Με τα emojis τα λέει όλα η σιωπή! – Η ιστορία τους

Είναι ‘η γλώσσα του σώματος’ της ψηφιακής εποχής. Το 92% όσων ‘υπάρχουν’ online έχει χρησιμοποιήσει μια μορφή τους, στις επικοινωνίες του. Το 1/3 το κάνει καθημερινά. Κατά το 2020, στο Instagram περίπου τα μισά posts τα περιέλαβαν. Στο Facebook χρησιμοποιούνταν 5.000.000.000 καθημερινά, ενώ στο Twitter ‘υπήρξαν’ στο 20% των ‘τιτιβισμάτων’. Έρευνες έχουν αποδείξει πως είναι o πιο εγγυημένος τρόπος που υπάρχει για να ασχοληθεί κόσμος με προωθητικές ενέργειες των όποιων brands.

Σε μια εποχή που η διαπροσωπική επαφή έχει γίνει είδος προς εξαφάνιση -όχι μόνο πανδημίας- τα emojis έχουν γίνει ‘ένας νέος τύπος γλώσσας’ όπως έγραψε το Wire. Και έχουν γίνει νέα γλώσσα ‘γιατί είναι ο πιο απλός και περιεκτικός τρόπος να εξηγούμε πώς νιώθουμε‘. ‘Η τι θέλουμε. Ήλθε η ώρα να υμνήσουμε αυτούς που μας τα έδωσαν. Και για να φτάσουμε στα emojis, πρέπει να αρχίσουμε από τα emoticons.

Στην Britannica το emoticon προσδιορίζεται ως σύμβολο που χρησιμοποιείται σε επικοινωνίες με τη μεσολάβηση υπολογιστή και έχει ως στόχο την έκφραση προσώπου, ώστε να επικοινωνηθεί η συναισθηματική κατάσταση του συγγραφέα. ‘Όταν το Internet βασιζόταν εξ ολοκλήρου στο κείμενο (τέλη του ’60 αρχές του ’90) τα emoticons αποδόθηκαν στο American Standard Code for Information Interchange (πρότυπο κωδικοποίησης χαρακτήρων για την ηλεκτρονική επικοινωνία) και διαβάζονταν πλαγίως. Μολονότι έχει υποστηριχθεί πως το πρώτο emoticon εμφανίστηκε το 1979, η πρώτη τεκμηριωμένη χρήση ήλθε από τον Αμερικανό προγραμματιστή Scott E. Fahlman στις 19/9 του 1982.

Η χρήση των emoticons είχε προκαλέσει αντιδράσεις. Επικριτές υποστήριζαν πως διαβρώνουν την ικανότητα των ανθρώπων να επικοινωνούν ξεκάθαρα και τη χρήση της γλώσσας, με δημιουργικό τρόπο στον κυβερνοχώρο, όπως και άλλες μορφές γραφής. Κάποιοι είπαν πως είναι ένας τεμπέλικος τρόπος επικοινωνίας. Άλλοι πως θα επηρεάσει αρνητικά την αξιοπιστία του συγγραφέα, στα email.

Οι υποστηρικτές τόνιζαν πως επρόκειτο να βοηθήσει την online επικοινωνία, περισσότερο από ό,τι θα την έβλαπτε. Στο πιο βασικό επίπεδο, τα emoticons είναι ίσως η πιο ακατέργαστη προσπάθεια να αντιμετωπιστεί το θέμα των συναισθημάτων μεταξύ των χρηστών σε περιβάλλοντα υπολογιστών, απουσία δυνατοτήτων υψηλού εύρους ζώνης που υπάρχουν στις εκ του σύνεγγυς επαφές. Υποστηρίζουν τη μη λεκτική επικοινωνία σε γραπτά μηνύματα και emails και διευκρινίζουν τον τόνο του μηνύματος, χωρίς να χρειάζονται μεγάλες αναλύσεις”.

Πάμε τώρα να δούμε, τι σημαίνουν όλα αυτά.

