Ο Πάμπλο Πικάσο σκεφτόταν μόνο τον εαυτό του

Ο Πάμπλο Πικάσο πέθανε στις 8/4 (σαν σήμερα) του 1973, στο Μουζέν της Γαλλίας από πνευμονικό οίδημα και καρδιακή ανεπάρκεια. Όταν άφησε την τελευταία πνοή, η σύζυγος του ψυχαγωγούσε τους ανθρώπους που είχε καλέσει το ζευγάρι -στον πύργο του- για δείπνο. Η Jacqueline δεν άφησε τα παιδιά του και τα εγγόνια του να πάνε στην κηδεία. Ο Pablito, γιος του μοναδικού γιου του Picasso αυτοκτόνησε έπειτα από αυτήν την απαγόρευση. Η Jacqueline δεν κατάφερε να διαχειριστεί τη ζωή χωρίς το σύζυγο της και αυτοκτόνησε το 1986. Ήταν 59 χρόνων.

Το σεξ, η αγάπη και η τέχνη ήταν ‘ένα’ στον κόσμο του Picasso

Σε όλη του τη ζωή διατηρούσε διάφορες σχέσεις παράλληλα. Κάθε φορά μία είχε προτεραιότητα -ήταν η βασική. Έχει διευκρινιστεί πως οι γυναίκες της ζωής του έπαιξαν πολύ μεγάλο ρόλο στις συναισθηματικές και ερωτικές πτυχές της δημιουργικής του έκφρασης. Όσο πιο ταραχώδης ήταν η περίοδος, τόσο πιο εντυπωσιακή γινόταν η τέχνη του. Πολλές έγιναν οι μούσες του και πέρασαν στην ιστορία. Έχει χαρακτηριστεί και μισογύνης, με μια εκ των συντρόφων του να έχει αποκαλύψει πως στο μυαλό του οι γυναίκες ήταν ‘μηχανές για οδύνη’ -ατάκα που είχε πει. Τις ζωγράφισε όλες. Τις περισσότερες περισσότερες από μία φορές.

Αργότερα πρόσθεσε και ότι “για εμένα υπάρχουν δυο τύποι γυναικών: οι θεές και τα ανθρωπάκια”. Η εγγονή του, Marina έγραψε στο βιβλίο της με τίτλο ‘Picasso, My Grandfather’ πως “υπέβαλε τις γυναίκες στη ζωώδη σεξουαλικότητα του, τις εξημέρωνε, τις μάγευε, τις ‘κατάπινε’ και τις συνέθλιβε στον καμβά του. Αφότου περνούσε πολλές βραδιές, εξάγοντας το απόσταγμα τους, όταν δεν είχε πια απομείνει κάτι, τις πετούσε”. 

Απέκτησε τέσσερα παιδιά, με τρεις διαφορετικές γυναίκες. Η ζωγράφος Francois Gilot έμεινε κοντά του μια δεκαετία (1943-53). Απέκτησαν δυο παιδιά. Δεν παντρεύτηκαν ποτέ. Ο θρυλικός καλλιτέχνης έκανε δυο γάμους: έναν με την -μπαλαρίνα- Olga Khokhlova το 1915 (χώρισαν το 1955 και απέκτησαν τον Paulo) και έναν με την Jacquline Roque.

Με την πρώτη σύζυγο του επεκτάθηκε πέραν του κυβισμού -σε πιο ρεαλιστικές φόρμες, που αφορούσαν τη μητρότητα και την οικογενειακή ζωή. Έχει ενδιαφέρον να γνωρίζετε πως η μητέρα του είχε πει στην Khokhlova, στην πρώτη τους γνωριμία “ο γιος μου δεν σκέφτεται κανέναν, πέραν του εαυτού του. Δεν θα είσαι ποτέ ευτυχισμένη μαζί του”.  Μετά τη γέννηση του Paulo, ο Picasso προτίμησε άλλες αγκαλιές. Μια εκ των ερωμένων του, η Marie-Thérèse Walter (ήταν 17 και αυτός 45) ‘έμεινε’ έγκυος. Η -εκ των πιο ταλαντούχων στο χώρο του μπαλέτου, στη γενιά της- Khokhlova ζήτησε διαζύγιο. Εκείνος δεν ήθελε να μοιραστεί μαζί της τα υπάρχοντα του και η Ρωσίδα υποχρεώθηκε να μείνει παντρεμένη μαζί του έως το θάνατο της, το 1955. 

