Ο ΔΟΛΟΦΟΝΟΣ ΤΟΥ MARTIN LUTHER KING ΔΕΝ ΗΤΑΝ ΜΟΝΟ ΕΝΑΣ

Το ημερολόγιο έδειχνε 28 Αυγούστου του 1963, όταν ο Μάρτιν Λούθερ Κινγκ, βαπτιστής πάστορας, ειρηνιστής και ηγέτης του Αφροαμερικανικού Κινήματος για τα πολιτικά δικαιώματα των μαύρων, εκφώνησε τον περίφημο λόγο του “I have a dream” στα σκαλιά του Μνημείου του Λίνκολν στην Ουάσινγκτον, μπροστά σε 250.000 υποστηρικτές του, σε μια από τις πλέον αξιοσημείωτες στιγμές της σύγχρονης αμερικανικής ιστορίας.

Εκείνο το εκπληκτικό ρητορικό κείμενο, δεν ανήγγειλε καποια επανάσταση, αλλά αντίθετα, τη βούληση για παγκόσμια ομόνοια. Ήταν η κορύφωση στην εφαρμογή των πρακτικών του Μαχάτμα Γκάντι από τους χριστιανούς μαύρους πάστορες, που ενεργοποίησε την αλχημεία των νικηφόρων κινητοποιήσεων της κατώτερης κοινωνικής τάξης της βορειοαμερικανικής κοινωνίας. Οι “νέγροι”, ύστερα “έγχρωμοι”, κατόπιν “μαύροι” και τελικά “Αφροαμερικανοί”, είναι ονομασίες που συμβόλισαν τα δεσμά που πέτυχαν να τινάξουν από πάνω τους με το πέρασμα του χρόνου.

Η μη βίαιη δράση δεν ήταν αντίθετη στο Ευαγγέλιο, αντίθετα έδινε σάρκα και οστά στο λυτρωτικό μήνυμα που εξέφραζε ο χριστιανισμός των μαύρων. Μέσα από αυτούς τους πάστορες που εκπροσωπούσαν τη “φωτισμένη καθοδήγηση”, αναδύθηκε η χαρισματική μορφή του Μάρτιν Λούθερ Κινγκ. Με την εμφάνισή του στο προσκήνιο, όλες οι προϋποθέσεις είχαν συγκεντρωθεί: η ιδέα, η οργάνωση, ο ηγέτης. Σήμερα, 60 χρόνια μετά από εκείνο το ορόσημο στην πάλη για την αναγνώριση των δικαιωμάτων των μαύρων, το Magazine θυμάται τους σημαντικότερους σταθμούς στη ζωή του ανθρώπου που φώτισε την ελπίδα, πριν δολοφονηθεί τον Απρίλιο του 1968 στο Μέμφις.

ΤΑ ΠΡΩΤΑ ΧΡΟΝΙΑ, ΟΙ ΦΥΛΕΤΙΚΟΙ ΔΙΑΧΩΡΙΣΜΟΙ ΚΑΙ ΟΙ ΣΠΟΥΔΕΣ

Ο Μάρτιν Λούθερ Κινγκ ο Νεώτερος, γεννήθηκε τον Ιανουάριο του 1929 στην Ατλάντα της Τζόρτζια, από τον αιδεσιμότατο Μάρτιν Λούθερ Κινγκ τον Πρεσβύτερο και την Αλμπέρτα Κινγκ, πρώην δασκάλα. Ο μικρός Μάρτιν είχε μια ευχάριστη παιδική ηλικία, η οικογένειά του ήταν εύπορη και ο πατέρας του ένα σημαντικό και αξιοσέβαστο πρόσωπο στη μαύρη κοινότητα. Όμως πολύ γρήγορα, βίωσε την ταπεινωτική συμπεριφορά των λευκών, αφού εκείνη την εποχή, υπήρχε παντού σαφής και αυστηρός διαχωρισμός: ξεχωριστά σχολεία, εστιατόρια, καταστήματα, ξενοδοχεία κλπ για τους μαύρους, ακόμα και στα λεωφορεία, οι λευκοί κάθονταν πάντοτε σε διαφορετικές θέσεις.

Στο Γυμνάσιο, ο Μάρτιν ξεχώρισε ήδη για τη ρητορική του δεινότητα και όταν αποφοίτησε, γράφτηκε στο Θεολογικό Σεμινάριο Crozer στην Πενσυλβάνια, όπου ήρθε σε επαφή με τους Προτεστάντες θεολόγους, αλλά και με τη φιλοσοφία της παθητικής αντίστασης του Γκάντι, τη δύναμη στην άσκηση μη βίαιων μεθόδων. Ο Κινγκ συνέχισε τις σπουδές του στο Πανεπιστήμιο της Βοστώνης και το 1955 απέκτησε τον τίτλο του δόκτορα της Θεολογίας. Ήταν εκεί που γνώρισε την Κορέττα Σκοτ από την Αλαμπάμα, την οποία παντρεύτηκε το 1953, ενώ ήταν ακόμα φοιτητής.