Η λέξη ’emoticon’ προέκυψε από την ένωση των όρων ’emotion’ και ‘icon’. H ανακάλυψη είχε ως στόχο να μεταφέρει γκριμάτσες που προκαλούσαν συναισθήματα ή διαθέσεις, σε εικόνες όταν πρωτοσυστηθήκαμε με τη ψηφιακή εποχή. ‘Πάτησε’ στο ‘μια εικόνα ίσον χίλιες λέξεις’, προκειμένου να γλιτώσει ο χρήστης το χρόνο και τον κόπο των χιλίων λέξεων, στις σύντομες επικοινωνίες μέσω των κινητών τηλεφώνων και των ηλεκτρονικών υπολογιστών -όταν αυτοί ήταν περιορισμένης δυναμικής. Αφορούσαν συνδυασμούς σημείων στίξης, γραμμάτων και αριθμών που ‘έδιναν’ μια εικόνα -σχετική με συναίσθημα. Ο περιορισμός που υπήρχε -ως προς αυτά που υπήρχαν διαθέσιμα για να ‘φτιάξουμε’ την εικόνα- έδινε και διπλές ερμηνείες σε κάθε ‘προϊόν’.

Αλήθεια, θυμάσαι (ή μπορείς να μαντέψεις) ποιο ήταν το πρώτο emoticon της ιστορίας;

Στις 11.44 του πρωινού της 19ης Σεπτεμβρίου του 1982 ο -72χρονος σήμερα- Scott Fahlman, προγραμματιστής και καθηγητής στο Carnegie Mellon University (στο ινστιτούτο Language Technologies και στο τμήμα της πληροφορικής) αποφάσισε να βάλει ένα τέλος στο μπέρδεμα που επικρατούσε, με τον ορυμαγδό ανταλλαγής μηνυμάτων με τους συνεργάτες του. Πάντα μέσα στη λίστα υπήρχε και κάτι που δεν αφορούσε τη δουλειά. Αποφάσισε λοιπόν, να ξεχωρίσει την πλάκα από τα σοβαρά, γράφοντας αυτό που θα δεις στο message board του πανεπιστημίου.

Πρότεινε τη χρήση του χαρακτήρα 🙂 για τα αστεία και πρότεινε και μια λύση για όσα δεν ήταν αστεία: το 🙁

O ‘Smiley’ όπως ονομάστηκε αργότερα, έγινε το πρώτο emoticon και ο Fahlman έγινε ο ‘πατέρας’ του. Χρόνια μετά διαπιστώθηκε πως τελικά, ο Fahlman ήταν μεν πρώτος, αλλά όχι στη χρήση τυπογραφικών συμβόλων που εξέφραζαν συναισθήματα. Ήταν αυτός που τα χρησιμοποίησε πριν κάθε άλλον online. Οι ερευνητές έφτασαν έως τα μέσα του 19ου αιώνα, όπου εντόπισαν τη χρήση συμβόλων του κωδικού Morse για τον ίδιο σκοπό.

To 1881 το αμερικανικό σατιρικό περιοδικό με τίτλο ‘Puck’ είχε δημοσιεύσει αυτά που σήμερα ξέρουμε ως emoticons, στη χειροποίητη εκδοχή τους. Ο Ambroce Bierce, συγγραφέας μικρών ιστοριών, δημοσιογράφος, ποιητής και βετεράνος του Εμφυλίου είχε προτείνει αυτό που ‘βάφτισε’ ως ειρωνικό γέλιο και ήταν το εξής: — __/ — Δεν εκτιμήθηκε δεόντως η έμπνευση. Εκ ου και το επόμενο βήμα έγινε το Μάιο του 1967, όταν ο Raplh Reppert δημοσίευσε στη Sunday Sun της Βαλτιμόρης αυτό που ακολουθεί -και επανέφερε στο προσκήνιο το Reader’s Digest.

