του 2013- πίσω στην Περιφέρεια του Κιρόφ που την είχε εκδώσει. Εκεί η υπόθεση δικάστηκε εκ νέου και ο άνθρωπος μας καταδικάστηκε σε πέντε χρόνια αποκλεισμό -με αντικειμενικό στόχο να μην εμφανιστεί στις εκλογές. Από το Memorial Human Rights Center (που έχει έδρα στη Μόσχα) έχει χαρακτηριστεί πολιτικός κρατούμενος. Συνολικά, έχει κερδίσει 6 υποθέσεις από τις ρωσικές αρχές και συνολικά, το ποσό των 225.000 ευρώ.

H φωτογραφία με το πράσινο πρόσωπο δεν ήταν απόπειρα του Ναβάλνι να γίνει ‘άβαταρ’, αλλά το αποτέλεσμα επίθεσης που δέχθηκε, ενώ περπατούσε σε πόλη της Σιβηρίας. Το πρόσωπο της αντιπολίτευσης στη Ρωσία ήταν τότε (το 2017) υποψήφιος των προεδρικών εκλογών -ξέρεις πού κατέληξαν. Το Μάρτιο εκείνου του έτους είχε δημιουργήσει ντοκιμαντέρ, με το οποίο κατηγορούσε τον Ντμίτρι Μεντβέντεφ -τότε Πρωθυπουργό- για διαφθορά. Η δουλειά αυτή έγινε ο λόγος που ξεχύθηκαν στο δρόμο πολίτες για διαμαρτυρίες.

Το πράσινο υγρό που του πέταξαν ήταν μπογιά (από αυτή που βάφεις τοίχους) και κατέστρεψε την όραση από το ένα μάτι. Το δεξί χέρι του Πούτιν, Αντόν Βάινο είχε υπογράψει έγγραφο που του επέτρεπε να ταξιδέψει στην Ισπανία για θεραπεία. Η κυβέρνηση του είχε αφαιρέσει το δικαίωμα να ‘βγει’ από τη χώρα, καταδικάζοντας τον σε υπεξαίρεση, μεταξύ άλλων. Στις εκλογές του 2018 είχε ενημερώσει πως θα επιστρατεύσει λαοθάλασσα εθελοντών, ως παρατηρητών για να διασφαλίσει τη δίκαιη διαδικασία. Τελικά, δεν πήρε ποτέ μέρος σε αυτήν λόγω των εγκληματικών καταδικών του.

Είχαν προηγηθεί χρόνια ερευνών των μυστικών υπηρεσιών, προκειμένου να βρουν έστω ένα στοιχείο ικανό να τον ‘τελειώσει’ από πολιτικό. Δεν είχαν βρει τίποτα. Ο Νάβαλνι δεν πτοήθηκε ούτε από την παρακολούθηση της γυναίκας του και των δυο παιδιών τους -μηδέ από τις συλλήψεις του που αυξάνονταν. Συνέχισε τον αγώνα κατά της διαφθοράς και του Πούτιν (όπως και να μένει στη Ρωσία -ενώ άλλοι των ίδιων φρονημάτων είχαν εξαφανιστεί), με τις αρχές να περνούν στο επόμενο επίπεδο.

Το ρεπορτάζ της Washington Post, με τις τελευταίες του κινήσεις πριν την κατάρρευση

Στις 20 Αυγούστου του 2020, ο Nαβάλνι ασθένησε, ενώ είχε επιβιβαστεί σε πτήση από την πόλη Ομσκ της Σιβηρίας για τη Μόσχα. Έπεσε αναίσθητος και μετά σε κώμα. Τον πήγαν σε νοσοκομείο της πόλης, όπου μηχανήματα ανέλαβαν να τον κρατήσουν στη ζωή. Η αδυναμία ήταν δεδομένη (δεν υπήρχαν τα μέσα), με νοσοκομείο του Βερολίνου να αιτείται τη μεταφορά του για θεραπεία, όσες φορές χρειάστηκε έως ότου πάρει το ΟΚ. Έγιναν ενδελεχή τεστ από στρατιωτικούς γιατρούς, οι οποίοι αρνούνταν να πουν έστω μια λέξη, πριν λάβουν στα χέρια τους όλα τα αποτελέσματα. Τελικά, στις 2/9 η κυβέρνηση της χώρας ήταν αυτή που ανακοίνωσε ότι ‘χωρίς αμφιβολία ο κύριος Nαβάλνι δηλητηριάστηκε με νευροτοξικό παράγοντα που ανήκει στην ομάδα ‘Novichok‘.

Τι είναι το Novichok

Οι νευροτοξικές ουσίες μπλοκάρουν τα ‘μηνύματα’ που στέλνουν τα νεύρα στους μύες και καταστρέφουν βασικές σωματικές λειτουργίες. Κάνει δουλειά με εισπνοή ή κατάποση. Υπάρχουν αντίδοτα που σταματούν τη δράση. Δεν υπάρχει ουσία που να θεραπεύει.

