Μηχανή του Χρόνου: Η επίθεση των Αρειανών στις ΗΠΑ. Πανικόβλητοι πολίτες εγκατέλειπαν τα σπίτια τους και ο Χίλτερ ειρωνευόταν την Αμερική

Η ραδιοφωνική παράσταση του Όρσον Ουέλς που προκάλεσε εθνικό πανικό

NEWSROOM
31 Οκτωβρίου 2014 17:16

Στις 30 Οκτωβρίου του 1938, ώρα 8 και 15 το απόγευμα, Αρειανοί επιτέθηκαν στη Γη. Οι εξωγήινοι προσγείωσαν το διαστημόπλοιό τους στη μικρή πόλη Γκρόβερς Μιλ του Νιου Τζέρσεϊ στις Η.Π.Α. και τα λόγια του ραδιοφωνικού εκφωνητή σκόρπισαν τον πανικό σε όλη τη χώρα: «Κάτι ξεπροβάλει απ’ τη σκιά σαν γκρι φίδι. Τώρα βγαίνει κι άλλο ένα, κι άλλο ένα. Μοιάζουν με πλοκάμια.

Να, τώρα μπορώ να δω ολόκληρο το σώμα.  Είναι τεράστιο. Τεράστιο σαν αρκούδα και γυαλίζει σαν βρεγμένο δέρμα. Αλλά αυτό το πρόσωπο… κυρίες και κύριοι, είναι απερίγραπτο. Δεν αντέχω να το κοιτάω. Τα μάτια είναι μαύρα και γυαλίζουν σαν ερπετού και από το στόμα του στάζει σάλιο». Λίγα λεπτά αργότερα, ο εξωγήινος επιτέθηκε. Η ταραγμένη φωνή του εκφωνητή περιέγραφε κάθε κίνηση του Αρειανού: «Μια σκυφτή μορφή βγαίνει απ’ το πιλοτήριο. Μπορώ να δω ένα φως… Τι είναι αυτό; Φλόγες ξεπηδούν απ’ τον καθρέφτη και κατευθύνονται προς τους ανθρώπους τριγύρω. Τους χτυπούν κατά πρόσωπο.  Θεέ μου, τους τύλιξαν οι φλόγες. Τώρα όλο το χωράφι καίγεται. Εκρήξεις.. τα δέντρα… οι αποθήκες… τα αυτοκίνητα… πάει παντού. Έρχεται προς εμένα… απέχει μόλις μερικά μέτρα –» Ξαφνικά, η περιγραφή διακόπηκε και ο κόσμος που παρακολουθούσε με κομμένη την ανάσα, κατάλαβε ότι το χειρότερο είχε συμβεί.

Πέρασαν σχεδόν 30 λεπτά απόλυτου πανικού. Το ραδιόφωνο μετέδιδε ότι ο στρατός ετοιμαζόταν να αντεπιτεθεί, ακούστηκε η φωνή του Προέδρου Ρούσβελτ να εμψυχώνει τους πολίτες και ο κόσμος βγήκε στους δρόμους πανικόβλητος. Μια γυναίκα ούρλιαζε ότι το τέλος του κόσμου είχε φτάσει. Όσοι έμειναν κλεισμένοι στα σπίτια τους με την προσοχή στραμμένη στο ραδιόφωνο, άκουσαν την εξής ανακοίνωση, σχεδόν 40 λεπτά μετά την επίθεση: «Ακούτε την παραγωγή του CBS από τον Όρσον Γουέλς και το Ραδιοφωνικό Θέατρο Μέρκιουρι, στη δραματοποίηση του «Πολέμου των Κόσμων» του Χ. Τζ. Γουέλς. Η παράσταση θα συνεχιστεί μετά το σύντομο διάλειμμα».

