Κλάους Σμίγκελ: Ο επιστήμονας που έδωσε στον κόσμο τα αντικαταθλιπτικά

Το ‘it drug’ της δεκαετίας του ’90, το χάπι που έγινε celebrity, όπως είχαν αναφέρει χαρακτηριστικά οι New York Times, που εξαφάνισε ό,τι ταμπού υπήρχε και αφορούσε την κατάθλιψη προέκυψε από έναν Γερμανό που ήθελε να βρει πώς μπορεί να προστατέψει τον εγκέφαλο από τον εαυτό του.

Ο Kλάους Σμίγκελ (Klaus Schmiegel) γεννήθηκε στο Κέμνιτς της Γερμανίας, σαν σήμερα (28/6) το 1939 και έκανε καριέρα στο χώρο της οργανικής χημείας. Για να αποκτήσει τις καλύτερες δυνατές γνώσεις, είχε φύγει το 1951 για τις ΗΠΑ. Αφότου ολοκλήρωσε τις σπουδές του (στο University of Michigan, το Darnmouth College και το Stanford) του προσφέρθηκε δουλειά από τη φαρμακευτική εταιρία με την επωνυμία ‘Eli Lilly‘ -έχει έδρα έως σήμερα στην Ιντιάνα. Ο κόσμος ζούσε στο 1968.

Μαζί με τον Mπράιαν Μόλοϊ και τη συνεργασία δυο ακόμα επιστημόνων της εταιρίας, άρχισε να αναζητά τη χημική ένωση που θα μπορούσε να σώσει τον κόσμο από την κατάθλιψη. Γνώριζε πως αυτή η ασθένεια σχετίζεται με τη μείωση των επιπέδων σεροτονίνης.

Σημείωση: η σεροτονίνη είναι νευροδιαβιβαστής του εγκεφάλου. Δηλαδή, μεταφέρει μηνύματα μεταξύ των νευρικών κυττάρων και θεωρείται από ο νευροδιαβιβαστής με πρωταρχικό ρόλο στο κεντρικό νευρικό σύστημα. Μετέχει και σε άλλες διεργασίες που έχουν να κάνουν με την καλή μας διάθεση, την εξισορρόπηση της όρεξης και του εντέρου, τη ρύθμιση του ύπνου, τη σεξουαλική επιθυμία, τη μνήμη, την επιτάχυνση και την επούλωσης πληγών.

Στο πλαίσιο μιας κανονικής μετάδοσης σήματος μεταξύ των νεύρων, οι νευροδιαβιβαστές -όπως η σεροτονίνη- ταξιδεύουν από το προσυναπτικό νευρώνα στο μετασυναπτικό και αφότου ολοκληρώσει τη δουλειά του επιστρέφει στο προσυναπτικό. Οι ερευνητές επικέντρωσαν στο πώς θα μπορούσαν να ‘μπλοκάρουν’ (ή να επιβραδύνουν) την επαναπρόσληψη, ώστε να υπάρχει περισσότερη σεροτονίνη στον εγκέφαλο και όλα να είναι καλύτερα. Δοκιμή στη δοκιμή, ανακάλυψαν τη φθοροξετίνη. Επισήμως, αναφέρεται ως “εκλεκτικός αναστολέας της επαναπρόσληψης της σεροτονίνης”.

Σε πρώτη φάση, η εταιρία του Σμίγκελ δοκίμασε την φθοροξετίνη ως φάρμακο για την υψηλή αρτηριακή πίεση. Μετά ως ‘όπλο’ κατά της παχυσαρκίας και έπειτα ως θεραπεία για σοβαρή κατάθλιψη. Στην τελευταία δοκιμή, πέντε εθελοντές που είχαν διαγνωστεί με ήπιας μορφής κατάθλιψης, θεραπεύτηκαν -χωρίς να παρουσιάζουν συμπτώματα. Και τότε η ‘Eli Lilly’ ανακάλυψε τον προορισμό της ουσίας. Ανακοίνωσε τα ευρήματα το 1974 και έβγαλε στην αγορά το Prozak το 1987, όταν εγκρίθηκε από το FDA. Τον πρώτο χρόνο δόθηκε σε 2.000.000 Αμερικανούς.