Ο Smiley προκάλεσε διαμάχη

Ναι, ο ‘Smiley’ υπήρχε από το 1967, αλλά του έλειπε η ‘μύτη’. Ή το νοητό πλαίσιο προσώπου, όπου στήριξε ο Fahlman τη συνέχεια των προσπαθειών του. Λεφτά δεν ‘έβγαλε’ από αυτές. Αυτό ήταν κάτι που έκανε η οικογένεια Loufrani, μέσω της επιχείρησης που δημιούργησε το 1996 τη ‘Smiley Company’, στη Γαλλία (τα αρχηγεία σήμερα είναι στο Λονδίνο). Εκεί χρωστάς τα πρώτα κίτρινα ‘προσωπάκια’ όλων των εκφράσεων. Εκεί πηγαίνουν και τα χρήματα των δικαιωμάτων χρήσης, τα οποία πήρε η οικογένεια το 1971. Δηλαδή, τότε εξασφάλισε τα δικαιώματα όλων όσων ‘έμπαιναν’ στην κατηγορία ‘smiley’. Ήταν τότε που ο δημοσιογράφος Franklin Loufrani χρησιμοποιούσε ιδεόγραμμα που παρέπεμπε σε ‘smiling face’, ‘happy face’ και ‘smilie’, για να υποδεικνύει στους αναγνώστες της France-Soir ποιες ειδήσεις αφορούσαν καλά νέα και αποφάσισε να τα κατοχυρώσει όλα.

Τη σήμερον ημέρα, η Smiley Company είναι αυτή που έχει τα δικαιώματα όλων των συμβόλων του Smiley, σε περισσότερες από 100 χώρες -στις οποίες δεν ανήκουν οι ΗΠΑ. Και δεν ανήκουν οι ΗΠΑ, καθώς εκεί ζει ο Harvey Ross Ball, ο γραφίστας που εμπνεύστηκε τον Smiley το 1963.

Η Smiley Company είναι μια από τις κορυφαίες 100 εταιρίες του πλανήτη στον τομέα brand licensing. Τιντούτο; Όπως γράφει το Shopify “όταν έρχονται τα γενέθλια της ανιψιάς σας, δεν χρειάζεται να πάτε μακριά για να βρείτε ένα δώρο με τη Μίνι Μάους τυπωμένο πάνω. Γιατί; Λόγω του brand licensing. Η Disney δεν κατασκευάσει όλα τα T-shirt ή τις κούπες καφέ με τους χαρακτήρες της. Χιλιάδες άλλες επιχειρήσεις συμβάλλονται με την Disney, για το δικαίωμα να χρησιμοποιούν τους χαρακτήρες και άλλα σήματα κατατεθέν. Αυτές διαχειρίζονται και την παραγωγή με την κατασκευή των προϊόντων. Μέσα στο συμβόλαιο αναφέρονται λεπτομερώς οι όροι της συνεργασίας. Για παράδειγμα, η εταιρία που αγοράζει τα δικαιώματα συχνά πληρώνει ένα ποσοστό επί των πωλήσεων, στην εταιρία όπου ανήκουν τα trademarks”.

Η οικογένεια Loufrani κατασκευάζει, μέσω της Smiley Company από υφάσματα, είδη πάρτι, αξεσουάρ αυτοκινήτων έως παιχνίδια για licensed brand partners. Έχει έσοδα της τάξεως των 185.000.000 ευρώ το χρόνο. Έχει πάρει χρήματα και από τη Levi Strauss&Co για τη χρήση του Smiley -πέραν των προφανών που είχε οι εταιρίες τηλεπικοινωνιών.

Από το 1999 υπήρχε εξέλιξη στο θέμα και λεγόταν ’emoji’, τα οποία εμφανίστηκαν για να διαλύσουν κάθε περιορισμό που υπήρχε έως τότε. Κατ’ αρχάς, η λέξη είναι ιαπωνικής προέλευσης και ήταν αποτέλεσμα της σύμπτυξης του ‘e’ (εικόνα) με το ‘mo’ (γράφω) και ‘ji’ (χαρακτήρας). Ξεκίνησαν ως εικονογράμματα προσώπων πριν προστεθούν τα πάντα. Το πρώτο ανήκει στον Shigetaka Kurita και ήταν εικόνα 12Χ12 pixels (18 bytes), εμπνευσμένο από την τέχνη των magna (φευ) Tι έφτιαξε; Μια καρδιά. Έτσι γεννήθηκαν τα kaomoji, εκ του kao (πρόσωπο) και mo (γράφω) και ji (χαρακτήρας).