«Ο Πόλεμος των Κόσμων»

Το μυθιστόρημα του Βρετανού συγγραφέα Χ. ΤΖ. Γουέλς, «Ο Πόλεμος των Κόσμων», κυκλοφόρησε το 1898. Πρωταγωνιστής είναι ένας ανώνυμος άντρας που βιώνει την επίθεση που δέχεται η Μεγάλη Βρετανία από Αρειανούς. Τον Οκτώβριο του 1930, ο 23χρονος Όρσον Γουέλς ανέθεσε στον σεναριογράφο Χάουαρντ Κοχ να γράψει το σενάριο για τη ραδιοφωνική παράσταση, αλλά οι Αρειανοί να επιτίθενται στην Αμερική. Ο Γουέλς θα σκηνοθετούσε και θα πρωταγωνιστούσε στην ραδιοφωνική παράσταση, που θα μεταδιδόταν παραμονή του Χάλογουιν, 30 Οκτωβρίου, στις 8 το απόγευμα.

Ο Κοχ παρέδωσε το σενάριο λίγες μέρες πριν από την τελική παράσταση, αλλά ο Γουέλς δήλωσε δυσαρεστημένος με το αποτέλεσμα. Το θεώρησε φοβερά βαρετό και αποφάσισε να αλλάξει εντελώς τη μορφή του σεναρίου για να γίνει πιο ελκυστικό. Εμπνευσμένος από τη ραδιοφωνική παράσταση «Air Raid», όπου η ιστορία μεταδιδόταν με τη μορφή δελτίων ειδήσεων, ο Γουέλς έστησε όλη την παράσταση με αυτό τον τρόπο.

Ο ανώνυμος αφηγητής του βιβλίου έγινε ο δημοσιογράφος και ο ραδιοφωνικός εκφωνητής, που διέκοπτε την κανονική ροή του προγράμματος με το έκτακτο δελτίο ειδήσεων. Στις 8 το απόγευμα της Κυριακής, ξεκίνησε η μετάδοση της ραδιοφωνικής παράστασης. Πριν αρχίσει το πρόγραμμα, υπήρξε ανακοίνωση ότι ακολουθούσε παράσταση που δεν είχε καμία σχέση με την πραγματικότητα. Δυστυχώς όμως, οι τακτικοί ακροατές του προγράμματος που παρακολούθησαν την παράσταση από την αρχή ήταν πολύ λίγοι. Οι περισσότεροι άκουγαν άλλο ραδιοφωνικό πρόγραμμα και συγκεκριμένα την εκπομπή του δημοφιλούς εγγαστρίμυθου Έντγκαρ Μπέργκεν. Δώδεκα λεπτά μετά την έναρξη του προγράμματος, η εκπομπή του Μπέργκεν είχε διαφημίσεις. Αρκετες χιλιάδων ακροατών άλλαξαν σταθμό και έπεσαν πάνω στην ραδιοφωνική παράσταση του Όρσον Γουέλς.

Ο Γουέλς είχε προγραμματίσει την παράσταση, έτσι ώστε η δράση να ξεκινήσει ακριβώς 15 λεπτά μετά την έναρξη. Οι ακροατές που δεν πρόλαβαν την αρχική ανακοίνωση, δεν γνώριζαν ότι άκουγαν ένα θεατρικό δελτίο ειδήσεων, όπου καμία είδηση δεν ήταν αλήθεια. Το σενάριο του Γουέλς ήταν τόσο ρεαλιστικό, που μεγάλο ποσοστό των ακροατών πίστεψε ότι η Αμερική δεχόταν πράγματι επίθεση από εξωγήινους.