Η περίοδος της Walter -την εντόπισε, όπως έβγαινε εκείνη από ένα πολυκατάστημα- κράτησε έως το 1944. Στα έργα του ο Picasso έκρυβε τα αρχικά τους, ενώ εμπνεύστηκε από τις καμπύλες της, το συναισθηματισμό της και εξωπραγματικό στιλ της. Παρεμπιπτόντως, η Walter αυτοκτόνησε μετά το θάνατο του ζωγράφου. Πριν τη χωρίσει, είχε ήδη κάνει σχέση με φωτογράφο του αντιφασιστικού κινήματος (Dora Maar), η οποία προκάλεσε το μυαλό του. Τότε άρχισαν οι πιο αυστηρές γωνίες, τα αποδομημένα σχήματα και τα τολμηρά χρώματα. Η σχέση τους είχε ζήμια και βία. Το 1946 χώρισαν. Εκείνη έπαθε νευρικό κλονισμό και έγινε ερημίτισσα, πριν αφοσιωθεί στο Θεό, καθώς όπως είχε πει “μετά τον Picasso είναι μόνο ο Θεός”. 

Ένας από τους λόγους του χωρισμού ήταν η ζωγράφος Francoise Gilot -απέκτησαν μαζί δυο παιδιά. Τον εγκατέλειψε το 1953 (γιατί είχε κουραστεί να τον μοιράζεται με άλλες). Όσο ήταν μαζί εκείνος καλλιτεχνούσε με οικογενειακό χαρακτήρα, με απεικονίσεις λουλουδιών, ενώ ααχολήθηκε και με τη γλυπτική.

Σε ό,τι αφορά τις συντρόφους του, στράφηκε στην Jacqueline Roque. Όταν γνωρίστηκαν το μοντέλο ήταν 26 χρόνων και ο Picasso 71. Παντρεύτηκαν το 1961. Τον ενέπνευσε στην πιο αφηρημένη τέχνη, με συνδυασμό στοιχείων και ειδών. Τη ζωγράφισε περισσότερες από 160 φορές και τη χρησιμοποίησε σε περισσότερες από 400 δουλειές του.

Η εξήγηση της ειδικού επί του ερωτισμού των έργων του

Ανήμερα της γέννησης του (25/10), το 2020 το NEWS 24/7 δημοσίευσε συνέντευξη της Ευαγγελίας Διαμαντοπούλου, επίκουρης καθηγήτριας Νεότερης Τέχνης και Επικοινωνίας, στο τμήμα Επικοινωνίας και Μέσων Μαζικής Ενημέρωσης του Εθνικού και Καποδιστριακού Πανεπιστημίου Αθηνών. Η ειδικός εστίασε στον ερωτισμό των έργων του εκ των σημαντικότερων ζωγράφων του 20ου αιώνα.

Σήμερα θα δούμε τα πρώτα χρόνια της ζωής του και κάποια από τα υπόλοιπα βασικά γεγονότα. Μετά θα ασχοληθούμε με το τι έχουν ρωτήσει περισσότερο από κάθε τι άλλο οι χρήστες του Google. Ένα spoiler είναι πως η υπογραφή του ήταν από μόνη της έργο τέχνης και πολλοί εξ όσων λάμβαναν επιταγές του καλλιτέχνη, δεν τις εξαργύρωναν -αλλά τις τοποθετούσαν σε κάδρο. Eπίσης, οι πίνακες που έχουν την υπογραφή του, έχουν διπλάσια αξία από αυτούς που δεν την έχουν.

✍ Θα αρχίσουμε από τα 15 ονόματα που είχε. Το ακριβές όνομα αυτού που διαμόρφωσε τη μοντέρνα και σύγχρονη τέχνη ήταν Pablo Diego José Francisco de Paula Juan Nepomuceno Crispín Crispiniano María Remedios de la Santísima Trinidad Ruiz Picasso. Θα λέγατε πως δεν είναι ακριβώς, όνομα. Στην πραγματικότητα ήταν λίστα αγίων και συγγενών. Στη βάπτιση του ο ιερέας που την ανέλαβε, είπε ό,τι διαβάσατε.

✍ Έκανε καριέρα, κρατώντας την αρχή (Pablo) και το τέλος (Picaso) του ‘σιδηρόδρομου’. Το Picaso ήταν της μητέρας του. Ναι, υπάρχουν μαρτυρίες που τον ήθελαν να είναι παιδί της μαμάς του -όπως συμβαίνει συνήθως με τα πρωτότοκα. Για την ιστορία, το όνομα που χρησιμοποιούσε έως το 1901 ήταν Ruiz Blasco. Δηλαδή, του πατέρα του.