Τη δεκαετία του ’90 η εταιρία NTT DoCoMo (κυρίαρχος φορέας τηλεπικοινωνιών στην Ιαπωνία, με το DoCoMo να προέρχεται από το do communications over the mobile network -και η λέξη ως λέξη να σημαίνει ‘παντού’) κυκλοφόρησε έναν βομβητή (τηλεειδοποιητή/pager) που απευθυνόταν σε εφήβους. Βασική προτεραιότητα ήταν να μπορεί να απλοποιήσει την επικοινωνία -που μεταξύ άλλων είχε και περιορισμό λέξεων στα emails

Ο 25χρονος, τότε Kurita ήταν μέλος της ομάδας ‘i-mode’, πρώιμης πλατφόρμας διαδικτύου για κινητά τηλέφωνα που είχε ως στόχο να σχεδιάσει ελκυστικό τρόπο επαφής για να μεταφέρει πληροφορίες με απλό και συνοπτικό τρόπο. Έκανε τις λέξεις (π.χ. ‘συννεφιά’, στο δελτίο του καιρού) εικόνα. Σημείωσε πως δεν είχε ιδέα από coding. Είχε πτυχίο στα οικονομικά. “Έφτιαξα μια λίστα με όσα ήταν απαραίτητα και τα χώρισα σε τρεις κατηγορίες. Στο πρώτο σετ έβαλα όσα έκρινα πως χρειάζεται όποιος είναι όλη μέρα στο δρόμο, με το κινητό στο χέρι”, είχε πει στο ABC. Εκεί ξεκαθάρισε και ότι “η καρδιά είναι ο λόγος που αποφάσισα να φτιάξω emoji ευθύς εξ αρχής. Αν τη βάλεις στο τέλος κάθε πρότασης και τα πιο αρνητικά λόγια γίνονται θετικά”.

Όταν η εταιρία ‘έβγαλε’ τον βομβητή για επιχειρηματίες, αποφάσισε να ‘σβήσει’ την καρδιά. Πλήθος συνδρομητών άλλαξαν εταιρίες -γιατί όλες πια είχαν συντονιστεί- και ως εκ τούτου η ΝΤΤ DoCoMo έβαλε και πάλι το emoji, για να περιλάβει όσα έφτιαξε ο άνθρωπος της για πρώτη φορά σε κινητό τηλέφωνο, το 1999.

Και τα 176 που δημιούργησε ο Kurita έκαναν θραύση. Δηλαδή, έγιναν παγκόσμια trends. Παρ’ όλα αυτά ο δημιουργός δεν πήρε ποτέ περισσότερα χρήματα, από τον μηνιαίο μισθό του. Στην παρούσα φάση, υπάρχουν διαθέσιμα 3.353 emojis., ενώ ανταγωνισμός προέκυψε από το 2007 όταν η Αpple απλά δεν ήθελε να πληρώσει την εταιρία του Kurita και έφτιαξε τα δικά της. Ακολούθησε η Google. Το 2015 προστέθηκαν αυτά που αφορούσαν τη διαφορετικότητα των ανθρώπων (σε χρώμα δέρματος) και ένα σετ για ζευγάρια του ίδιου φύλου.

Εκτιμάται πως καθημερινά χρησιμοποιούνται 5.000.000.000 στο Facebook και το Facebook Messenger. Αυτό που προτιμήθηκε όσο κανένα άλλο, στο Facebook και το Twitter είναι ο κλαυσίγελος. Η καρδιά ήταν στο Νο1 του Instagram. Το 2015 το λεξικό της Οξφόρδης ανέδειξε ως ‘λέξη της χρονιάς’ το emoji.

Πόσα ‘βγάζουν’ οι δημιουργοί

Άνθρωπος που έχει φτιάξει τέσσερα emojis ειδοποίησε μέσω του Quora πως από το ένα έπαιρνε 1000 δολάρια το μήνα, από τα downloads. Είχε ξοδέψει 150 δολάρια. Για να μπει στη λίστα μια δημιουργία, πρέπει να εγκριθεί από την ανεξάρτητη αρχή Unicode Consortium (υπάρχει από το 2010 και ελέγχει αν πληρούνται οι 13 βασικές προϋποθέσεις). Κάθε πρόταση αναλύεται σε 10 σελίδες. Εκεί οι δημιουργοί γράφουν το σκοπό που εξυπηρετεί, το λόγο που χρειάζεται και παρέχει data που δικαιολογούν την ύπαρξη του. Μετά οι ενδιαφερόμενοι καλούνται να αφιερώσουν από 50 έως 150 ώρες, για να στηρίξουν την αίτηση.