«Ο Όρσον Γουέλς έσπειρε τον πανικό»

Τηλεφωνήματα κατέκλυσαν αστυνομικά τμήματα σε όλη τη χώρα, από ανήσυχους πολίτες που ρωτούσαν αν πράγματι η χώρα δεχόταν επίθεση. Χιλιάδες τηλεφώνησαν στο CBS και πήραν την απάντηση που τους καθησύχασε, ότι δηλαδή όλα ήταν ψεύτικα. Όμως όσοι δεν σκέφτηκαν να επιβεβαιώσουν την είδηση, εγκατέλειψαν τα σπίτια τους και έψαχναν καταφύγια να κρυφτούν. Η αντίδρασή τους θεωρήθηκε δικαιολογημένη λόγω του ρεαλιστικού σεναρίου, αλλά και της αυξημένης επικινδυνότητας της εποχής. Καθημερινά, οι Αμερικάνοι άκουγαν στα ραδιόφωνα τις απειλές του Χίτλερ απευθείας από τη Γερμανία, που βρισκόταν σε προπολεμικό αναβρασμό. Πολλοί από τους ακροατές, όταν άκουσαν ότι η χώρα δεχόταν επίθεση, θεώρησαν ότι οι Γερμανοί και όχι οι Αρειανοί, έκαναν επίθεση στις Η.Π.Α.

Την ώρα που παιζόταν η εκπομπή, μία διακοπή ηλεκτρικού ρεύματος τύλιξε στο σκοτάδι την πόλη Κόνκριτ στο Σιάτλ. Οι κάτοικοι ένιωσαν πως πράγματι η χώρα βρισκόταν σε εμπόλεμη κατάσταση, αλλά χωρίς τηλέφωνο, δεν μπορούσαν να επικοινωνήσουν με κανέναν. Άλλος λόγος που βοήθησε στην εξάπλωση του πανικού, ήταν η έλλειψη διαφημίσεων. Η εκπομπή του Γουέλς δεν είχε χορηγό και δεν υπήρχε προγραμματισμένο διάλειμμα για διαφημίσεις, με αποτέλεσμα η εκπομπή να συνεχίζεται χωρίς διακοπή για πολλή ώρα. Το πρώτο διάλειμμα έγινε 40 λεπτά μετά από την έναρξη, όταν βόλευε και την εξέλιξη της πλοκής. Τότε έπαιξε η ανακοίνωση ότι το πρόγραμμα ήταν απλώς μία ραδιοφωνική παράσταση. Δυστυχώς όμως, οι πιο πανικοβλημένοι ακροατές είχαν ήδη εγκαταλείψει τα σπίτια τους.

«Απόδειξη της παρηκμασμένης και διεφθαρμένης δημοκρατίας»

Ο Τύπος, που είχε ζημιωθεί από την επέκταση του ραδιοφώνου, χρησιμοποίησε το συμβάν για να αναδείξει πόσο επικίνδυνη ήταν η επιρροή που ασκούσε το ραδιόφωνο στο κοινό. Άλλωστε, υποστήριζαν οι εκδότες της Αμερικής, και «η προπαγάνδα του Χίτλερ εξαπλώθηκε με τον ίδιο τρόπο που εξαπλώθηκε και ο πανικός το βράδυ της 30ης Οκτωβρίου». Θεώρησαν υπεύθυνο τον Όρσον Γουέλς για τον πανικό που προκλήθηκε και την επόμενη μέρα, χρειάστηκε να απολογηθεί δημοσίως. Δήλωσε ότι δεν είχε στόχο να προκαλέσει χάος και δεν φαντάστηκε ότι οι ακροατές θα πίστευαν ότι η ιστορία ήταν πραγματική, μιας και το μυθιστόρημα ήταν πολύ γνωστό. Παρά τον πανικό, η παράσταση δέχτηκε χιλιάδες θετικές κριτικές και μάλιστα βρήκε χορηγό, τις σούπες «Κάμπελ». Η ραδιοφωνική παράσταση της 30ης Οκτωβρίου απογείωσε την καριέρα του Γουέλς, που μέχρι τότε ήταν ένας απλός θεατρικός σκηνοθέτης, αλλά αμέσως δέχτηκε προτάσεις να συνεργαστεί με το Χόλιγουντ.

Η ιστορία έφτασε μέχρι τα αυτιά του Χίτλερ, που σχολίασε: «Η υστερική αντίδραση των Αμερικάνων είναι απόδειξη της παρηκμασμένης και διεφθαρμένης δημοκρατίας τους».