Κατά το BBC η λέξη ‘Novichok’ μεταφράζεται ως ‘νεοφερμένο’. Αφορά ομάδα προηγμένων νευρικών παραγόντων που είχαν αναπτύξει οι Σοβιετικοί τις δεκαετίες του ’70 και του ’80, κατά τρόπο που να είναι πολύ πιο αποτελεσματικά από ό,τι υπήρχε έως τότε (είναι πέντε με 10 φορές πιο τοξικά από το VX που ανακαλύφθηκε σε πειράματα για φυτοφάρμακα και εντομοκτόνα και χρησιμοποιήθηκε στη δολοφονία του αδελφού του Κιμ Γιονγκ Ουκ, Κιμ Γιονγκ Ναμ) και να μην ανιχνεύονται από διεθνείς επιθεωρητές.

Τα -υγρής μορφής- Novichok έγιναν γνωστά ως χημικά όπλα τέταρτης γενιάς και δημιουργήθηκαν στο πλαίσιο προγράμματος που είχε το κωδικό όνομα ‘Foliant’. Την ύπαρξη τους αποκάλυψε ο χημικός Βιλ Μιρζαγιάνοφ, το ’90, ο οποίος αυτομόλησε στις ΗΠΑ και δημοσίευσε τη φόρμουλα στο βιβλίο που είχε τον τίτλο ‘Kυβερνητικά μυστικά’. Το 1999 αξιωματούχοι αμύνης των ΗΠΑ ταξίδεψαν στο Ουζμπεκιστάν, για να βοηθήσουν στην ‘εξαφάνιση’ μιας εκ των μεγαλύτερων εγκαταστάσεων δοκιμών χημικών όπλων της Σοβιετικής Ένωσης, όπου κατά τον Μιρζαγιάνοφ γινόταν η παραγωγή και η δοκιμή του Novichok. Τα συμπτώματα ξεκινούν με σπασμούς και εμετό, συνεχίζουν με τη μείωση καρδιακών παλμών, την παράλυση των μυών, τη διακοπή της αναπνοής και καταλήγουν με θάνατο -από ασφυξία ή ανακοπή καρδιάς. Ο Ναβάλνι δεν έζησε το τελευταίο μέρος, γιατί η δόση δεν ήταν μεγάλη.

H προηγούμενη περίπτωση χρήσης Novichok

Προφανώς και ο Ναβάλνι δεν ήταν ο πρώτος Ρώσος αντιφρονούντας που αρρώστησε ή πέθανε από δηλητηρίαση. Η πιο πρόσφατη περίπτωση ήταν αυτή του Σεργκέι Σκριπάλ, πρώην αξιωματικού της Ρωσικής Υπηρεσίας Πληροφοριών, ο οποίος υπήρξε ‘διπλός’ πράκτορας κατά τη διάρκεια της δεκαετίας του ’90, όταν ζούσε στη Μεγάλη Βρετανία. Το Δεκέμβριο του 2004 συνελήφθη από την FSB και καταδικάστηκε για εσχάτη προδοσία (αποκάλυψε τα ονόματα Ρώσων μυστικών πρακτόρων στην Ευρώπη, στην MI6) και 13 χρόνια φυλάκισης. Οι Ρώσοι υποστήριζαν πως η μυστική υπηρεσία πληροφοριών του Ηνωμένου Βασιλείου του είχε δώσει 100.000 δολάρια.

Εγκαταστάθηκε στο Ηνωμένο Βασίλειο το 2010, αφότου είχε προηγηθεί το πρόγραμμα ”Illegals’, δηλαδή συμφωνία της Ρωσίας και των ΗΠΑ για ανταλλαγή 14 κατασκόπων (4 Ρώσων και 10 Αμερικανών) και απελευθερώθηκε, ενώ πήρε και χάρη από τον τότε Πρόεδρο της χώρας, Ντμίτρι Μεντβέντεφ. Ακολούθως μετακόμισε στην Αγγλία και το Σάλτσμπουρι. Στις 4/3 του 2018 κατέρρευσε σε παγκάκι εμπορικού κέντρου της πόλης. Δίπλα του ήταν η 33χρονη κόρη του, Ιουλία που τον είχε επισκεφτεί από τη Μόσχα. Οι αρχές είπαν πως είχε δηλητηριαστεί με Novichok.

Πατέρας και κόρη επιβίωσαν και πήραν εξιτήριο στις 18/5 -κατόπιν μεταφέρθηκαν σε μυστική τοποθεσία. Η γυναίκα του είχε πεθάνει το 2012 από καρκίνο της μήτρας και ο γιος του το Μάρτιο του 2017, σε ηλικία 43 χρόνων υπό άγνωστες συνθήκες, σε επίσκεψη του στην Αγία Πετρούπολη. Είχε ‘χάσει’ και τον μεγαλύτερο αδελφό του, το 2016. Οι λόγοι επίσης, δεν διευκρινίστηκαν.

