Μηχανή του Χρόνου: Οι λευκοί σκλάβοι των κουρσάρων στη Μεσόγειο
Οι άντρες στις γαλέρες και οι γυναίκες σκλάβες του σεξ
- 03 Φεβρουαρίου 2015 09:07
Το δουλεμπόριο στην Αφρική μεταξύ του 16ου και 19ου αιώνα κυριάρχησε στις δυτικές κοινωνίες αλλά και επικρίθηκε σφόδρα. Η ιστορική έρευνα στις ημέρες μας φώτισε τις τρομακτικές διαστάσεις του φαινομένου από κάθε πλευρά, αλλά ανέδειξε και μια λιγότερο γνωστή περίοδο όπου υπήρχε παρόμοια δραστηριότητα και στην Μεσόγειο. Υπολογίζεται ότι περισσότερο από ένα εκατομμύριο Ευρωπαίοι πουλήθηκαν σε σκλαβοπάζαρα από κουρσάρους και η ζωή τους είχε την ίδια πορεία με εκείνη των δούλων της Αφρικής. Οι σκλάβοι αυτοί ονομάστηκαν «οι λευκοί σκλάβοι των βαρβάρων». Το ανθρώπινο δουλεμπόριο είναι γνωστό από αρχαιοτάτων χρόνων. Καταγραφή τέτοιας δραστηριότητας υπάρχει ακόμα και στον κώδικα του Χαμπουραμπί που είναι ένας από τους αρχαιότερους νομικούς κώδικες και συγχρόνως ένα άριστα διατηρημένο αρχαιολογικό εύρημα της Μεσοποταμίας του 1800 π. Χ. Άνθρωποι από διάφορους πολιτισμούς και θρησκείες είτε υπήρξαν θύματα είτε δουλέμποροι.
Ωστόσο, οι σύγχρονοι ιστορικοί ελάχιστα ασχολήθηκαν με το δουλεμπόριο των κουρσάρων, δηλαδή το εμπόριο των πειρατών στις περιοχές όπου σήμερα βρίσκεται το Μαρόκο, η Αλγερία , η Τυνησία και η Λιβύη γύρω στα 1600 μ.Χ.
Όποιος τύχαινε να ταξιδεύει σε αυτές τις περιοχές κινδύνευε να αιχμαλωτιστεί από τους πειρατές και να οδηγηθεί στη λεγόμενη ακτή των βαρβάρων, όπως ονομάστηκαν οι συγκεκριμένες περιοχές εκείνη την εποχή και να καταλήξει σε δημοπρασία σκλάβων.
Πολλές φορές οι πειρατές δεν αρκούνταν στους αιχμαλώτους που έπιαναν από τις επιθέσεις σε πλοία και γι´αυτό έκαναν επιδρομές σε παραθαλάσσιους και νησιωτικούς οικισμούς σε Ελλάδα, Ιταλία, Γαλλία, Ισπανία, Πορτογαλία, ακόμα και στην Αγγλία, την Ιρλανδία και την Ολλανδία. Έκαναν επιδρομές σε αφύλαχτα μέρη τις νύχτες και έμπαιναν κρυφά στα σπίτια για να βρουν τα θύματά τους. Πολλοί κάτοικοι των περιοχών εγκατέλειπαν τα σπίτια τους για να γλιτώσουν από τις επιδρομές των πειρατών μέχρι και τον 19ο αιώνα. Τον 13ο και 14ο αιώνα, κυρίαρχοι στις θάλασσες ήταν οι χριστιανοί πειρατές κυρίως από την Καταλονία και τη Σικελία και αυτοί αποτελούσαν το φόβο και τον τρόμο για τους εμπορικά πλοία.
Τον 15ο αιώνα με την άνοδο της Οθωμανικής αυτοκρατορίας η σκυτάλη πέρασε στα χέρια των βαρβάρων που απειλούσαν τους χριστιανούς εμπόρους. Γύρω στα 1600, Ευρωπαίοι έφεραν εξελιγμένες τεχνικές και μεθόδους ναυπηγικής δίνοντας τη δυνατότητα στους πειρατές να επεκτείνουν τις δραστηριότητές τους και στον Ατλαντικό ωκεανό με αποκορύφωμα στα μέσα του 17ου αιώνα. Η εντύπωση που έχουμε ότι οι μουσουλμάνοι πειρατές αιχμαλώτιζαν μόνο χριστιανούς, φαίνεται ότι δεν είναι ακριβής. Στην πραγματικότητα, οι πειρατές δεν ενδιαφέρονταν μόνο για τις θρησκευτικές πεποιθήσεις ή την καταγωγή των θυμάτων.