✍ Το Picasso έχει ρίζες στη Λιγκουρία, παράκτια περιοχή βορειοδυτικά όπως βλέπετε το χάρτη της Ιταλίας. Η περιοχή είχε ‘βγάλει’ έναν ζωγράφο, ονόματι Matteo Picasso, ο οποίος εξειδικεύτηκε στο νεοκλασικό πορτρέτο. Δεν έχει επιβεβαιωθεί ότι συνδεόταν με τον όποιον τρόπο, με συγγενείς του Pablo. Το όνομα ‘μετακόμισε’ στην Ισπανία κάπου στο 1807, όταν μετανάστευσε εκεί ο προπάππους του, Tommaso.

✍ Το πρώτο παιδί της María Picasso López και του Don José Ruiz Blasco (οικογένεια μεσοαστικής τάξης -με προγόνους του José να ήταν αριστοκράτες) ήταν τόσο μικρό όταν γεννήθηκε (στη Μάλαγα), που η μαία πίστεψε ότι είναι νεκρό. Για αυτό και άφησε το βρέφος σε ένα τραπέζι, πριν επιστρέψει στη φροντίδα της λεχώνας. Τον έσωσε ο θείος του, Don Salvador.

✍ Ο πατέρας του ήταν ζωγράφος που ασχολήθηκε με τις νατουραλιστικές απεικονίσεις πουλιών. Για το μεγαλύτερο μέρος της ζωής του εργάστηκε ως καθηγητής τέχνης στη Σχολή Χειροτεχνίας της Μάλαγα και επιμελητής του τοπικού μουσείου.

✍ Κατά τις μαρτυρίες της María, η πρώτη λέξη που είπε ο γιος της ήταν ‘μολύβι’.

✍ Στα 7 άρχισε τα μαθήματα ζωγραφικής. Δάσκαλος ήταν ο μπαμπάς του. Για αρχή έμαθε να αντιγράφει τους masters και να αναπαράγει με ακρίβεια το ανθρώπινο σώμα.

✍ Στα 9 είχε ολοκληρώσει τον πρώτο του πίνακα. Τον ονόμασε ‘Le Picador’. Είχε ζωγραφίσει έναν άνδρα, πάνω σε άλογο, σε ταυρομαχία.

✍ Στα 10 η οικογένεια μετακόμισε στη Λα Κορούνια, για οικονομικούς λόγους (εκεί βρήκε δουλειά ο μπαμπάς του) και έγινε μέλος της τοπικής καλών τεχνών.

Ο πατέρας του τον ζήλευε

✍ Στα 13 είχε φτάσει στο σημείο που ώθησε τον πατέρα του στη ‘σύνταξη’. Ο José εγκατέλειψε την προσπάθεια (τα πινέλα και τους καμβάδες), μόλις διαπίστωσε πως ο γιος του ήταν πια, κλάσεις ανώτερος από εκείνον. Αφού προσπάθησε να πείσει τον γιο του να παραιτηθεί εκείνος και δεν τα κατάφερε, εγκατέλειψε ο ίδιος. Ο Πικάσο είχε ήδη ολοκληρώσει τις σπουδές του στο σχέδιο. Την ίδια ώρα, στο σχολείο ήταν κακός μαθητής που ‘έπαιρνε’ συχνά τιμωρίες.

✍ Στα 14, μετά το θάνατο της αδελφής του από διφθερίτιδα, ακολούθησε τη φαμίλια του στη νέα μετακόμιση. Αυτήν τη φορά στη Βαρκελώνη όπου έγινε δεκτός στην Ακαδημία Καλών Τεχνών. Η Ακαδημία είχε προσλάβει τον πατέρα του, για καθηγητή σχεδίου, με τον José να αφήνει στην άκρη τη ζήλια του και να πείθει τους υπεύθυνους να επιτρέψουν στο γιο του να δώσει εξετάσεις εισαγωγής στα ανώτερα μαθήματα. Η διαδικασία συνήθως διαρκούσε ένα μήνα. Ο Πικάσο μπήκε αμέσως. Ο μπαμπάς του του ενοικίασε ένα δωμάτιο και τον επισκεπτόταν τακτικά. Τσέκαρε και τα έργα του. Κάθε φορά τσακώνονταν.

✍ Στα 15 (1896) τελείωσε την ‘Πρώτη Κοινωνία’, ένα εξόχως γνωστό έργο του που απεικόνιζε τον πατέρα του, τη μητέρα του και την αδελφή του.

