Μηχανή του Χρόνου: Βυζάντιο, ο άγνωστος αυτοκράτορας Ταρασικοδίσσα

Το 455 μ.Χ οι Βάνδαλοι λεηλάτησαν τη Ρώμη. Πήραν ό,τι δεν ήταν καρφωμένο στο έδαφος και το μετέφεραν στην πατρίδα τους την Καρχηδόνα. Η λεηλασία ήταν το αποτέλεσμα ενός αιώνα κακοδιαχείρησης της δυτικής αυτοκρατορίας από αυτοκράτορες – εντολοδόχους, που ελέγχονταν πλήρως από Γερμανούς στρατηγούς. Ως υπεύθυνος για την καταστροφή θεωρήθηκε ο αυτοκράτορας Πετρόνιος Μάξιμος, που τρομοκρατήθηκε τόσο από την έλευση των Βανδάλων που διέταξε τον λαό του να παραδοθεί και έτρεξε να κρυφτεί. Ο Πάπας Λέων Α’ ανέλαβε να συνθηκολογήσει με τους εισβολείς. Λίγα χρόνια πριν, ήταν ένας απ’ τους απεσταλμένους που έπεισαν τον Αττίλα να αποχωρήσει και να μην επιτεθεί στη Ρώμη. Και αυτή τη φορά, ο Λέων κατάφερε μία μεγάλη διπλωματική επιτυχία. Οι Βάνδαλοι εισέβαλαν στην πόλη, τη λεηλάτησαν, αλλά χωρίς να χύσουν ούτε σταγόνα αίμα. Κανείς δεν σκοτώθηκε και κανένα κτίριο δεν καταστράφηκε.

Ορισμένοι ιστορικοί, όπως ο Προκόπιος, υποστήριξαν ότι η λεηλασία δεν ήταν τόσο αναίμακτη και εκατοντάδες κάτοικοι μεταφέρθηκαν στην Καρχηδόνα ως δούλοι, ενώ κάηκαν μερικές εκκλησίες. Ήταν όμως εμφανής η αδυναμία του δυτικού τμήματος της αυτοκρατορίας. Αρκούσε μία μόνο κρίση για να καταρρεύσει.

Η κρίση στο ανατολικό τμήμα

Η ίδια κατάσταση επικρατούσε και στην ανατολή. Ουσιαστική εξουσία ασκούσε ο αρχηγός του μισθοφορικού στρατού, Άσπαρ. Το 457, όταν πέθανε ο προηγούμενος αυτοκράτορας, ο Άσπαρ ανέβασε στον θρόνο τον Λέοντα Α’, έναν έμπιστό του στρατιωτικό που πίστευε ότι μπορούσε να χειραγωγήσει. Ο Λέων όμως αποδείχτηκε υπερβολικά έξυπνος για τον Άσπαρ και πολύ γρήγορα άρχισε να ανεξαρτητοποιείται. Συμμάχησε με τους Ίσαυρους, μία φυλή της Μικράς Ασίας, παντρεύοντας την κόρη του με τον αρχηγό τους, Ταρασικοδίσσα που άλλαξε το όνομά του σε “Ζήνων”.

Ο Άσπαρ απ’ την πλευρά του, συμμάχησε με τον κουνιάδο του Λέοντα, Βασιλίσκο. Ήταν ένας ανόητος, αλαζόνας άνδρας που φιλοδοξούσε να γίνει αυτοκράτορας. Όταν ο Λέων ανακοίνωσε ότι θα εκστράτευε εναντίον των Βανδάλων για να εκδικηθεί τη λεηλασία της Ρώμης, ο Άσπαρ έσπευσε να θέσει τον Βασιλίσκο επικεφαλής.

Η εκστρατεία απέτυχε παταγωδώς. Ο Βασιλίσκος κατάφερε να ηττηθεί με δυνάμεις που ξεπερνούσαν τις 100 χιλιάδες. Μέσα σε πέντε μέρες, το μεγαλύτερο μέρος του στρατού είχε σκοτωθεί ή αιχμαλωτιστεί. Όταν επέστρεψε στην Κωνσταντινούπολη, ο Βασιλίσκος αναγκάστηκε να βρει καταφύγιο σε μια εκκλησία για να αποφύγει το λιντσάρισμα από τον εξαγριωμένο λαό.

Με την πτώση του Βασιλίσκου, ο Άσπαρ στράφηκε εναντίον του Ζήνωνα. Προσπάθησε να τον δολοφονήσει, αλλά απέτυχε. Ύστερα επιχείρησε να στρέψει τα στρατεύματα εναντίον του, αλλά η συνωμοσία αποκαλύφθηκε και ο Λέων το χρησιμοποίησε σαν δικαιολογία για να εκτελέσει τον Άσπαρ και τους γιους του. Όταν πέθανε ο Λέων το 474, είχε εδραιώσει την κυριαρχία του στην αυτοκρατορία. Τον διαδέχτηκε ο 6χρονος εγγονός του, Λέων Β’, που θα συγκυβερνούσε με τον πατέρα του, Ζήνωνα. Ο μικρός όμως πέθανε τον επόμενο χρόνο και ο Ζήνων, ένας βάρβαρος απ’ την ανατολή, έγινε ο μοναδικός αυτοκράτορας.