ΜΑΧΙΜΟΣ ΣΤΟΝ ΑΓΩΝΑ ΓΙΑ ΤΑ ΔΙΚΑΙΩΜΑΤΑ ΤΩΝ ΜΑΥΡΩΝ

Ήδη από το 1954, είχε αποφασίσει ότι ήθελε να είναι μάχιμος στον αγώνα για τα δικαιώματα των μαύρων, έτσι εγκατέλειψε την “ασφαλή” προοπτική μιας ακαδημαϊκής καριέρας ως καθηγητής θεολογίας και διορίστηκε πάστορας σε μια μικρή εκκλησία στην πόλη Μοντγκόμερι της Αλαμπάμα, ένα από τα προπύργια του ρατσισμού. Πέντε χρόνια αργότερα, το 1959, μετακόμισε οικογενειακώς στην Ατλάντα, όπου ανέλαβε πάστορας στην εκκλησία του πατέρα του, θέση στην οποία παρέμεινε μέχρι τον θάνατό του.

Το φθινόπωρο του 1958, ενώ υπέγραφε στη Νέα Υόρκη αντίτυπα από το πρώτο του βιβλίο με τίτλο “Αποφασιστικά βήματα προς την ελευθερία”, δέχτηκε επίθεση με χαρτοκόπτη από μια ψυχασθενή και χρειάστηκε τρίωρη χειρουργική επέμβαση για να διαφύγει τον κίνδυνο. Στην περίοδο της ανάρρωσής του, επισκέφθηκε την Ινδία, όπου έτυχε αποθεωτικής υποδοχής και συναντήθηκε με τον πρωθυπουργό Τζαβαχαρλάλ Νεχρού, καθώς και με οπαδούς του αγαπημένου του Γκάντι.

Η ΡΟΖΑ ΠΑΡΚΣ ΚΑΙ ΤΟ ΜΠΟΪΚΟΤΑΖ ΤΩΝ ΛΕΩΦΟΡΕΙΩΝ

Πρέπει όμως να πάμε πίσω, στον Δεκέμβριο του 1955, για να βρούμε την πρώτη ανάμιξη του Κινγκ στον αγώνα εναντίον των ρατσιστικών νόμων που ίσχυαν τότε. Ήταν μετά τη σύλληψη της μαύρης μοδίστρας, Ρόζα Παρκς, που είχε “τολμήσει” να καθίσει στο λεωφορείο σε θέση που προοριζόταν για λευκούς, αρνούμενη να σηκωθεί όταν της ζητήθηκε από λευκό επιβάτη, όταν ο Κινγκ ηγήθηκε του μποϊκοτάζ των λεωφορείων, που κράτησε 385 μέρες, προκαλώντας αμέτρητα επεισόδια, για να λήξει όμως με μια θριαμβευτική νίκη ύστερα από την απόφαση του Ανώτατου Δικαστηρίου των ΗΠΑ να θεωρήσει αντισυνταγματικές όλες τις πολιτικές φυλετικού διαχωρισμού στα λεωφορεία του Μοντγκόμερι.

Από τότε η στράτευσή του υπήρξε αυθεντική, πηγάζοντας από την αντίληψη περί μη βίας του Μαχάτμα Γκάντι, αλλά και από την “Πολιτική Ανυπακοή” του Αμερικανού ποιητή Χένρι Ντέιβιντ Θόρω. Όσες φορές εναντιώθηκε στους θιασώτες των φυλετικών διακρίσεων, συμπεριφέρθηκε σαν επαναστάτης απέναντι στις αρχές του Νότου, στο όνομα όμως ενός ιδανικού ενσωμάτωσης, ουσιαστικής ισότητας μαύρων και λευκών, σε πείσμα των αστυνομικών σκύλων και των πυροσβεστικών αντλιών.

ΙΔΡΥΕΤΑΙ Η “SOUTHERN CHRISTIAN LEADERSHIP CONFERENCE”

Ο Κινγκ ήξερε να μπολιάζει τον δυνατό χριστιανικό του λόγο με τις θεμελιώδεις αμερικανικές αξίες, γεγονός που σε συνδυασμό με τον φιλειρηνισμό του, προσέδωσε στον αγώνα του μια ηθική διάσταση. Μαύροι και λευκοί, όλοι μπορούσαν να συμμετέχουν, οι πιο μετριοπαθείς γοητεύτηκαν από το μήνυμα, οι εξτρεμιστές είδαν τον Κινγκ σαν μια αφετηρία. Σε καμία περίπτωση φυσικά, δεν πρέπει να ξεχνάμε τη σφοδρότητα εκείνης της αντιπαράθεσης. Για κάθε νίκη του κινήματος, πόσοι αγωνιστές σκοτωμένοι, καταδικασμένοι ή τραυματισμένοι, πόσα πλήθη σωριασμένα κάτω από τα δολοφονικά χτυπήματα της αστυνομίας και των πολιτών-ρατσιστών…

Η νίκη στο μποϊκοτάζ των λεωφορείων οδήγησε τον Κινγκ και άλλους ακτιβιστές να ιδρύσουν τον Ιανουάριο του 1957 τη Διάσκεψη της Νότιας Χριστιανικής Ηγεσίας (Southern Christian Leadership Conference), μια οργάνωση που εμψύχωνε πνευματικά και ηθικά τους μαύρους με φλογερά κηρύγματα από τους άμβωνες των εκκλησιών, αλλά και με εκδηλώσεις διαμαρτυρίας σε διάφορες πόλεις των ΗΠΑ, με στόχο τη βελτίωση της ζωής τους. Η αρχή έγινε με την εκστρατεία για την ανάδειξη της πλήρους και πραγματικής κατοχύρωσης ψήφου για τους μαύρους του Νότου, η οποία οδήγησε στον νόμο για τα πολιτικά δικαιώματα του 1964 και στον νόμο για το δικαίωμα του εκλέγειν του 1965, που κατοχύρωσαν οριστικά τις θεμελιώδεις αρχές ισονομίας για τους μαύρους σε ολόκληρη την επικράτεια.

