Μηχανή του Χρόνου: Όταν τα ψάρια ήταν το χρυσάφι των ελληνικών λιμνών
Από το ψάρεμα ζούσαν οι περισσότερες οικογένειες στα παραλίμνια χωριά. Το "χρυσάφι" έπαιρνε διάφορα ονόματα, ανάλογα με το μέγεθος και τη νοστιμιά
- 11 Αυγούστου 2015 08:30
Για τους κατοίκους των παραλίμνιων περιοχών, οι λίμνες μας ήταν το ορυχείο τους.Χρυσάφι κρύβονταν στα σπλάχνα τους και έβγαινε κάθε μέρα με τα εργαλεία και τις μεθόδους ψαρέματος.
Στα μέρη αυτά οι άνθρωποι ζούσαν κυρίως από το ψάρεμα, που το συνέχιζαν από τα παλιά χρόνια σαν βασική τους ασχολία.
Συμβίωναν και συμβιώνουν ακόμα με αρμονικά με τα ψαροπούλια, ποι κι αυτά τρέφονται από τις πλούσιες σε ψάρια λίμνες. Άνθρωποι ξεχωριστοί οι ψαράδες των βυθών των λιμνών μας. μόνοι τους ή με «σιτιές» και «ντουκιάνια» και τα τελευταία χρόνια με συνεταιρισμούς, οι ψαράδες οργώνουν τα νερά αδιάκοπα για να μαζέψουν το χρυσάφι των λιμνών μας.
Το χρυσάφι που παίρνει διάφορα ονόματα ανάλογα με το μέγεθος και τη νοστιμιά: γριβάδια, γλήνια δρομίτσες, κέφαλοι, χέλια και ζαργάνες. Στην Καστοριά «για ψαράς, για γουναράς». Οι Καστοριανοί όταν έφευγαν από την πόλη και τη λίμνη τους για να πάνε μακριά σε άλλο κόσμο, δεν αποχαιρετούσαν μόνο τις όμορφες συμπατριώτισσές τους, αλλά και τη λίμνη με τα ψάρια τους όπως λέει και το τραγούδι: «αφήνω γεια στις όμορφες και στις αρχοντοπούλες, αφήνω γεια στην Καστοριά, τη λίμνη με τα ψάρια».
Νοσταλγοί πάντοτε της λίμνης τους, επέστρεφαν κοντά της από την ξενιτιά, έπαιρναν τις καλαμένιες βέργες με το αγκίστρι, το σκουλήκι για δόλωμα και αραδιάζονταν στις όχθες ψαρεύοντας με τις ώρες. Δεν είναι μόνο η νοστιμιά και η ποικιλία των ψαριών της λίμνης πολύ μεγάλη, αλλά και των φαγητών που μαγειρεύονται με αυτά. Ιδιόμορφοι και απαράβατοι κανόνες ρυθμίζουν τις θέσεις των ψαράδων στην Παμβώτιδα. Χέλια, καραβίδες, μαρίτσια, τουλιανοί, γριβάδια, δρομίτσες, και γλίνια, το χρυσάφι τους.
Η αλιεία στις Πρέσπες, που σήμερα είναι δευτερεύουσα ασχολία αποτέλεσε για πολλά χρόνια μια από τις βασικές ασχολίες των κατοίκων των παραλίμνιων χωριών τους, οι οποίοι ανέπτυξαν μοναδικές στην Ελλάδα μεθόδους αλιείας, που εφαρμόζονται μέχρι σήμερα.
Έβριθε η ζωή στη λίμνη των Γιαννιτσών. Ψάρια και χέλια βατράχια και νερόφιδα, κατά μυριάδες στα νερά της. Πριν από τον Μακεδονικό αγώνα η λίμνη ήταν αρκετά κατοικημένη όχι μόνιμα, αλλά από χωρικούς που από τα περίχωρα έμπαιναν στα νερά της για ψάρεμα κυνήγι ή για να κόψουν καλάμια και ιδίως ραγάζι, χόρτο που φύτρωνε στο βάλτο και με το οποίο σκέπαζαν τις στέγες των σπιτιών γέμιζαν τα σαμάρια των ζώων, έπλεκαν ψάθες για το πάτωμα, καλάθια και άλλα. Επίσης η λίμνη έβριθε από βδέλλες που οι χωρικοί πουλούσαν στο εξωτερικό προπάντων στην Αυστρία.
