Πώς οι ΗΠΑ ενέπνευσαν τον Χίτλερ για την αντιεβραϊκή νομοθεσία

*To άρθρο του καθηγητή συγκριτικού και διεθνούς δικαίου στο πανεπιστήμιο του Yale, James Whitman δημοσιεύτηκε στο Aeon. To Αeon, είναι διαδικτυακό περιοδικό, που θέτει μεγάλα ερωτήματα, αναζητώντας φρέσκες απαντήσεις και μια νέα οπτική στην κοινωνική πραγματικότητα, την επιστήμη, τη φιλοσοφία και τον πολιτισμό. Το NEWS 24/7 θα αναδημοσιεύει κάθε εβδομάδα μια ιστορία για όσους λατρεύουν την πρωτότυπη σκέψη πάνω σε παλιά και νέα ζητήματα.

Στις 5 Ιουνίου 1934, περίπου ενάμιση χρόνο αφότου ο Αδόλφος Χίτλερ έγινε καγκελάριος του Ράιχ, οι κορυφαίοι δικηγόροι της ναζιστικής Γερμανίας συγκεντρώθηκαν για να σχεδιάσουν αυτό που στη συνέχεια θα γινόταν οι Νόμοι της Νυρεμβέργης, ο κεντρικός άξονας της αντιεβραϊκής νομοθεσίας του ναζιστικού, φυλετικής ιδεολογίας, καθεστώτος. Η συνάντηση ήταν σημαντική και ένας στενογράφος ήταν παρών για να κάνει κατά λέξη καταγραφή, για να διατηρηθεί από την, πάντα επιμελή, ναζιστική γραφειοκρατία ως πρακτικό μιας κρίσιμης στιγμής στη δημιουργία του νέου καθεστώτος.

Αυτό το έγγραφο αποκαλύπτει κάτι εντυπωσιακό: η συνάντηση περιελάμβανε εκτενείς συζητήσεις για τους νόμους των Ηνωμένων Πολιτειών της Αμερικής. Στην αρχή της, ο υπουργός Δικαιοσύνης παρουσίασε ένα υπόμνημα σχετικά με τον νόμο περί φυλών των ΗΠΑ και στην πορεία της συνάντησης, οι συμμετέχοντες στράφηκαν επανειλημμένως στο παράδειγμα των ΗΠΑ. Συζήτησαν εάν πρέπει να φέρουν στο Τρίτο Ράιχ τον διαχωρισμό του Τζιμ Κρόου (σ.σ. χαρακτήρας σε παρωδία για τους μαύρους, από τον οποίο πήρε το όνομά της η νομοθεσία που επέβαλε φυλετικό διαχωρισμό στις νότιες ΗΠΑ).

Συζήτησαν λεπτομερώς τα καταστατικά από τις 30 πολιτείες των ΗΠΑ που ποινικοποιούσαν τους φυλετικά μικτούς γάμους. Εξέτασαν πώς οι πολιτείες των ΗΠΑ καθόρισαν ποιος μετρούσε ως “Νέγρος” ή “Μογγόλος” και ζύγισαν εάν πρέπει να υιοθετήσουν τεχνικές των ΗΠΑ στη δική τους προσέγγιση για να προσδιορίσουν ποιος υπολογίζεται ως Εβραίος. Κατά τη διάρκεια της συνάντησης οι πιο ένθερμοι υποστηρικτές του αμερικανικού μοντέλου ήταν οι πιο ριζοσπαστικοί ναζί στην αίθουσα.

