Εκεί ξεκίνησαν όλα: Η ιστορική παμπ όπου ο Μαρξ και ο Ένγκελς “έχτισαν” τον κομμουνισμό

Ήταν Αύγουστος του 2017 όταν έκλεισε η ιστορική παμπ στην οποία σύχναζαν ο Καρλ Μαρξ και ο Φρίντριχ Ένγκελς, σύμφωνα πάντα με τους ισχυρισμούς των πρώην ιδιοκτητών της.

Όπως συνήθιζαν να λένε λοιπόν οι ιδιοκτήτες της, “στην παμπ αυτή οι δύο φιλόσοφοι έπιναν χλιαρή ale και συζητούσαν για την κομμουνιστική επανάσταση επί ώρες, μέχρι να χτυπήσει το καμπανάκι της λήξης της βάρδιας”.

Η παμπ βρίσκεται στην περιοχή του Σάλφορντ στο Μάντσεστερ και τα τελευταία χρόνια λεγόταν The Crescent (σ.σ. Ημισέληνος). Τον καιρό που αποτελούσε στέκι των Μαρξ και Ένγκελς, ονομαζόταν The Red Dragon (Κόκκινος Δράκος) και λειτουργούσε σαν ξενοδοχείο.

Όπως αναφερόταν στον ιστότοπο της παμπ, ήταν μία “από τις πιο ιστορικές του Σάλφορντ και εκεί ο Καρλ Μαρξ και ο Φρίντριχ Ένγκελς έπιναν και συζητούσαν για την επανάσταση και τη θεωρία του κομμουνισμού”.

Και μπορεί από κάποιους να αμφισβητείται το παραπάνω και να θεωρείται “τρικ” προσέλκυσης τουριστών, ωστόσο το δεδομένο είναι πως οι δύο θεωρητικοί της οικονομίας πραγματοποίησαν σειρά συναντήσεων στο βιομηχανικό Μάντσεστερ της εποχής. Ο Μαρξ, όταν πήγαινε στο Μάντσεστερ τα χρόνια που ζούσε στην Αγγλία, διέμενε στον αριθμό 70 της Great Ducie Street κοντά στη φυλακή “Strangeways”.

Όταν ο Μαρξ έσπαγε φανοστάτες στο Μάντσεστερ

Οι… ζυθοπεριπέτειες των δύο στα τέλη του 1850, καταγράφονται πάντως στο βιβλίο “Κάρολος Μαρξ η ζωή του” (εκδ.ωκεανίδα) του Φράνσις Γουίν που βασίζεται στο βιβλίο Interviews and recollections του Wilhelm Liebknecht. Εκεί, ο Γουίν γράφει για τον Μαρξ (αναδημοσίευση αποσπάσματος από το nostimonimar):

“Ένα βράδυ, βγήκε με τον Έντγκαρ Μπάουερ και τον Βίλχελμ Λίμπκνεχτ για μπαρότσαρκα κατά μήκος της Τότεναμ Κορτ Ρόουντ, σκοπεύοντας να πιουν από ένα τουλάχιστον ποτήρι μπύρα σε κάθε παμπ που θα συναντούσαν μεταξύ της Όξφορντ Στριτ και της Χάμπστεντ Ρόουντ. Καθώς στο δρόμο στεγάζονταν ούτε λίγο ούτε πολύ δεκαοκτώ παμπ, μέχρι να πιάσουν την τελευταία τους σκάλα ο Μαρξ ήταν ήδη σκνίπα. Μια ομάδα Οντφέλοους (μέλη αγγλικής εταιρείας αντίστοιχης με τη μασονία), που κάθονταν ήσυχοι και απολάμβαναν το φαγητό τους, βρέθηκαν στο στόχαστρο της μεθυσμένης τριάδας.

Είχαμε βαρεθεί προς το παρόν την «ζυθοπεριήγησή μας» και προκειμένου να ηρεμήσουμε κάπως το αίμα μας που έβραζε, βαλθήκαμε να περπατούμε με ταχύ βήμα, μέχρι που ο Έντγκαρ Μπάουερ σκόνταψε σε κάτι στοιβαγμένα αγκωνάρια στην άκρη του δρόμου. «Ζήτω, έχω μια ιδέα!» και εις ανάμνησιν της εποχής που κάναμε τις τρελές φοιτητικές μας φάρσες, άρπαξε μια πέτρα και μπαμ! μπουμ! ένα γκαζοφάναρο έγινε θρύψαλα. Η ανοησία είναι μεταδοτική -ο Μαρξ κι εγώ δεν μείναμε πίσω και σπάσαμε τέσσερις πέντε φανοστάτες-, ήταν πιθανόν δύο η ώρα το πρωί και οι δρόμοι ήταν έρημοι… Ο θόρυβος, ωστόσο, τράβηξε την προσοχή ενός αστυνομικού, που χωρίς να το πολυσκεφτεί έδωσε γρήγορα γρήγορα το σινιάλο στους συναδέλφους του. Αμέσως ακούστηκαν από παντού αστυνομικά σφυρίγματα. Η θέση μας ήταν κρίσιμη. Ευτυχώς, το αντιληφθήκαμε αμέσως· και ευτυχώς, γνωρίζαμε τα κατατόπια. Το βάλαμε στα πόδια με δυο τρεις αστυνομικούς στο κατόπι μας, σε κάποια απόσταση μακριά μας. Ο Μαρξ επέδειξε ευλυγισία για την οποία δεν τον είχα ικανό.