✍ Στα 16 βραβεύτηκε για το έργο με τίτλο ‘Επιστήμη και Φιλανθρωπία’. Είχε ζωγραφίσει ένα γιατρό να περιποιείται μια κατάκοιτη άρρωστη, σε φτωχικό δωμάτιο. ‘Χρησιμοποίησε’ το πρόσωπο του πατέρα του σε αυτό του γιατρού. Το έργο το δώρισε στο θείο του, που πλήρωνε τις σπουδές του. Την ίδια χρονιά, έγινε αποδεκτός στη Βασιλική Ακαδημία Καλών Τεχνών του Σαν Φερνάντο, στη Μαδρίτη. Δεν άντεξε τους κανόνες -και την πειθαρχία- και εγκατέλειψε σύντομα. Συνέχισε να ζωγραφίζει και να πειραματίζεται.

✍ Στα 19 πήγε στην καλλιτεχνική πρωτεύουσα του κόσμου, το Παρίσι, όπου προσκλήθηκε χάριν της ‘Πρώτης Κοινωνίας’. Δεν ‘άντεξε’ ούτε εκεί για πολύ. Μετά ένα χρόνο παραμονής, επέστρεψε στη Βαρκελώνη.

H αυτοκτονία του φίλου του και η πρώτη μεγάλη αγάπη που έγινε η ροζ περίοδος

✍ Στα 20 (1901) δημιούργησε το περιοδικό Arte Joven με έναν αναρχικό φίλο του. Εκείνος είχε αναλάβει την εικονογράφηση. Την ίδια χρονιά μπήκε στην ‘μπλε περίοδο’ που διήρκεσε τρία χρόνια. Επηρεασμένος από την αυτοκτονία του φίλου του και επίσης, ζωγράφου Carlos Cassagemas (αφορμή ήταν ερωτική απογοήτευση), έπεσε σε μελαγχολία και την εξέφραζε στα έργα του (με ψυχρά και γκρίζα χρώματα, κλειστοφοβικά δωμάτια και εικόνες ζητιάνων και απόκληρων της κοινωνίας, όπως και παιδιών που ήταν αβοήθητα και άβουλα). Τότε έκανε και την αλλαγή στο όνομα, αφού διαπίστωσε πως αυτό που χρησιμοποιούσε έως τότε ήταν πολύ κοινότυπο -και τον κρατούσε για πάντα συνδεδεμένο με τον πατέρα του.

✍ Στα 23 (1904) επέστρεψε στη Γαλλία και εγκαταστάθηκε στη Μονμάρτη του Παρισιού. Δεν είχε χρήματα, αλλά είχε πολύ καλύτερη διάθεση. Έκανε και την πρώτη μεγάλη ερωτική σχέση, με την Fernande Olivier (είναι ο πίνακας ‘Το κεφάλι μιας γυναίκας’). Η 19χρονη κοπέλα είχε αποδράσει από τον βίαιο σύζυγο της για να ταξιδέψει στην Πόλη του Φωτός, όπου έζησε με διαφορετικό όνομα, όταν γνώρισε τον Picasso. Έγινε η σύντροφος του και το μοντέλο του -επηρεάζοντας τη ροζ περίοδο και τον Κυβισμό. Χάριν αυτής άφησε ο ζωγράφος πίσω τη μουντή μπλε περίοδο, υιοθετώντας πιο θερμά και γήινα χρώματα, όπως δημιουργούσε ηθοποιούς, αρλεκίνους, ακροβάτες και όποιους άλλους ανθρώπους εξέφραζαν χαρά, ελευθερία και παιχνίδι. Τα παιδιά που ‘δημιουργούσε’ είχαν όρεξη για ζωή και το backround ήταν ανοιχτοί χώροι. Το έργο του άρχισε να γίνεται γνωστό.

✍ Στα 26 άρχισε την αφρικανική περίοδο που θεωρείται ο προπομπός της κυβιστικής. Οι κριτικοί σχολίαζαν τις ‘παράξενες καμπύλες’ (cubic oddities), από όπου πήρε το όνομα το κίνημα που ‘έφτιαξε’.

✍ Το 1927 (στα 36) έκρινε πως πρέπει να πάει στην Ιταλία, επηρεασμένος από την ιστορία της χώρας και την Αναγέννηση. Τότε ασχολήθηκε με το νεοκλασικό στιλ. Ακολούθησε ο σουρεαλισμός και τα συνεχή περάσματα από το ένα στιλ στο άλλο, όπως χρησιμοποιούσε την τέχνη ως ‘εργαλείο’ πολιτικής διαμαρτυρίας.