Το πρακτικό αυτής της συνάντησης είναι μόνο ένα αποδεικτικό στοιχείο σε μια ανεξέταστη ιστορία που σίγουρα θα κάνει τους Αμερικανούς να ανατριχιάσουν. Στις αρχές της δεκαετίας του 1930, τα χρόνια της δημιουργίας των νόμων της Νυρεμβέργης, οι ναζί που χάραζαν την πολιτική, κοίταζαν τον αμερικανικό νόμο για έμπνευση. Ο ίδιος ο Χίτλερ, στο Mein Kampf (Ο Αγών μου, 1925), χαρακτήρισε τις ΗΠΑ ως “το ένα κράτος” που είχε σημειώσει πρόοδο ως προς τη δημιουργία μιας “υγιούς ρατσιστικής κοινωνίας”, και αφότου οι Ναζί κατέλαβαν την εξουσία το 1933, συνέχισαν να αναφέρουν και να συλλογίζονται τακτικά τα αμερικανικά μοντέλα.

Βρήκαν πολλά πράγματα για να περιφρονούν στις συνταγματικές αξίες των ΗΠΑ, σίγουρα. Αλλά είδαν επίσης πολλά πράγματα να… θαυμάσουν στη λευκή υπεροχή των ΗΠΑ, και όταν έγινε η διακήρυξη των νόμων της Νυρεμβέργης το 1935, είναι σχεδόν σίγουρο ότι αντικατόπτριζαν την άμεση επιρροή των ΗΠΑ.

Αυτή η ιστορία μπορεί να φαίνεται απίστευτη. Γιατί οι Ναζί ένιωθαν την ανάγκη να πάρουν μαθήματα ρατσισμού από οποιονδήποτε; Γιατί, κυρίως, κοίταζαν τις ΗΠΑ; Όποιες και αν είναι οι αποτυχίες τους, οι ΗΠΑ είναι η βάση μιας μεγάλης φιλελεύθερης και δημοκρατικής παράδοσης. Επιπλέον, οι Εβραίοι των ΗΠΑ – όσα πολλά εμπόδια μπορεί να αντιμετώπισαν στις αρχές του 20ού αιώνα – δεν αντιμετώπισαν ποτέ διωγμούς χρηματοδοτούμενους από το κράτος. Και, εν κατακλείδι, οι Αμερικανοί έκαναν τεράστιες θυσίες στον αγώνα για να νικήσουν τον Χίτλερ.

Αλλά η πραγματικότητα είναι ότι στις αρχές του 20ού αιώνα, οι ΗΠΑ, με την έντονη και δημιουργική νομική τους κουλτούρα, οδήγησαν τον κόσμο στη ρατσιστική νομοθεσία. Αυτό δεν ισχύει μόνο για τον Νότιο Τζιμ Κρόου. Αυτό ισχύει και σε εθνικό επίπεδο. Οι ΗΠΑ είχαν νόμο για τη μετανάστευση βάσει φυλών, που θαυμάζονταν από ρατσιστές σε όλο τον κόσμο. Και οι ναζί, όπως και οι Ευρωπαίοι ακροδεξιοί διάδοχοί τους (και πολλοί Αμερικανοί ψηφοφόροι) είχαν εμμονή με τους κινδύνους που δημιουργεί η μετανάστευση.

Οι ΗΠΑ ξεχώρισαν παγκοσμίως για τη σκληρότητα των νόμων κατά των μικτών γάμων, οι οποίοι όχι μόνο απαγόρευαν τους φυλετικούς μικτούς γάμους, αλλά και απειλούσαν τα μικτά ζευγάρια με σοβαρή ποινική τιμωρία. Και πάλι, ο νόμος δεν περιοριζόταν στον Νότο. Θεμελιώθηκε σε όλες τις ΗΠΑ. Ναζί δικηγόροι μελέτησαν προσεκτικά τα καταστατικά, όχι μόνο πολιτειών όπως η Βιρτζίνια, αλλά και πολιτειών όπως η Μοντάνα.

