Μηχανή του Χρόνου: Το αποτυχημένο πραξικόπημα εναντίον του Γκορμπατσόφ. Τον εγκλώβισαν για τρεις μέρες και μετά επέστρεψε και διέλυσε την ΕΣΣΔ
Ο Μιχαήλ Γκορμπατσόφ δίχασε τον κόσμο. Πολλοί τον ύμνησαν για τη διαφάνεια και την ανασυγκρότηση, έννοιες γνωστές ως γκλάσνοστ και περεστρόικα. Αρκετοί όμως τον κατηγορούν μεταξύ άλλων, πως οδήγησε οικονομικά «το καράβι στο βράχο»
- 29 Σεπτεμβρίου 2014 09:02
Ο «άνθρωπος με τον χάρτη στο κεφάλι» ή ο «άνθρωπος με το σημάδι του διαβόλου», όπως τον καταριόταν οι ηλικιωμένες γυναίκες; Ο Μιχαήλ Γκορμπατσόφ δίχασε τον κόσμο. Πολλοί τον ύμνησαν για τη διαφάνεια και την ανασυγκρότηση, έννοιες γνωστές ως γκλάσνοστ και περεστρόικα. Αρκετοί όμως τον κατηγορούν μεταξύ άλλων, πως οδήγησε οικονομικά «το καράβι στο βράχο» και ότι επί των ημερών του, χάθηκε η κομμουνιστική ιδεολογία, ο σοσιαλισμός και στην Ανατολική Ευρώπη άνοιξε ο δρόμος στη μαφία.
Ο Γκορμπατσόφ ανέβηκε γρήγορα, μεθοδικά και προσεκτικά στην ιεραρχία του Κομμουνιστικού Κόμματος της Σοβιετικής Ένωσης. Υπήρξε από τα αγαπημένα παιδιά του γενικού γραμματέα Γιούρι Αντρόποφ, που είχε διαδεχθεί τον Μπρέζνιεφ. Ο Αντρόποφ προσπαθούσε να κάνει μεταρρυθμίσεις και προωθούσε σε θέσεις – κλειδιά άτομα της επιλογής του.
Ο Ιγκόρ Τσεμπρίκοφ έγινε αρχηγός της KGB, ο Νικολάι Ριζκόφ ανώτατο κομματικό στέλεχος και ο Μιχαήλ Γκορμπατσόφ το νεότερο μέλος του Πολίτμπιρο. Μετά τον θάνατο του ηγέτη το 1984, ανέλαβε καθήκοντα ο Τσερνιένκο αν και ο Γκορμπατσόφ είχε κάποιες πιθανότητες. Η ευκαιρία να αναλάβει τις τύχες της ΕΣΣΔ παρουσιάστηκε το 1985, όταν πέθανε και ο Κωνσταντίν Τσερνιένκο. Ο βασικός αντίπαλος του μέσα στο κόμμα πρότεινε τον Βίκτωρ Γκρίσιν, αλλά ο υπουργός Εξωτερικών Γκρομίκο και ο αρχηγός της KGB, Ιγκόρ Τσεμπρίκοφ, έπεισαν το κόμμα ότι ο κατάλληλος ήταν ο Μιχαήλ Γκορμπατσόφ.
Στις 11 Μαρτίου του 1985 ανέλαβε καθήκοντα γενικού γραμματέα της ΕΣΣΔ. Σε ηλικία 54 ετών ήταν από τους νεαρότερους ηγέτες στην Ανατολική Ευρώπη. Για να μπορέσει να προωθήσει την πολιτική του τοποθέτησε νέα στελέχη σε σημαντικές θέσεις, όπως τον Μπορίς Γιέλτσιν στη θέση του επικεφαλής του κόμματος, τον Σεβαρνάτζε στο υπουργείο Εξωτερικών και τον Ριζκόφ πρωθυπουργό.