ΑΚΡΑΙΑ ΑΣΤΥΝΟΜΙΚΗ ΒΙΑ ΣΤΟ ΜΠΕΡΜΙΓΧΑΜ ΤΗΣ ΑΛΑΜΠΑΜΑ

Η Διάσκεψη (SCLC) οργάνωσε πολλές τέτοιες εκστρατείες ενημέρωσης και δράσης, όπως οι καθιστικές διαμαρτυρίες σε δημόσιους χώρους, με σκοπό την κατάργηση και εκεί των φυλετικών διακρίσεων. Τον Απρίλιο του 1963, στη διάρκεια μιας ακόμα καθιστικής διαμαρτυρίας στο Μπέρμιγχαμ της Αλαμπάμα, οι άοπλοι, ειρηνικοί διαδηλωτές αντιμετωπίστηκαν από την τοπική αστυνομία με ακραία βία, ρόπαλα, κλομπ και σκυλιά, ενώ ο Κινγκ, αφού ξυλοφορτώθηκε άσχημα από τους μπάτσους, κρατήθηκε για αρκετές μέρες στην απομόνωση, γράφοντας το περίφημο “Γράμμα από τη φυλακή του Μπέρμιγχαμ”.

Όλη εκείνη η βαρβαρότητα, προκάλεσε την προσοχή των τηλεοπτικών συνεργείων και κατά συνέπεια του αμερικανικού κοινού. Χρειάστηκε να παρέμβει ο υπουργός Δικαιοσύνης, Ρόμπερτ Κένεντι, για να απελευθερωθεί ο Κινγκ. Οι διαδηλώσεις συνεχίστηκαν για έναν μήνα με τις δυνάμεις καταστολής να ξεπερνούν κάθε όριο, μέχρι που ο σερίφης Τζιμ Κόνορς, αμετανόητο ρατσιστόμουτρο, υποχρεώθηκε να αποφυλακίσει 3.000 μαύρους και να υπογράψει μαζί με τις υπόλοιπες “λευκές” αρχές την κατάργηση των φυλετικών διακρίσεων στους δημόσιους χώρους και τις προσλήψεις.

Η ΜΕΓΑΛΗ ΠΟΡΕΙΑ ΠΡΟΣ ΤΗΝ ΟΥΑΣΙΝΓΚΤΟΝ

Τον Αύγουστο της ίδιας χρονιάς, ο Κινγκ, εκπροσωπώντας την SCLC, ήταν ένας από τους έξι ηγέτες των “Big Six” (έξι από τις σημαντικότερες οργανώσεις για τα δικαιώματα των μαύρων εκείνη την εποχή), που τέθηκαν επικεφαλής της “Μεγάλης πορείας προς την Ουάσινγκτον για δουλειά και ελευθερία”. Στις 28 Αυγούστου του 1963, περισσότεροι από 250.000 διαδηλωτές, λευκοί και μαύροι, συναντήθηκαν μπροστά από το Μνημείο του Αβραάμ Λίνκολν, για να ενώσουν τις φωνές τους ενάντια σε κάθε μορφή διάκρισης.

Η συγκέντρωση αυτή στην Ουάσινγκτον, αποσκοπούσε σε μεγάλο βαθμό στη μαζική υποστήριξη της νομοθεσίας για τα δικαιώματα των πολιτών, που είχε προτείνει λίγους μήνες πριν ο Πρόεδρος Τζον Κένεντι. Λόγω αυτού του γεγονότος, ο Κινγκ και οι άλλοι ηγέτες των “Big Six”, είχαν συμφωνήσει να εκφωνήσουν τις ομιλίες τους σε ήρεμους τόνους, ώστε να αποφύγουν την πρόκληση της “πολιτικής ανυπακοής” (άρνηση στην τήρηση νόμων ή εντολών της κυβέρνησης, χωρίς όμως τη χρήση βίας), χαρακτηριστικό του κινήματος των πολιτικών δικαιωμάτων.

“ΠΕΣ ΤΟΥΣ ΓΙΑ ΤΟ ΟΝΕΙΡΟ ΜΑΡΤΙΝ!”

Ο Κινγκ ξεκίνησε τον λόγο του με μια αναφορά στη “Διακήρυξη Χειραφέτησης” (εκτελεστικό διάταγμα του Προέδρου Αβραάμ Λίνκολν που ίσχυσε από 1/1/1863 και καταργούσε τη δουλεία στις Πολιτείες των Νοτίων), λέγοντας ότι “εκατό χρόνια αργότερα, ο Νέγρος εξακολουθεί να μην είναι ελεύθερος”. Προς το τέλος της 17λεπτης ομιλίας του, ήταν η μαύρη ιέρεια των γκόσπελ, η μεγάλη Μαχέιλια Τζάκσον, εκείνη που του φώναξε “Πες τους για το όνειρο Μάρτιν”! Από εκείνη τη στιγμή και μετά, ο Κινγκ αγνόησε το έτοιμο κείμενο και άρχισε να κηρύττει αυτοσχεδιάζοντας, τονίζοντας όσα έλεγε, με τις λέξεις “I have a dream” (έχω ένα όνειρο).