✍ Τη δεκαετία του ’30 ο Μινώταυρος αντικατέστησε τον αρλεκίνο στα έργα του. Τον διάλεξε γιατί συμβόλιζε τη θλίψη και το άγχος -κύρια στοιχεία των χρόνων του πολέμου. Τότε δημιούργησε ένα από τα μεγαλύτερα αριστουργήματα του: την Γκερνίκα. Σε αυτήν ‘δείχνει’ την απανθρωπιά, τη βαρβαρότητα και την απελπισία του ισπανικού εμφυλίου. Την ίδια περίοδο έγραψε και περισσότερα από 300 ποιήματα και δυο σενάρια για θεατρικές παραστάσεις. Με την εκκίνηση του Β’ Παγκοσμίου Πολέμου πήγε στο Παρίσι, όπου άρχισε να φιλοτεχνεί τεράστια γλυπτά. Το 1946 άρχισε τη λιθογραφία. Έργα του βρίσκονταν πια σε όλα τα μεγάλα μουσεία.

✍ Μεταξύ του 1954 και του 1955 δημιούργησε σειρά 15 έργων που θεωρούνται τα πιο σημαντικά της ζωής του, χάριν της κυβιστικής απεικόνισης γυμνών και ημίγυμνων γυναικών. Ήταν η σειρά ‘Γυναίκες του Αλγερίου’.

Όσο έζησε, ζωγράφισε περί τους 1800 πίνακες, έκανε 3000 χαρακτικά, 7000 σχέδια και 3200 κεραμικά, όπως πειραματιζόταν με όλες τις τεχνοτροπίες.

Είχε πει πως “αντιμετωπίζω τη ζωγραφική όπως αντιμετωπίζω τα πράγματα. Ζωγραφίζω το παράθυρο, όπως το βλέπω. Αν δεν ‘δένει’ καλά στον πίνακα, τραβάω κουρτίνα και το κλείνω. Όπως θα έκανα και στο δωμάτιο μου. Στη ζωγραφική, όπως και στη ζωή πρέπει να επεμβαίνεις άμεσα. Ο καλλιτέχνης δεν πρέπει να ξεχωρίζει τα πράγματα που δεν είναι χωρισμένα σε κατηγορίες, αλλά να παίρνει ό,τι μπορεί να του φανεί χρήσιμο όπου το βρίσκει”. Η ζωγραφική για εκείνον ήταν το οξυγόνο του. Είχε ενημερώσει ότι “με κουράζει το να μην κάνω τίποτα και να μιλάω με όσους έρχονται να με δουν”.

Πάμε τώρα, στο Google

Στο Νο1 είναι το ‘ποιο είναι το πραγματικό όνομα του Picasso’ το οποίο απαντήσαμε στην αρχή. Ακολουθεί το “γιατί αυτοκτόνησε”. Δεν αυτοκτόνησε, όπως διαβάσατε ψηλά, ψηλά. Η λίστα περιλαμβάνει και το ‘ποια ήταν η ασθένεια του Picasso’ και μετά το ‘τι τον κάνει ιδιαίτερο’. Η απάντηση σε αυτό είναι το μοναδικό καλλιτεχνικό στιλ και η αποφασιστικότητα που είχε, γενικά ως καλλιτέχνης. Οι δημιουργίες του δεν είχαν προηγούμενο. Πειραματίστηκε με όλα και επηρέασε πολλά στιλ και κινήματα.

Υπάρχουν οι ερωτήσεις για την μπλε και τη ροζ περίοδο και μετά ‘γιατί τα έργα του είναι τόσο ακριβά;’. Λόγω της μοναδικότητας τους και του αριθμού τους. Δεν υπάρχουν περισσότεροι από 100 συλλέκτες, παγκοσμίως που να μπορούν να δώσουν τα χρήματα που χρειάζονται στις δημοπρασίες. Το τελευταίο έργο που διατέθηκε είχε τίτλο “Γυμνό, πράσινα φύλλα και μπούστο”. Το έφτιαξε σε μια μέρα (το 1932). Πουλήθηκε το 2010 για 106.500.000 δολάρια και χρειάστηκαν οκτώ λεπτά για να δημιουργηθεί το νέο ρεκόρ τιμής πώλησης έργου τέχνου, σε δημοπρασία. To πήρε πίσω (το ρεκόρ) το 2018 με τα 179.365.000 του “Γυναίκες του Αλγερίου (Έκδοση Ο)”. Είχε πουληθεί το 1997, για 31.9 εκατομμύρια.

Ακολουθήστε το News247.gr στο Google News και μάθετε πρώτοι όλες τις ειδήσεις