Πότε δηλητηριάστηκε

Όπως είπε ο ίδιος, στην πρώτη εμφάνιση του σε αμερικανικό μέσο (στην εκπομπή 60 Minutes του CBS), το δηλητήριο που βρέθηκε στο σώμα του, υπήρχε και στο μπουκάλι με το νερό που είχε πιει πριν φύγει από το ξενοδοχείο, για το αεροδρόμιο. “Όχι μέσα στο μπουκάλι, αλλά πάνω σε αυτό. Κανείς δεν ξέρει τι έγινε ακριβώς, αλλά τα στοιχεία καταλήγουν στο ότι ενδεχομένως να μολύνθηκα δια της αφής και να μετέφερα την ουσία στα ρούχα μου και το μπουκάλι με το νερό που χρησιμοποίησα”.

Στην ίδια εμφάνιση εξήγησε πως πρόκειται για τελευταία ‘εκδοχή’ των Novichok “γεγονός που δείχνει πως ο κύριος Πούτιν αναπτύσσει νέο πρόγραμμα αυτών των χημικών όπλων, κάτι που απαγορεύεται”. Οι Ρώσοι έχουν τονίσει πως κατέστρεψαν ό,τι αφορούσε τα χημικά όπλα. “Και για αυτό τώρα αρνούνται τα πάντα. Δεν διαθέτουν απλά τις ουσίες, αλλά συνεχίζουν να τις εξελίσσουν”.

Χρονικά, σε έχω αφήσει στη μεταφορά του στο Βερολίνο, σε κρίσιμη κατάσταση. Στις 7/9 βγήκε από το τεχνητό κώμα με τους γιατρούς να αδυνατούν να εξηγήσουν τις μακροπρόθεσμες επιπτώσεις που θα είχε η δηλητηρίαση στον οργανισμό του. Μια εβδομάδα μετά, σηκώθηκε από το κρεβάτι και στις 23/9 πήρε εξιτήριο. Είχε πει πως θα επέστρεφε στη Ρωσία και το Κρεμλίνο είχε δηλώσει πως μπορεί να το κάνει, όποτε το θελήσει.

Σε συνέντευξη που έδωσε στη Spiegel, την 1η του Οκτώβρη είχε κατηγορήσει τον Πούτιν για τη δηλητηρίαση του. Το Κρεμλίνο αρνήθηκε κάθε ανάμιξη, με τη ρωσική αστυνομία να ανακοινώνει πως ‘δεν δηλητηριάστηκε, αλλά ασθένησε επειδή πάσχει από παγκρεατίτιδα‘. Στις 17 του Δεκέμβρη προέκυψε και η περίφημη δήλωση του Πούτιν, κατά την οποία ‘αν οι υπηρεσίες μας ήθελαν, θα είχαν τελειώσει τη δουλειά‘. Το ‘αφήγημα’ δεν επιβεβαίωσε πράκτορας της ρωσικής μυστικής υπηρεσίας FSB, ο οποίος παραδέχθηκε τη δηλητηρίαση, μέσω της Spiegel. Είχε προηγηθεί η επαφή του Ναβάλνι με τον πράκτορα, στην οποία προσποιήθηκε πως είναι επικεφαλής της ασφάλειας στη Ρωσία και κατά την οποία έγινε η ομολογία.

Στις 14/1 και ενώ ήταν δεδομένη η επιστροφή του στη Ρωσία, ο δικηγόρος του εξηγούσε πως “θεωρητικά μπορούν να τον συλλάβουν, μόλις φτάσει, μόνο για 48 ώρες. Το δικαστήριο ωστόσο, μπορεί να αλλάξει την ποινή και να του επιβάλει 3.5 χρόνια φυλάκιση”. Μάντεψε τι έγινε: συνελήφθη με το που πάτησε το πόδι του στη Μόσχα γεγονός που καταδικάστηκε από ουκ ολίγους ηγέτες.

Η σύλληψη του Ναβάλνι καταδικάστηκε

Ο Έντουαρντ Σνόουντεν ήταν μεταξύ εκείνων που εξέφρασαν τη δυσαρέσκεια τους, για την απόφαση των Ρώσων να συλλάβουν τον Ναβάλνι και απαίτησαν την απελευθέρωση του. Ο Σνόουντεν έγραψε πως ‘δείχνει σε εμένα μια επανάληψη λαθών που γίνονταν στην εποχή της Σοβιετικής Ένωσης και που τα έχουμε δει και άλλού, όπως στην υπόθεση εναντίον του Ασάνζ και στον πόλεμο των whistleblowers. Οι κυβερνήσεις αναπτύσσουν αλλεργία στην αντιπολίτευση -αλλά συστήματα που δεν μπορούν να δεχθούν τη διαφωνία δεν θα επιβιώσουν. Αφήστε τον ελεύθερο’.