Ανάμεσα σε άλλα, ακούστηκε η φράση: “Έχω ένα όνειρο ότι τα τέσσερα μικρά παιδιά μου, θα ζουν μια μέρα σε ένα έθνος, όπου δε θα κριθούν από το χρώμα του δέρματός τους, αλλά από το περιεχόμενο του χαρακτήρα τους. Έχω ένα όνειρο σήμερα“! Και κατέληξε με τα εξής λόγια: “Και όταν συμβεί αυτό, όταν επιτρέψουμε στην ελευθερία να μας χτυπήσει την πόρτα, όταν την αφήσουμε να περάσει από κάθε χωριό και χωριουδάκι, από κάθε Πολιτεία και πόλη, θα είμαστε σε θέση να επιταχύνουμε εκείνη τη μέρα που όλα τα τέκνα του Θεού, μαύροι και λευκοί, Εβραίοι και μη, Προτεστάντες και Καθολικοί, θα μπορούν να ενώσουν τα χέρια τους και να τραγουδήσουν τα λόγια του παλιού νέγρικου γκόσπελ: Επιτέλους ελεύθεροι, επιτέλους ελεύθεροι, δόξα στον παντοδύναμο Θεό, είμαστε επιτέλους ελεύθεροι”!

Ο ΚΙΝΓΚ ΔΙΠΛΑ ΣΤΟΥΣ ΤΖΕΦΕΡΣΟΝ ΚΑΙ ΛΙΝΚΟΛΝ

Η ομιλία του Κινγκ προκάλεσε θύελλα ενθουσιασμού ανάμεσα στο πλήθος που την παρακολούθησε, ενώ θεωρήθηκε μακράν το κορυφαίο όσο και πιο δυναμικό σημείο της όλης συγκέντρωσης. Οι συμβολισμοί του Λίνκολν, του Γκάντι και της Βίβλου, απλώθηκαν σα φως στον ουρανό της Ουάσινγκτον, γεμίζοντας με πίστη και ελπίδα όλους τους παρευρισκόμενους, ότι ο αγώνας τους δεν ήταν μάταιος. Ο ιστορικός Τζον Μίτσαμ έχει γράψει ότι “με μια φράση, ο Μάρτιν Λούθερ Κινγκ συνδέθηκε με τον Τζέφερσον και τον Λίνκολν στις τάξεις των ανδρών που διαμόρφωσαν τη σύγχρονη Αμερική”.

Ο λόγος του Κινγκ προκάλεσε και το ενδιαφέρον του FBI, το οποίο, έτσι κι αλλιώς, θεωρούσε τον πάστορα και το κίνημα για τη φυλετική δικαιοσύνη, ως ανατρεπτικές δυνάμεις. Το COINTELPRO (αρχικά του Counter Intelligence Project, μιας σειράς μυστικών και παράνομων αποστολών του FBI) δε δίστασε να στοχεύσει συγκεκριμένα τον Κινγκ, ως έναν μεγάλο εχθρό των ΗΠΑ. Ο πράκτορας Γουίλιαμ Σάλιβαν, είχε γράψει σε σχετική έκθεσή του: “Αν δεν το κάναμε μέχρι τώρα, ήρθε η στιγμή να χαρακτηρίσουμε τον Κινγκ ως τον πιο επικίνδυνο νέγρο για το μέλλον αυτού του έθνους, από την άποψη του κομμουνισμού, των υπόλοιπων νέγρων που καθοδηγεί και της εθνικής ασφάλειας των ΗΠΑ”.

Ο ΑΠΟΗΧΟΣ ΤΗΣ ΟΜΙΛΙΑΣ “I HAVE A DREAM”

Η πορεία προς την Ουάσινγκτον υπήρξε επιτυχημένη, αφού την επόμενη χρονιά, το 1964, ψηφίστηκε ο πιο σημαντικός νόμος, που τερμάτιζε κάθε διάκριση μεταξύ των ανθρώπων με βάση τη φυλή, το φύλο, τη θρησκεία ή την καταγωγή. Η φιλειρηνική διάθεση του Κινγκ μαζί με το κύρος του, ειδικά μετά την ιστορική του ομιλία, τον αναγόρευσαν σε βασικό συνομιλητή των Αμερικανών Προέδρων Αϊζενχάουερ, Κένεντι και Τζόνσον για τα θέματα των μειονοτήτων, επίσημο – κατά κάποιο τρόπο – εκπρόσωπο των 22 εκατομμυρίων μαύρων των ΗΠΑ. Στο τέλος του 1963, το περιοδικό “Time” τον ανακήρυξε προσωπικότητα της χρονιάς.