Υπήρξε το πρώτο παράδειγμα της περεστρόικα, δηλαδή της ανασυγκρότησης, προβάλλοντας έναν νέου τύπου ηγέτη, σε σχέση με τους προηγούμενους γενικούς γραμματείς. Μιλούσε συχνά δημόσια, έκανε συνεχώς ομιλίες και έθετε δύσκολα θέματα όπως την εγκληματικότητα, το περιβάλλον ή τη θέση των γυναικών. Ένα από τα πιο πολύπλοκα προβλήματα που είχε να λύσει, ήταν τα άσχημα οικονομικά που είχε κληρονομήσει η χώρα από τη δεκαετία του ’70. Εφάρμοσε οικονομικές μεταρρυθμίσεις και έδωσε ελευθερίες στον Τύπο ή την έκφραση και προήγαγε το διάλογο για τον πυρηνικό αφοπλισμό με τις ΗΠΑ.
Το πραξικόπημα και η κράτησή του στην Κριμαία
Το 1990 τιμήθηκε με το Νόμπελ Ειρήνης, την οποία πλέον δεν μπορούσε να διατηρήσει πολιτικά στο εσωτερικό της χώρας του. Από τις πιο δύσκολες στιγμές που έζησε ήταν το 1991, όταν ομάδα ανώτατων στελεχών του κόμματος και της κυβέρνησης εκδήλωσαν πραξικόπημα εναντίον του. Ο Γκορμπατσόφ έκανε διακοπές με την οικογένειά του στην ντάτσα της Κριμαίας, όταν τον επισκέφθηκε ομάδα των πραξικοπηματιών.
Οι Μπακλάνοφ, Σένιν, Βαρένικοφ, Μπόλντιν και Πλεχάνοφ, δηλαδή οι αρχηγοί στρατιωτικών μονάδων, της Κα Γκε Μπε και ανώτερα στελέχη του κόμματος και της κυβέρνησης, του ανακοίνωσαν το σχηματισμό Κρατικής Επιτροπής Έκτακτης Ανάγκης, που θα αναλάμβανε τα ηνία της χώρας. «Ολους αυτούς τους ανθρώπους που με πρόδωσαν, ήμουν εγώ που τους είχα προωθήσει στις πρώτες θέσεις της πολιτικής σκηνής. Αρνήθηκα κατηγορηματικά να υπογράψω το παραμικρό κείμενο. Αν ήταν πραγματικά ανήσυχοι για τη χώρα, τους είπα ότι μπορούσαν να συγκαλέσουν το ανώτατο Σοβιέτ και το Κογκρέσο των αντιπροσώπων του λαού της ΕΣΣΔ, αλλά να δράσουν μόνο στο πλαίσιο της νομιμότητας. Για μένα κάθε άλλη λύση ήταν απαράδεκτη», έγραφε ο Γκορμπατσόφ.
Το πραξικόπημα τελικά απέτυχε και τα τανκς που είχαν βγει στους δρόμους αποσύρθηκαν. Κρατήθηκε στην Κριμαία για τρεις ημέρες και επέστρεψε στα καθήκοντά του. Η αντίστροφη μέτρηση για τη διάλυση της ΕΣΣΔ είχε επιταχυνθεί.
Σημ. Η αρχική φωτογραφία του Γκορμπατσώφ με τον Βλαντιμίρ Πούτιν ελήφθη τον Απρίλιο του 1994 στην Αγία Πετρούπολη.
Στις ημέρες μας ο Βλαντιμίρ Πούτιν απειλεί τους Αμερικανούς να εγκαταλείψει τη διμερή συνθήκη-ορόσημο της ψυχροπολεμικής περιόδου για τον έλεγχο των πυρηνικών όπλων μετά τη δημόσια πλέον κατηγορία του Μπαράκ Ομπάμα κατά της Μόσχας για παραβίαση της Συνθήκης INF (Intermediate Range Nuclear Forces Treaty) με τη δοκιμή πυρηνικού πυραύλου τύπου Κρουζ.
