«Οι γενιές συνομιλούν»: Τι ρωτά η Gen Z τους αντιστασιακούς της χούντας;

Πώς μπορούν να συναντηθούν η γενιά Ζ με την γενιά του Πολυτεχνείου; Αν και τους χωρίζει περίπου μισός αιώνας, υπάρχουν κοινά σημεία στον χάρτη τους; Στο πλαίσιο των επετειακών εκδηλώσεων «1974 & 1944: Η Αθήνα γιορτάζει την ελευθερία της» του Δήμου Αθηναίων, νέοι και νέες ηλικίας 15-17 ετών συνομίλησαν με οκτώ ανθρώπους που αντιστάθηκαν κατά τη «μαύρη» επταετία της δικτατορίας των Συνταγματαρχών, με το αποτέλεσμα των συνεντεύξεων να προσφέρει ένα ζωντανό μάθημα για την αξία της ελευθερίας, της δημοκρατίας και της ατομικής ευθύνης.

Ποιες ήταν οι σκέψεις των αντιστασιακών την περίοδο της χούντας; Ποιοι οι φόβοι τους; Υπήρξαν άραγε στιγμές χαράς μέσα στις δυσκολίες; Πώς βλέπουν τα πράγματα σήμερα; Σε μια εποχή που γενικότερα η ιστορία μοιάζει συχνά να ξεθωριάζει μέσα στη σύγχρονη καθημερινότητα, η σειρά βίντεο-συνεντεύξεων με τίτλο «Οι γενιές συνομιλούν: Οι έφηβες και οι έφηβοι ρωτούν τους αντιστασιακούς της χούντας» έρχεται στον ψηφιακό κόσμο να αναδείξει τη δύναμη και τη σημασία της ιστορικής μνήμης, μέσα από έναν συναρπαστικό διάλογο μεταξύ των γενεών.

Ένας (αναγκαίος) διαγενεακός διάλογος

Οι Ντόρα Γροσομανίδου, Ολύμπιος Δαφέρμος, Μέλπω Λεκατσά, Μάκης Μπαλαούρας, Γιάννης Ξαρχουλάκος, Δημήτρης Παπαχρήστος, Θούλη Στάικου και Άγγελος Χρυσικόπουλος είναι οι πρωταγωνιστές των συνεντεύξεων, εκείνοι που με τις αφηγήσεις των μαρτυριών τους αναλαμβάνουν να μεταφέρουν στους νέους εικόνες από τις πιο σκοτεινές σελίδες της ιστορίας της χώρας, από τις ημέρες της χούντας. Μέσα από μια ανοιχτή, ανθρώπινη και αυθεντική συνομιλία, οι έφηβοι έχουν την ευκαιρία να ρωτήσουν για τις εμπειρίες, τις σκέψεις και τα συναισθήματά τους και να κατανοήσουν πώς οι αξίες της δικαιοσύνης και της αντίστασης σε κάθε μορφή καταπίεσης διατηρούν τη σημασία τους ακόμα και σήμερα.

Η “φωνή” της εξέγερσης Πολυτεχνείου, Δημήτρης Παπαχρήστος, απαντά στις ερωτήσεις των νέων για τον ιστορικό ραδιοφωνικό σταθμό, για τον εθνικό ύμνο που έψαλλε όπως ποτέ ξανά στη ζωή του, αλλά και για τα αιτήματα του Πολυτεχνείου που έχουν μείνει αναπάντητα. Η Ντόρα Γροσομανίδου θυμάται την κηδεία του Γιώργου Σεφέρη που ξύπνησε μέσα της τη φλόγα της αντίστασης, ενώ ο Ολύμπιος Δαφέρμος μιλά για ένα κίνημα “διαισθητικό”, μεταφέροντας στα παιδιά τη χαρά και τη ζωογόνο δύναμη της συλλογικής δράσης.

Ο νεότερος κρατούμενος της περιόδου της δικτατορίας, Γιάννης Ξαρχουλάκος, μιλά για την ένταξη στην αριστερά από τα μαθητικά χρόνια, αλλά και για την κράτησή του, ενώ η υπεύθυνη του φαρμακείου στο Πολυτεχνείο Μέλπω Λεκατσά μεταφέρει τις εικόνες εκείνων των ημερών, κλείνοντας τα στόματα σε όσους επιμένουν στην προπαγάνδα πως δεν υπήρχαν νεκροί στο Πολυτεχνείο. Ο Μάκης Μπαλαούρας, σε μια απολαυστική εξιστόρηση, περιγράφει τις συλλήψεις του, τις συνθήκες κράτησης και τα ευτράπελα με τους χουντικούς ενώ εκμυστηρεύεται τί θα πει στον εγγονό του για εκείνα τα δύσκολα χρόνια.