Όμως δεν ήταν όλα ρόδινα για τον Κινγκ. Ορισμένοι από τους πλέον ριζοσπαστικούς μαύρους ηγέτες, καταδίκασαν τόσο την πορεία όσο και τον λόγο του πάστορα, ως πολύ συμβιβαστικά. Ο Μάλκολμ Χ, ηγετική φυσιογνωμία τότε της οργάνωσης “Έθνος του Ισλάμ”, είχε γράψει αργότερα στην αυτοβιογραφία του: “Ποιος άκουσε ποτέ τους θυμωμένους επαναστάτες να κουνούν τα γυμνά πόδια τους μαζί με τον δυνάστη τους στις πισίνες με τα νούφαρα, με τα ευαγγέλια και τις κιθάρες και τις ομιλίες «έχω ένα όνειρο»;”

ΤΟ ΝΟΜΠΕΛ ΕΙΡΗΝΗΣ ΚΑΙ Η ΦΘΟΡΑ ΠΟΥ ΑΚΟΛΟΥΘΗΣΕ

Παρά τις “εσωτερικές” αντιδράσεις πάντως, ο Κινγκ πληροφορήθηκε τον Οκτώβριο του 1964, ότι του είχε απονεμηθεί το Νόμπελ Ειρήνης (ο νεώτερος που τιμήθηκε ποτέ με τη συγκεκριμένη διάκριση, σε ηλικία μόλις 35 ετών). Παραβρέθηκε στην τελετή που έγινε στις 10 Δεκεμβρίου του 1964 στο Όσλο και παρέλαβε το βραβείο στο όνομα των χιλιάδων αγωνιστών του κινήματος των πολιτικών δικαιωμάτων. Το χρηματικό ποσό που συνόδευε το βραβείο, το μοίρασε ο ίδιος σε διάφορες οργανώσεις για τα δικαιώματα των μαύρων.

Ο Κινγκ μπορεί να βρισκόταν στο ζενίθ της πορείας του, όμως μετά τους θριάμβους του 1963 και του 1964, διάφορα γεγονότα “προσγείωσαν” τη διάχυτη αισιοδοξία. Μετά τη δολοφονία του Τζον Κένεντι τον Νοέμβριο του 1963, ο Λίντον Τζόνσον άρχισε να κρατάει αποστάσεις από τον Κινγκ, επηρεασμένος από τα “λόγια” που του έβαζε το FBI, ότι ο πάστορας είχε σχέσεις με τους κομμουνιστές. Το πολιτικό κλίμα επιδεινώθηκε με τον πόλεμο του Βιετνάμ, τον οποίο ο Κινγκ επέκρινε σθεναρά, θεωρώντας τον ανήθικο και δηλώνοντας ότι αποπροσανατόλιζε τη χώρα από τις κοινωνικές και φυλετικές προτεραιότητες, καθώς απορροφούσε ολοένα και μεγαλύτερο μέρος του κρατικού προϋπολογισμού για στρατιωτικές δαπάνες.

Ο ΚΙΝΓΚ ΑΝΤΙΜΕΤΩΠΟΣ ΜΕ ΤΗ ΒΙΑ ΤΟΥ “BLACK POWER”

Ο Τζόνσον, που ένιωσε προδομένος από τον πάστορα, αρνήθηκε να τον δεχτεί από το 1965 και μετά. Από την άλλη μεριά, ο Κινγκ που απολάμβανε μια τεράστια δημοτικότητα στη μαύρη κοινότητα, έβλεπε να εμφανίζονται νέα κινήματα, τα οποία, από τα αριστερά του, αρνούνταν την ενσωμάτωση και ζητούσαν τη “μαύρη εξουσία”, την “black power”, σύμφωνα με το σύνθημα που εξαπέλυσε το 1965 ο Στόουκλι Κάρμαϊκλ, ηγέτης της “Μη Βίαιης Συντονιστικής Επιτροπής Φοιτητών” (SNCC, Student Non Violent Coordinating Committee).

Ήταν ο Μάλκολμ Χ, εκείνος που ενσάρκωσε, μέχρι τη δολοφονία του τον Φεβρουάριο του 1965, αυτό τον ριζοσπαστικό αγώνα, ενώ ο Ραπ Μπράουν, που διαδέχτηκε τον Κάρμαϊκλ στην ηγεσία του SNCC το 1967, κάλεσε σε “ανταρτοπόλεμο ενάντια στον βρωμερό Λευκό”. Οι μη βίαιες λύσεις του Κινγκ, δεν τους φαίνονταν πια εφαρμόσιμες, όταν ξέσπασαν οι φυλετικές ταραχές στο Λος Άντζελες και το Ντιτρόιτ, ενώ ο ίδιος ο πάστορας, τούς έδινε την εντύπωση ενός μετριοπαθούς που δεν κατανοούσε την κατάσταση στον Βορρά. Παράλληλα, για την κυβέρνηση, ο Κινγκ χαρακτηριζόταν πλέον ξεκάθαρα ως απειλή.

9 ΜΑΡΤΙΟΥ 1965, ΤΟ ΠΛΗΓΩΜΕΝΟ ΓΟΗΤΡΟ ΤΟΥ ΚΙΝΓΚ

Να ανοίξουμε εδώ μια παρένθεση για να επιστρέψουμε στο 1965 και στις 7 Μαρτίου, όταν αποφασίστηκε μια πορεία στο Μοντγκόμερι – απόντος του Κινγκ – η οποία κατέληξε σε βίαια καταστολή από τις αστυνομικές δυνάμεις και έμεινε γνωστή ως “Ματωμένη Κυριακή”. Αμέσως ο Κινγκ ανακοίνωσε τη διεξαγωγή μιας ακόμα πορείας για τις 9 Μαρτίου, την οποία όμως ο δικαστής της πόλης απαγόρευσε. Ο πάστορας, που δεν ήθελε να παραβιάσει τον νόμο, έκανε ένα από τα μεγαλύτερα λάθη στην όλη πολιτική του διαδρομή. Μόλις η διαδήλωση έφτασε μπροστά στους αστυνομικούς, ο Κινγκ έσκυψε, προσευχήθηκε για λίγα λεπτά και στη συνέχεια έκανε μεταβολή και γύρισε πίσω.