Και αφού το κυνηγητό κράτησε κάποια λεπτά, κατορθώσαμε να στρίψουμε σ’ έναν παράδρομο, φτάσαμε σε μια αλάνα -μια πίσω αυλή ανάμεσα σε δύο δρόμους- κι από κει βγήκαμε πίσω από τους αστυνομικούς, που έχασαν τα ίχνη μας. Ήμασταν πια ασφαλείς. Δεν μας είχαν δει και φτάσαμε στα σπίτια μας χωρίς άλλες περιπέτειες”.

Το Μάντσεστερ άλλωστε ήταν η πόλη στην οποία ο πατέρας του Ένγκελς δημιούργησε εργοστάσιο κλωστοϋφαντουργίας. Ο Φρίντριχ, παρότι ήταν γόνος εύπορης οικογένειας, αποφάσισε να ταχθεί στο πλευρό του εργατικού κινήματος και στο θεωρητικό έργο του Μαρξ. Ο Ένγκελς έμεινε στο Μάντσεστερ στα νιάτα του δουλεύοντας στο εργοστάσιο του πατέρα του, ήρθε σε επαφή με την εργατική τάξη και έγραψε το βιβλίο του “Η κατάσταση της Εργατικής Τάξης στην Αγγλία” (1845).

Προλετάριοι όλων των χωρών ενωθείτε

Αργότερα, οι δυο αχώριστοι θεωρητικοί δημιούργησαν την “Ένωση Κομμουνιστών” στο Λονδίνο, εκεί όπου ακούστηκε για πρώτη φορά το σύνθημα “Προλετάριοι όλων των χωρών ενωθείτε”. Ο Ένγκελς είχε γράψει τις “Αρχές του Κομμουνισμού”, βιβλίο πάνω στο οποίο στηρίχθηκαν οι δύο για να γράψουν το “Μανιφέστο του Κομμουνιστικού Κόμματος”, το κείμενο – οδηγό για την προλεταριακή επανάσταση. Στο Μάντσεστερ μετέβαιναν για να μελετούν τον τρόπο λειτουργίας της βιομηχανίας της εποχής και στο Λονδίνο έζησαν μέχρι τον θάνατό τους. 

Στην πόλη του Μάντσεστερ, εκτός από την προαναφερθείσα παμπ που πλέον δεν λειτουργεί, υπάρχει ακόμη η βιβλιοθήκη Chetham, τόπος συνάντησής τους, όπου μελετούσαν το καλοκαίρι του 1845, όταν και είχαν πρωτοσυναντηθεί στο Μάντσεστερ, μετά τα “χρόνια της Γαλλίας”.

Η βιβλιοθήκη στεγάζεται σε ένα μεσαιωνικό πέτρινο κτίριο και είναι γνωστή για το δρύινο γραφείο του Καρλ Μαρξ. Στην συγκεκριμένη βιβλιοθήκη, μπορεί κανείς ακόμη και σήμερα να δει τα βιβλία που διάβαζε τότε ο Μαρξ και το τραπέζι όπου κάθισε με τον Ένγκελς.

Ο Καρλ Μαρξ πέθανε στις 14 Μαρτίου 1883 στο Λονδίνο στο οποίο είχε εγκατασταθεί μόνιμα και ο Ένγκελς από το 1870 και μετά. Στην κηδεία του ο Ένγκελς έδωσε μια προφητική ομιλία. Η ομιλία ξεκινούσε με τα εξής λόγια: “Στις 14 του Μάρτη στις 3 παρά τέταρτο το απόγευμα, ο μεγαλύτερος εν ζωή στοχαστής έπαψε να σκέφτεται”. Και τελείωνε με την άκρως προφητική φράση, “Το όνομά του, όπως επίσης και το έργο του, θα ζήσουν δια μέσου των αιώνων”.