Οι σκλάβοι στην ακτή των βαρβάρων ήταν λευκοί, Καθολικοί Προτεστάντες, Ορθόδοξοι, Εβραίοι, μαύροι, ακόμα και Μουσουλμάνοι. Και οι πειρατές δεν ήταν μόνο μουσουλμάνοι, αλλά και Άγγλοι και Ολλανδοί. Ο ιστορικός Ρόμπερτ Ντέηβις γράφει ότι το δουλεμπόριο των λευκών είχε αγνοηθεί επειδή οι ακαδημαϊκοί προτιμούσαν να παρουσιάζουν τους Ευρωπαίους ως κακούς αποικιοκράτες παρά ως θύματα.
Η ζωή των σκλάβων. Από το σκλαβοπάζαρο στη γαλέρα
Το μέλλον των αιχμαλώτων που κατέληγαν σε σκλαβοπάζαρα ήταν αβέβαιο. Πολλοί πέθαιναν πάνω στα πλοία κατά τη διάρκεια των μακρινών ταξιδιών προς την βόρεια Αφρική εξαιτίας της έλλειψης νερού και τροφής. Όσοι κατάφερναν να επιβιώσουν παρά τις κακουχίες του ταξιδιού κατέληγαν στα σκλαβοπάζαρα όπου στέκονταν όρθιοι για ώρες για να τους επιθεωρήσουν οι πιθανοί αγοραστές στη δημοπρασία. Μετά την αγορά, οι σκλάβοι έπιαναν αμέσως δουλειά. Οι άντρες έκαναν κυρίως χειρωνακτική εργασία σε λατομεία ή μεγάλα κατασκευαστικά έργα, ενώ οι γυναίκες εργάζονταν στο σπίτι ή προσέφεραν σεξουαλική ικανοποίηση στα αφεντικά τους. Τη νύχτα οι σκλάβοι έμεναν σε μικρά και αποπνικτικά δωμάτια που έμοιαζαν με κελιά φυλακών. Ωστόσο, τη χειρότερη μοίρα είχαν όσοι κατέληγαν ως κωπηλάτες σε γαλέρες. Οι κωπηλάτες αλυσοδένονταν και δεν έφευγαν ποτέ από τη θέση τους, ούτε για ύπνο, ούτε για τις φυσικές τους ανάγκες.
Το τέλος των κουρσάρων
Οι επιθέσεις των πειρατών περιορίστηκαν γύρω στα τέλη του 17ου αιώνα όταν το ναυτικό των ευρωπαϊκών χωρών άρχισε να καταδιώκει τους πειρατές. Ωστόσο, οριστικό τέλος δόθηκε στις αρχές του 19ου αιώνα όταν κυρίως το αμερικανικό ναυτικό συστηματικά κυνήγησε και καταπολέμησε το φαινόμενο. Το Αλγέρι, η πρωτεύουσα της Αλγερίας, έγινε στόχος επιθέσεων από Γάλλους, Ισπανούς και Αμερικανούς στις αρχές του 19ου αιώνα. Μετά από την επιδρομή των Άγγλων και των Ολλανδών το 1816 στο Αλγέρι, οι πειρατές συνθηκολόγησαν και υποχρεώθηκαν να αποδεχτούν τον όρο να μην επιτίθενται σε χριστιανούς αν και το δουλεμπόριο μεταξύ μη Ευρωπαίων επιτρεπόταν.
Αναφορές για περιστασιακές επιθέσεις πειρατών υπήρχαν μέχρι την επίθεση των Βρετανών στο Αλγέρι το 1824 και την εισβολή των Γάλλων το 1830 που έθεσε την Αλγερία υπό την κατοχή τους. Η Τύνιδα, η πρωτεύουσα της Τυνησίας είχε ανάλογη τύχη το 1881. Η Τρίπολη της Λιβύης επεστράφη στους Οθωμανούς το 1835 πριν πέσει στα χέρια των Ιταλών κατά τον ιταλοτουρκικό πόλεμο του 1911. Η δουλεία καταργήθηκε οριστικά με νομοθεσία.