Η πορεία δεν ολοκληρώθηκε και η απόφασή του προκάλεσε θύελλα αντιδράσεων στους κόλπους του κινήματος. Παρά το γεγονός ότι τελικά ο δικαστής, λίγες μέρες αργότερα έδωσε την άδεια να διεξαχθεί μια νέα πορεία, στην οποία μάλιστα ενσωματώθηκαν γνωστά ονόματα μαύρων και λευκών ακτιβιστών (Χάρι Μπελαφόντε, Λέοναρντ Μπέρνσταϊν, Τζόαν Μπαέζ, Σάμι Ντέιβις Τζούνιορ, Έλλα Φιτζέραλντ, Μαχέιλια Τζάκσον και άλλοι), όλοι οι ιστορικοί συμφωνούν ότι η αποτυχία της πορείας της 9ης Μαρτίου, πλήγωσε αποφασιστικά το γόητρο του Κινγκ. Όλο και περισσότεροι άρχισαν να τον κατηγορούν για ρεφορμισμό, αλλά και εξαρτημένη σχέση με το κατεστημένο.

Στο ξεκίνημα του 1968, οι φυλετικές ταραχές μεταφέρθηκαν στο Μέμφις του Τενεσί, εκεί όπου τον Φεβρουάριο εκείνης της χρονιάς, 1.300 εργάτες στην καθαριότητα – στη συντριπτική τους πλειοψηφία μαύροι – κήρυξαν απεργία, διεκδικώντας μισθολογικές αυξήσεις και κατάργηση των διακρίσεων στον χώρο εργασίας. Στις 28 Μαρτίου, στη διάρκεια μιας πορείας αλληλεγγύης προς τους απεργούς, ένας αστυνομικός πυροβόλησε και σκότωσε έναν 16χρονο μαύρο διαδηλωτή, γεγονός που αποτέλεσε την αιτία για νέες εκτεταμένες συγκρούσεις και λεηλασίες.

Ο ΚΙΝΓΚ ΦΤΑΝΕΙ ΣΤΟ ΜΕΜΦΙΣ ΤΟΥ ΤΕΝΕΣΙ

Η πόλη τέθηκε σε αστυνομικό κλοιό, ο κυβερνήτης του Τενεσί έστειλε 40.000 άνδρες της εθνοφυλακής να αποκαταστήσουν την τάξη, ενώ το τοπικό δικαστήριο απαγόρευσε πορείες και διαδηλώσεις για την αποφυγή νέων επεισοδίων. Μέσα σε αυτό το πολεμικό κλίμα, έφτασε ο Κινγκ στο Μέμφις στις 29 Μαρτίου, σε μια εποχή που το κίνημα των μαύρων υιοθετούσε όλο και πιο ριζοσπαστικές θέσεις. Ξεχώριζαν πλέον οι βίαιες εξεγέρσεις στα γκέτο του βιομηχανικού Βορρά, παρά οι ειρηνικές εκδηλώσεις στον ρατσιστικό Νότο.

Στις 4 Απριλίου, ο Μάρτιν Λούθερ Κινγκ βρισκόταν στο δωμάτιο 306, στον δεύτερο όροφο του μοτέλ “Lorraine”, συζητώντας με τους συνεργάτες του την – παράνομη – πορεία που είχε σχεδιαστεί για τις 8 Απριλίου και στην οποία είχε ανακοινώσει ότι θα ήταν επικεφαλής ο ίδιος. Λίγο πριν τις 6 το απόγευμα, βγήκε στο μπαλκόνι για να πάρει λίγο αέρα. Σύμφωνα με τον Τζέσι Τζάκσον (τον γνωστό αιδεσιμότατο ακτιβιστή) που ήταν παρών, τα τελευταία λόγια του Κινγκ ήταν προς τον μουσικό (σαξοφωνίστα) Μπεν Μπράντς, ο οποίος ήταν κανονισμένο να παίξει εκείνο το βράδυ σε μια εκδήλωση όπου θα ήταν παρών και ο πάστορας: “Μπεν, μην ξεχάσεις να παίξεις το “Take my hand precious Lord” (γκόσπελ του 19ου αιώνα). Κοίταξε να το παίξεις ωραία”.

