Μηχανή του Χρόνου: Ο μύθος της Μαρίας Αντουανέτας. Γιατί δεν είπε ποτέ τη φράση “αφού δεν έχουν ψωμί, ας φάνε παντεσπάνι”
Μάθετε περισσότερα για την Μαρία Αντουανέτα. Η δήλωση που της αποδόθηκε αλλά ποτέ δεν είπε
- 02 Νοεμβρίου 2014 17:52
Η δήλωση που προέτρεπε τους φτωχούς της Γαλλίας να φάνει παντεσπάνι, αφού δεν είχαν ψωμί, έχει αποδοθεί στη Βασίλισσα της Γαλλίας και σύζυγο του Λουδοβίκου 16ου, Μαρία Αντουανέτα. Θα ήταν όμως αρκετά δύσκολο η δήλωση να ανήκει πράγματι σε εκείνη, καθώς γράφτηκε για πρώτη φορά το 1765, στο βιβλίο του Ζαν Ζακ Ρουσώ, «Απολογίες». Η Μαρία Αντουανέτα γεννήθηκε στις 2 Νοεμβρίου του 1755, που σημαίνει ότι όταν έγραψε ο Ρουσώ το βιβλίο, η μελλόντικη βασίλισσα ήταν μόλις εννέα ετών και δεν είχε επισκεφτεί ούτε μία φορά τη Γαλλία. Στο βιβλίο ο Ρουσώ περιγράφει ένα επεισόδιο απ’ τη ζωή του, όπου θέλησε να φάει ψωμί, αλλά ήταν πολύ καλά ντυμένος για να μπει σε έναν απλό φούρνο.
Τότε θυμήθηκε την απάντηση που έδωσε μία ανώνυμη πριγκίπισσα, όταν την ενημέρωσαν ότι οι φτωχοί δεν είχαν ούτε ψωμί να φάνε: «Ας φάνε παντεσπάνι». Ο πρώτος που κατηγόρησε τη Μαρία Αντουανέτα για την παραπάνω δήλωση, ήταν ο δημοσιογράφος Αλφόνς Καρ, τον Μάρτιο του 1843. Η φήμη επικράτησε εύκολα, εξαιτίας του μίσους που έτρεφε ο πεινασμένος λαός της Γαλλίας για τη σπάταλη βασίλισσα.
Ορισμένοι ιστορικοί υποστηρίζουν ότι η έκφραση ήταν δημιούργημα της φαντασίας του Ρουσώ. Άλλοι πιστεύουν ότι η δήλωση ανήκει στην Μαρία Τερέζα, τη σύζυγο του Βασιλιά Λουδοβίκου 14ου, που έζησε έναν αιώνα πριν από τη Γαλλική Επανάσταση. Παρόμοια έκφραση υπάρχει και στην κινέζικη παράδοση, η οποία αποδίδεται στον Αυτοκράτορα Χούι. Έζησε τον 4ο μ.Χ. αιώνα και όταν του είπαν ότι ο λαός δεν είχε ρύζι να φάει, ο αυτοκράτορας απάντησε: «Γιατί δεν τρώνε κρέας;».
Πάντως, είτε την είπε είτε όχι,το βέβαιο είναι ότι η φράση αντιπροσωπεύει τη βασιλική αδιαφορία για το λαό και την πείνα του. Η Μαρία Αντουανέτα και ο Λουδοβίκος ΙΣΤ, ζούσαν μέσα στη σπατάλη και την κραιπάλη, ενώ ο λαός λιμοκτονούσε. Ο Βασιλιάς έδωσε άδεια για εξαγωγές, οι γαιοκτήμονες πούλησαν το σιτάρι σε υψηλές τιμές στο εξωτερικό και ο πληθωρισμός έτρεχε με 50%. Σύντομα ο λαός δεν είχε να φάει ούτε ψωμί. Ήταν το 1788. Ένα χρόνο μετά, η Μαρία Αντουανέτα και ο βασιλιάς δεν μπορούσαν να φάνε ούτε ψωμί, ούτε παντεσπάνι, γιατί δεν είχαν κεφάλια. Τους τα έκοψε ο επαναστατημένος γαλλικός λαός στη γκιλοτίνα.