Η Δοιράνη με νερά καθαρά και πόσιμα χωρίς έλη, ήταν από τα παλιά χρόνια, όπως και σήμερα, πρόσφορη για κατοικία. ¨εχει απειρία ψαριών όπως καμιά άλλη οτυ ίδιου ή μεγαλύτερου μεγέθους, η ποιότητα ωτν οποίων είναι κλεκτη και γι αυτό προτιμόνται από τα ψάρια άλλων λιμνών. Η πλούσια ιχθυοπανίδα Λαγκαδά και Βόλβης περιλαμβάνει πολλά είδη, από τα οποία το ένα, η λιπαριά δε ζει πουθενά αλλού στον κόσμο.
Η υδρολογική κατάσταση της Βιστωνίδας χαρακτηρίζει τη λίμνη ως μοναδική και τα ψάρια της νόστιμα, καθώς τα ποτάμια τη γεμιζουν με γλυκό νερό το χειμώνα, ενώ, το καλοκαίρι με νότιο άνεμο, μπαίνει νερό της θάλασσας, δημιουργώντας, τουλάχιστον στο νότιο τμήμα, μια ζωή υφάλμυρου νερού. Χρυσάφι κρύβεται στη λιμνοθάλασσα του Μεσολογγίου, ένα μεγάλο ιχθυοτροφείο όπου τρέφονται και μεγαλώνουν τα ψάρια. Κέφαλους, σαργούς, σπάρους, χωβιούς και χέλια, μουρμπούρια και ζαργάνες παράγουν τα χρυσοφόρα κοιτάσματα της.
Τα νόστιμα ψάρια της Κλείσοβας ήταν φημισμένα από την αρχαιότητα, αφού μνημονεύονται από τον Αθήναιο. Οι σκάπουλοι, οι ελεύθεροι ψαράδες της είναι οι καλύτεροι καμακολόγοι», είτε καμακώνουν τα χαράματα είτε τη νύχτα με πρυές, τα πυροφάνια τους. Τράινες, σταφνοκάρια, παραγάδι,α πεζόβοιλοι και λάζαροι, όπως λένε τα πυκνά δίχτυα είναι οι τρόποι ψαρέματος.
Στην περιοχή της λιμνοθάλασσας έχουν βρεθεί 36 είδη ψαριών. Το Μεσολόγγι είναι ο πιο φημισμένος τόπος ιχθυοπαραγωγής στην Ελλάδα και η περιοχή φιλοξενεί πολλά ιχθυοτροφεία. Το ψάρεμα γίνεται με παραδοσιακούς τρόπους και οι ψαράδες δεμένοι πάππου προς πάππων με την λιμνοθάλασσα, παρά τις δυσκολίες της ζωής τους, αγαπούν με πάθος τον τόπο. Όπως λένε χαρακτηριστικά «οι σκάπουλοι ψαρεύουν ενώ οι ιχθυοτρόφοι αλιεύουν».
Οι ψαράδες της Κάρλας, πριν από την αποξήρανσή της ζούσαν μέσα στις ψαροκαλύβες τους 9 μήνες τον χρόνο. ψάρευαν με ψαροπαγίδες, ειδικά πλέγματα από καλάμια, τα κατίκια, γριβάδια, πλατίτσες, καραπλατίτσες, γλίνια και μπίζια που τα μάζευαν από τις ψαροπαγίδες στα γυροβόλια, χώρους αποθήκευσης ψαριών χωρίς διέξοδο από πλέγμα καλαμιών μέσα στη λίμνη. Σ” αυτήν υπήρχε επίσης και μικρός αριθμούς από χέλια. Η Κάρλα τροφοδοτούσε με νόστιμα ψάρια ολόκληρη τη Θεσσαλία. Χρυσάφι και μάλιστα νόστιμο έκρυβαν και κρύβουν τα νερά των λιμνών για τους ψαράδες τους.
Από το λεύκωμα Λίμνες , Πολιτείες του Νερού των Δημ. Ταλιάνη και Γιάννη Ρούσκα εκδόσεις Τοπίο
Αρχική φωτογραφία : Δ. Τλούπας 1953, λίμνη Κάρλας