Η Θούλη Στάικου αναφέρει πως εκείνες τις ημέρες δεν βγήκε στιγμή εκτός Πολυτεχνείου γιατί φοβόταν μήπως και δεν καταφέρει να ξαναμπεί, ομολογώντας πως βίωσε την αίσθηση της απόλυτης ελευθερίας, ενώ ο Πλωτάρχης τότε Άγγελος Χρυσικόπουλος εξιστορεί την περιπέτεια του Κινήματος του Ναυτικού και τη συναρπαστική ιστορία αντίστασης του αντιτορπιλικού “Βέλος”.

Ο Κωστής Παπαϊωάννου, εκπαιδευτικός και Πρόεδρος της Τεχνόπολης Δήμου Αθηναίων, η οποία, μαζί με τα Αρχεία Σύγχρονης Κοινωνικής Ιστορίας (ΑΣΚΙ), έκανε την παραγωγή της σειράς βίντεο-συνεντεύξεων, αναφέρει: «Μέσα στις επετειακές μας δράσεις “1974 & 1944: Η Αθήνα γιορτάζει την ελευθερία της” που περιλάμβαναν εκθέσεις, συναυλίες, συζητήσεις, προβολές, ιστορικές και θεατρικές διαδρομές, χορευτικά και θεατρικά δρώμενα, σημαντικός άξονας είναι η εκπαίδευση. Τον σκοπό αυτό εξυπηρετεί και ένας διαγενεακός διάλογος. Πώς είναι η αντιδικτατορική δράση ιδωμένη μέσα από τα μάτια των σημερινών εφήβων; Τι σημαίνει για τα παιδιά σήμερα ένα καταπιεστικό καθεστώς; Πώς βλέπουν τον άνθρωπο, ο οποίος κάνει ένα βήμα μπροστά, στέκεται απέναντι και αναλαμβάνει το ρίσκο, τους κινδύνους, αλλά και τις συνέπειες; Αλλά και αντίστροφα: τι είναι η σημερινή εφηβεία μέσα από τα μάτια των ανθρώπων που έζησαν τα δεινά της δικτατορίας, ταλαιπωρήθηκαν και αντιστάθηκαν; Πώς βλέπουν εκείνοι, 50 χρόνια μετά, τις δυσκολίες και τις προκλήσεις που αντιμετωπίζουν οι σημερινοί νέοι; Ποιες οι προτροπές και οι συμβουλές τους προς τα νέα παιδιά; Αυτό το υλικό είναι για εμάς σημαντική παράμετρος για αξιοποίηση στον χώρο της εκπαίδευσης, καθώς η προσέγγιση της ιστορίας δεν είναι μία επετειακή τελετουργία, αλλά οφείλει να αφορά τα προτάγματα, τα διακυβεύματα και τις ανάγκες του σήμερα».

Ένα διαφορετικό μάθημα ιστορίας

Οι βίντεο-συνεντεύξεις της σειράς «Οι γενιές συνομιλούν: Οι έφηβοι ρωτούν τους αντιστασιακούς της χούντας» είναι διαθέσιμες δωρεάν στα YouTube κανάλια της Τεχνόπολης Δήμου Αθηναίων και του Culture Is Athens, αλλά και στα social media της Τεχνόπολης Δήμου Αθηναίων και του cultureisathens.gr (Instagram, Tik Tok, Facebook), όπου ανεβαίνουν χαρακτηριστικά αποσπάσματα. Οι οκτώ συζητήσεις που καταγράφονται, άλλοτε συναισθηματικά φορτισμένες και άλλοτε εμπλουτισμένες με αρχειακό υλικό (φωτογραφίες, ηχητικά ντοκουμέντα κ.ά.), δίνουν στον θεατή την ευκαιρία να παρακολουθήσει ένα διαφορετικό μάθημα ιστορίας, ειπωμένο από εκείνους που βρέθηκαν στην πρώτη γραμμή της δράσης. Κάθε επεισόδιο-συνέντευξη λειτουργεί σαν μία γέφυρα που ενώνει το παρελθόν με το παρόν, δημιουργεί ερωτήματα και αφυπνίζει συνειδήσεις, ενώ παράλληλα, οι αναμνήσεις που ζωντανεύουν μπορούν να εμπνεύσουν και να κινητοποιήσουν τους νέους ανθρώπους – γιατί ακόμα και σήμερα, μισό αιώνα μετά τα γεγονότα του Πολυτεχνείου, η δημοκρατία και η ελευθερία δεν είναι ποτέ δεδομένες, αλλά αξίζουν πάντα τον αγώνα.