Το ‘θαυματουργό φάρμακο’ βαπτίστηκε Prozak, από μια διαφημιστική εταιρία, την οποία προσέλαβε η ‘Eli Lilly’ για να ανακαλύψει ένα όνομα που θα έμενε στο μυαλό. Το pro αφορά τη λέξη professional και το z το ac είναι από τη λέξη activity και το z μπήκε στη μέση “γιατί έμοιαζε να δίνει ‘δύναμη’ στο όνομα”.

Σε κάθε περίπτωση, ήταν η πρώτη ουσία κατηγορίας SSRI, δηλαδή των φαρμάκων που έχουν ως στόχο μια χημική ουσία του εγκεφάλου (σεροτονίνη) αντί για πολλές. Eν αντιθέσει με ό,τι ίσχυε έως τότε, ό,τι αφορούσε το Prozac γινόταν διαφήμιση που απευθυνόταν σε γυναίκες -και όχι θέμα σε επιστημονικά έντυπα που αφορούσε γιατρούς.

 

Αυτό ήταν το πρώτο αντικαταθλιπτικό φάρμακο που συνταγόγραφησαν ποτέ γιατροί. Η ουσία έγινε η επανάσταση στη μάχη εναντίον αυτής της ασθένειας, αλλά και άλλων ψυχιατρικών και ιατρικών διαταραχών. Έως τότε αυτά τα θέματα αναλάμβαναν ουσίες που ήταν λιγότερο αποτελεσματικές, είχαν ανεπιθύμητες παρενέργειες (πονοκέφαλο, θολή όραση και υπέρταση) και απαιτούσαν στενή παρακολούθηση, αφού υπήρχε και μεγάλος κίνδυνος υπερδοσολογίας.

Όσο ήταν σε ισχύ η πατέντα του Schmiegel (έως το 1999) η εταιρία στην οποία την εμπιστεύτηκε (Lilly) έβγαζε 2.5 δισεκατομμύρια δολάρια το χρόνο, από τις πωλήσεις (δεν χαρακτηρίστηκαν τυχαία οι ΗΠΑ “το έθνος του Prozac”). Χρόνο με το χρόνο ‘έσβησε’ όλο και περισσότερο το στίγμα που συνόδευε έως τότε κάτι που σήμερα ταλαιπωρεί περισσότερους από 264 εκατομμύρια κατοίκους της γης, σύμφωνα με τον Παγκόσμιο Οργανισμό Υγείας. Θεωρείται συχνή ψυχική διαταραχή και κύρια αιτία ανικανότητας, παγκοσμίως.

Το περιοδικό Fortune το είχε χαρακτηρίσει ως “το προϊόν του αιώνα”, αφού είχε πιστοποιηθεί πόσο ευεργετικό είναι σε ανθρώπους με κατάθλιψη, όπως και σε αυτούς με διαταραχές ψυχαναγκασμού, διατροφικές, πανικού και προεμμηνορροϊκή δυσφορία. 

Ο Σμίγκελ πήρε και άλλα 17 διπλώματα ευρεσιτεχνίας, για δουλειές του σε συμπληρώματα για την ενίσχυση της υγείας των ζώων, των παραγόντων ελέγχου του βάρους και των αντικαταθλιπτικών. Έμεινε στην ‘Eli Lilly’ έως ότου βγει σε σύνταξη. Μέχρι σήμερα εξακολουθεί να μένει κοντά στα αρχηγεία της εταιρίας, στην οποία πέρασε όλη του τη ζωή. Για την ιστορία, από το 1991 είχαν προκύψει συνδέσεις του Prozac με αυτοκτονίες και βίαιη συμπεριφορά. Είχε γίνει και σχετική έρευνα από την εταρία που το κυκλοφορούσε, τα αποτελέσματα της οποίας δεν είδαν το φως της δημοσιότητας έως τη δεκαετία του 2000. Τώρα, υπάρχουν και σε pdf στην ιστοσελίδα της φαρμακευτικής.

Ακολουθήστε το News247.gr στο Google News και μάθετε πρώτοι όλες τις ειδήσεις