Η ΔΟΛΟΦΟΝΙΑ ΤΟΥ ΜΑΡΤΙΝ ΛΟΥΘΕΡ ΚΙΝΓΚ

Αμέσως μετά, στις 6:01 το απόγευμα, όταν ο Κινγκ έκανε στροφή για να ξαναμπεί στο δωμάτιο, τον πέτυχε μια σφαίρα από κυνηγετική καραμπίνα Ρέμινγκτον, από ένα παράθυρο της απέναντι πανσιόν. Η σφαίρα μπήκε από το δεξί του μάγουλο, διέλυσε το σαγόνι του, διαπέρασε τον νωτιαίο μυελό και σταμάτησε στο πίσω μέρος του ώμου του. Ο Κινγκ σωριάστηκε αμέσως στο δάπεδο αιμόφυρτος. Οι συνεργάτες του τον μετέφεραν αστραπιαία στο γειτονικό νοσοκομείο St. Joseph’s Hospital, όπου ύστερα από μια απέλπιδα χειρουργική επέμβαση, εξέπνευσε στις 7:05.

Η ιδιοκτήτρια της απέναντι πανσιόν περιέγραψε στους πράκτορες του FBI έναν μελαχρινό νέο με νότια προφορά, που είχε νοικιάσει το δωμάτιο την προηγούμενη μέρα, επιμένοντας να έχει θέα προς την οδό Μέλμπερι (εκεί όπου βρισκόταν το μοτέλ του Κινγκ). Η ταυτοποίηση έγινε σύντομα, επρόκειτο για τον 39χρονο Τζέιμς Ερλ Ρέι, δραπέτη από τις φυλακές Μιζούρι, όπου εξέτιε ποινή φυλάκισης 20 ετών για ένοπλη ληστεία. Χρειάστηκε να περάσει ένας χρόνος μέχρι να εντοπιστεί και να συλληφθεί ο Ρέι, αφού προηγουμένως είχε καταφύγει διαδοχικά στην Ατλάντα, το Τορόντο, το Λονδίνο, τη Λισαβόνα και ξανά στο Λονδίνο.

Η ΚΑΤΑΔΙΚΗ ΤΟΥ ΡΕΪ ΚΑΙ ΟΙ ΘΕΩΡΙΕΣ ΣΥΝΩΜΟΣΙΑΣ

Ο Ρέι ομολόγησε την πράξη του και καταδικάστηκε σε κάθειρξη 99 ετών, χωρίς να γίνει καν δίκη. Η επίσημη εκδοχή έκανε λόγο για μεμονωμένη ενέργεια, όμως οι υποψίες για πιθανή συνωμοσία και συγκάλυψή της από τις αμερικανικές μυστικές υπηρεσίες δεν άργησαν να κάνουν την εμφάνισή τους, μαζί με αναπάντητα ερωτήματα. Πώς ένας ασήμαντος παραβάτης του νόμου από το Μιζούρι κατάφερε να διαφύγει επί έναν χρόνο από το FBI; Πού βρήκε τα χρήματα για να πηγαινοέρχεται από την Αμερική στην Ευρώπη; Γιατί αγνοήθηκαν οι καταθέσεις μαρτύρων που μιλούσαν και για δεύτερο πρόσωπο στη δολοφονία; Γιατί οι ομοσπονδιακές αρχές αρνήθηκαν πεισματικά το αίτημα της οικογένειας Κινγκ για δημόσια δίκη, ώστε να λάμψει η αλήθεια στο ακροατήριο;

Τον Μάρτιο του 1969, ο δικαστής Μπατλ ανακοίνωσε ότι είχε λάβει επιστολή του Ρέι από τις φυλακές του Νάσβιλ, στην οποία ο κατάδικος αναιρούσε την ομολογία της ενοχής του, ενημέρωνε ότι είχε αλλάξει δικηγόρο και ζητούσε την αναψηλάφηση της δίκης, υποστηρίζοντας ότι του είχε ασκηθεί αφόρητη πίεση να αναλάβει την ευθύνη της δολοφονίας, υπό την απειλή της εκτέλεσης στην ηλεκτρική καρέκλα. Παρά όμως την απαίτηση της Κορέττα Κινγκ και πολλών αντιρατσιστικών οργανώσεων, οι δικαστικές αρχές αρνήθηκαν την αίτηση επανεξέτασης και έκλεισαν την υπόθεση, καταδικάζοντας οριστικά και αμετάκλητα τον Ρέι, ο οποίος πέθανε το 1998 στη φυλακή, σε ηλικία 70 ετών.

Η ΟΡΓΗ ΑΠΟ ΤΗ ΔΟΛΟΦΟΝΙΑ ΜΕΤΑΤΡΕΠΕΤΑΙ ΣΕ ΕΜΦΥΛΙΟ

Επιστρέφοντας στη δολοφονία του Κινγκ, μόλις έγινε γνωστός ο θάνατός του, ξέσπασαν απίστευτης έκτασης και έντασης επεισόδια σε όλη την επικράτεια των ΗΠΑ. Χιλιάδες μαύροι ξεχύθηκαν στους δρόμους των αμερικανικών μεγαλουπόλεων, με όπλα, μολότοφ, πέτρες, λοστούς και ρόπαλα, διαλύοντας οτιδήποτε βρισκόταν στο πέρασμά τους. Η οργή ξεχείλιζε και το αποτέλεσμα ήταν δεκάδες νεκροί και χιλιάδες τραυματίες σε έναν τρομακτικό εμφύλιο που διήρκεσε μια εβδομάδα. Διαδηλώσεις, οδοφράγματα, ένοπλες συγκρούσεις, ελεύθεροι σκοπευτές, εμπρησμοί, λεηλασίες και λιντσαρίσματα, μαζικές οδομαχίες που έφτασαν μόλις δυο χιλιόμετρα μακριά από τον Λευκό Οίκο.