Ο Ζήνων δεν πρόλαβε να ευχαριστηθεί την διαμονή του στην εξουσία. Μέσα σε ένα χρόνο, αναγκάστηκε να εγκαταλείψει την Κωνσταντινούπολη, ύστερα από εξέγερση που ξέσπασε εναντίον του. Ξεκίνησε από την πεθερά του, Βηρίνα, η οποία τον μισούσε και ήθελε να τον αντικαταστήσει με τον εραστή της. Ο Ζήνων διέφυγε στην Ασία όπου έμεινε για δύο χρόνια. Τη θέση του πήρε ο Βασιλίσκος, που αποδείχτηκε ανίκανος να κυβερνήσει.

Έχασε την υποστήριξη της Βηρίνας εκτελώντας τον εραστή της και προκάλεσε το μένος του λαού, υποστήριζοντας την αίρεση του μονοφυσιτισμού. Ήταν τόσο μισητός που κατηγορήθηκε ακόμα και για τις φυσικές καταστροφές, όπως η πυρκαγιά που κατέστρεψε μεγάλο μέρος της Κωνσταντινούπολης και τη βιβλιοθήκη που έχτισε ο Ιουλιανός. Οι στρατηγοί του, που τον είχαν βοηθήσει να ανέβει στον θρόνο, στράφηκαν εναντίον του και επανέφεραν τον Ζήνωνα στην Κωνσταντινούπολη, ενώ ο Βασιλίσκος εξορίστηκε και πέθανε. Το 476, όταν επανήλθε ο Ζήνων στο θρόνο, η ρωμαϊκή αυτοκρατορία, το δυτικό και το ανατολικό κομμάτι, ήταν πιο αδύναμη από ποτέ.

Η πτώση της δυτικής ρωμαϊκής αυτοκρατορίας και η αρχή του δυτικού μεσαίωνα

Στη δύση κυβερνούσε o νεαρός Ρωμύλος Αυγουστύλος, γιος του Φλάβιου Ορέστη που είχε υπάρξει γραμματέας και διπλωμάτης του Αττίλα. Ο Ρωμύλος πήρε τον θρόνο το 475 και τον έχασε ένα χρόνο αργότερα, όταν οι δυνάμεις του στρατηγού Οδόακρου εξεγέρθηκαν, σκότωσαν τον πατέρα του και εξόρισαν τον ίδιο. Ήταν ο τελευταίος αυτοκράτορας της Ρώμης. Η ειρωνία είναι ότι είχε το όνομα του ιδρυτή της πόλης και το όνομα του πρώτου Ρωμαίου αυτοκράτορα. Το 476 είναι το έτος που χρονολογείται το τέλος της ρωμαϊκής αυτοκρατορίας και η αρχή του δυτικού μεσαίωνα.

Ο Οδόακρος μετέφερε το κέντρο της διακυβέρνησής του από τη Ρώμη στη Ραβέννα, αλλά δεν θέλησε να έρθει σε σύγκρουση με την ανατολή. Αυτοανακυρήχθηκε πατρίκιος και δέχθηκε να διοικήσει το δυτικό τμήμα της αυτοκρατορίας στο όνομα του αυτοκράτορα Ζήνωνα. Ο Ζήνων, από την πλευρά του, περίμενε την κατάλληλη στιγμή για να τον ανατρέψει. Γνώριζε ότι αν εκστράτευε εναντίον του, η αυτοκρατορία θα αποδυναμωνόταν επικίνδυνα.

Η ευκαιρία εμφανίστηκε το 488. Για χρόνια, η αυτοκρατορία απειλούνταν από συνεχείς επιδρομές Οστρογότθων. Ο Ζήνων συμμάχησε μαζί τους και τους έστειλε στην Ιταλία για να διώξουν τον Οδόακρο και να εγκατασταθούν εκεί. Μετά από πέντε χρόνια αιματηρών συγκρούσεων, ο Οδόακρος συνθηκολόγησε με τον αρχηγό των Οστρογότθων, Θεοδώριχο και αποφάσισαν να συγκυβερνήσουν. Όταν όμως ο Θεοδώριχος μπήκε στη Ραβέννα, επιτέθηκε στον Οδόακρο, τον σκότωσε και κυβέρνησε μόνος του. Ο Ζήνων δεν πρόλαβε να δει τη νίκη του συμμάχου του. Πέθανε το 491 από μία ξαφνική κρίση επιληψίας.

Η περίοδος της διακυβέρνησής του στιγματίστηκε από την πτώση του δυτικού τμήματος της αυτοκρατορίας και ο Ζήνων κατηγορήθηκε για τη συνεργασία με τους Οστρογότθους. Όμως κατάφερε να διατηρήσει την εξουσία και να βγάλει το ανατολικό τμήμα της αυτοκρατορίας από μία εξαιρετικά δύσκολη κρίση. Η δύση πλέον είχε χαθεί. Η απουσία ισχυρών αυτοκρατόρων έστρεψε το λαό προς την εκκλησία και τον Πάπα, που σταδικά συγκέντρωσε στα χέρια του απόλυτη εξουσία. Τέθηκαν οι βάσεις για την επικράτηση του δυτικού μεσαίωνα και της θρησκευτικής μανίας.

Διαβάστε ακόμα στη Μηχανή του Χρόνου:

Η παραίτηση του ανθρώπου που πέταξε με αεροπλάνο, πενήντα χρόνια πριν από τους αδελφούς Ράιτ

Ποια είναι τα πρότυπα της γυναικείας ομορφιάς από την αρχαία Αίγυπτο μέχρι σήμερα, σε ένα έξυπνο βίντεο με καθημερινές γυναίκες