Ο Πρόεδρος Λίντον Τζόνσον κήρυξε τη χώρα σε κατάσταση έκτακτης ανάγκης, ενώ χρησιμοποίησε 45.000 εθνοφρουρούς και 25.000 στρατιώτες για να καταστείλει τις εξεγέρσεις και να σταματήσει τις ταραχές, απαγορεύοντας την κυκλοφορία όλων των οχημάτων, καθώς και την κατοχή όπλων, βενζίνης, εκρηκτικών και αλκοόλ. Η δήλωση του Στόουκλι Κάρμαϊκλ ήταν χαρακτηριστική: “Όταν η λευκή Αμερική δολοφόνησε τον Κινγκ, μάς κήρυξε τον πόλεμο. Έκαναν το μεγαλύτερο λάθος. Δολοφόνησαν οι ίδιοι την τελευταία ειρηνική ελπίδα”.

Η ΛΑΟΘΑΛΑΣΣΑ ΣΤΗΝ ΚΗΔΕΙΑ ΤΟΥ ΚΙΝΓΚ

Η – απαγορευμένη – πορεία που είχε προγραμματίσει ο Κινγκ για τις 8 Απριλίου, πραγματοποιήθηκε από 20.000 μαύρους διαδηλωτές και επικεφαλής την Κορέττα Κινγκ, συγκλονίζοντας ολόκληρη την Αμερική με την εκκωφαντική σιωπή της. Την επομένη, μια πραγματική λαοθάλασσα κατέκλυσε τον χώρο γύρω από την εκκλησία του Εμπενέζερ, εκεί όπου για πολλά χρόνια ιερουργούσαν πρώτα ο πατέρας του και κατόπιν ο ίδιος ο Κινγκ. Στην εξόδιο ακολουθία παραβρέθηκαν ο αντιπρόεδρος Χιούμπερτ Χάμφρι, η Τζάκι Κένεντι και όλοι οι υποψήφιοι Πρόεδροι (Νίξον, Ρόκφελερ, Ρόμνι, Στάσεν) εκτός του Ρόναλντ Ρίγκαν.

Η κηδεία του μεταδόθηκε ζωντανά από την τηλεόραση σε όλο το έθνος. Η σορός του τοποθετήθηκε σε μια φτωχική αγροτική άμαξα που την έσερναν δυο μουλάρια. Πίσω, 100.000 άνθρωποι, λευκοί και μαύροι, σε μια πομπή που απλώθηκε στα έξι χιλιόμετρα, τον συνόδευσαν στην τελευταία του κατοικία, στο νεκροταφείο South View, στον οικογενειακό τάφο των Κινγκ. Το 1977, τα λείψανά του μεταφέρθηκαν σε άλλο τάφο, στο “Martin Luther King Jr. National Historical Park”, έναν χώρο στην Ατλάντα, ο οποίος περιλαμβάνει σημαντικές τοποθεσίες που σχετίζονται με τη ζωή και το έργο του πάστορα.

ΑΝΤΙ ΕΠΙΛΟΓΟΥ

Ο Μάρτιν Λούθερ Κινγκ οραματίστηκε μέχρι την ώρα του θανάτου του, την ίδρυση ενός καθαρά πολιτικού κόμματος που θα συσπείρωνε τις εθνικές μειονότητες και τους εργαζόμενους. Αγωνίστηκε όσο λίγοι για τη μαύρη κοινότητα και αφύπνισε την περηφάνια της. Όλη του η ζωή υπήρξε ένα “ταξίδι ελευθερίας” με σήμα κατατεθέν τη μη χρήση βίας, στηριγμένη στις διδαχές της παθητικής αντίστασης του Γκάντι. Διεκδίκησε αξιοπρέπεια, μόρφωση, δικαιοσύνη, ειρήνη, ισότητα για κάθε μειονότητα, αντιστεκόμενος σθεναρά σε κάθε είδους ρατσισμό.

Ήταν εκείνος που μαζικοποίησε τον αγώνα, που ενέπνευσε, που “παρέσυρε”, που συγκίνησε, που ένωσε, που ξεσήκωσε, που ενσωμάτωσε με τον δικό του, μοναδικό τρόπο, το Ευαγγέλιο στην “Επανάσταση”. Συνεπής στα λόγια και τις πράξεις, δεν κρύφτηκε ποτέ του, αντίθετα, περπάτησε πρώτος σε όλες τις πορείες, καταλήγοντας αμέτρητες φορές στη φυλακή και δοκιμάζοντας σε όλη της την έκταση τη βία της κρατικής καταστολής. Σήμερα, 60 χρόνια μετά τη συγκλονιστική του ομιλία στην Ουάσινγκτον και 55 από τη δολοφονία του, ο Κινγκ παραμένει ένα από τα μεγαλύτερα σύμβολα όχι μόνο των μαύρων, αλλά κάθε ανθρώπου που συντάσσεται με εκείνο που είχε γράψει ο ίδιος ο χαρισματικός πάστορας: “Δηλώνω γοητευμένος από την ιδέα της άρνησης συνεργασίας με το οργανωμένο Κακό”.

* Πηγές: history.com, npr.org, nytimes.com, theguardian.com, bbc.com, biography.com, Larousse le siecle rebelle, wiki