Είναι αλήθεια ότι οι ΗΠΑ δεν προχώρησαν σε διωγμό των Εβραίων – ή τουλάχιστον, όπως είπε ένας ναζιστής δικηγόρος το 1936, δεν κυνήγησαν τους Εβραίους “μέχρι τώρα” – αλλά δημιούργησαν μια σειρά από μορφές υπηκοότητας δεύτερης κατηγορίας για άλλες μειονοτικές ομάδες, συμπεριλαμβανομένων Κινέζων, Ιαπώνων, Φιλιππινέζων, Πορτορικανών και ιθαγενών Αμερικανών, σε όλη την Ένωση και τις αποικίες της. Οι αμερικανικές μορφές υπηκοότητας δεύτερης κατηγορίας έτυχαν μεγάλου ενδιαφέροντος από τους ναζιστές, καθώς ξεκίνησαν να δημιουργούν τις δικές τους μορφές υπηκοότητας δεύτερης κατηγορίας για τους Γερμανούς Εβραίους.

Επίσης, οι ΗΠΑ ήταν η μεγαλύτερη οικονομική και πολιτιστική δύναμη στον κόσμο μετά το 1918 – δυναμική, μοντέρνα, πλούσια. Ο Χίτλερ και άλλοι ναζί ζήλευαν τις ΗΠΑ και ήθελαν να μάθουν πώς το έκαναν οι Αμερικανοί. Δεν είναι μεγάλη έκπληξη το ότι πίστευαν ότι αυτό που έκανε την Αμερική μεγάλη ήταν ο αμερικανικός ρατσισμός.

Φυσικά, όσο άσχημο και αν ήταν το αμερικανικό φυλετικό δίκαιο, δεν υπήρχε αμερικανικό μοντέλο για ναζιστικά στρατόπεδα εξόντωσης, ακόμα κι αν οι Ναζί εξέφραζαν συχνά τον θαυμασμό τους για την αμερικανική κατάκτηση της Δύσης, όταν, όπως δήλωσε ο Χίτλερ, οι έποικοι είχαν “περιορίσει τα εκατομμύρια των ερυθρόδερμων σε μερικές εκατοντάδες χιλιάδες”.

Σε κάθε περίπτωση, τα στρατόπεδα εξόντωσης δεν ήταν το θέμα στις αρχές της δεκαετίας του 1930, όταν διαμορφώθηκαν οι Νόμοι της Νυρεμβέργης. Οι ναζί δεν σκέφτονταν ακόμη μαζικές δολοφονίες. Ο στόχος τους εκείνη τη στιγμή ήταν να εξαναγκάσουν τους Εβραίους με κάθε δυνατό τρόπο να εγκαταλείψουν τη Γερμανία, προκειμένου να διατηρήσουν το Τρίτο Ράιχ ως μια καθαρή χώρα “Αρίων”.

Και εδώ ήταν πραγματικά πεπεισμένοι ότι μπορούσαν να αναγνωρίσουν αμερικανικά μοντέλα – και μερικούς περίεργους Αμερικανούς ήρωες. Για έναν νεαρό ναζί δικηγόρο ονόματι Χάινριχ Κρίγκερ, για παράδειγμα, ο οποίος είχε σπουδάσει στο Πανεπιστήμιο του Αρκάνσας ως φοιτητής ανταλλαγής, και του οποίου η επιμελής έρευνα για το αμερικανικό δίκαιο των φυλών αποτέλεσε τη βάση για το έργο του ναζιστικού υπουργείου Δικαιοσύνης, οι μεγάλοι Αμερικανοί ήρωες ήταν ο Τόμας Τζέφερσον και ο Αβραάμ Λίνκολν. Δεν είπε ο Τζέφερσον, το 1821, ότι είναι βέβαιο ότι “οι δύο φυλές, εξίσου ελεύθερες, δεν μπορούν να ζήσουν στην ίδια διακυβέρνηση”; Δεν δήλωνε συχνά ο Λίνκολν, πριν από το 1864, ότι η μόνη πραγματική ελπίδα της Αμερικής ήταν η επανεγκατάσταση του μαύρου πληθυσμού κάπου αλλού;

Για τους ναζί που πίστευαν ότι η μόνη ελπίδα της Γερμανίας ήταν η αναγκαστική μετανάστευση των Εβραίων, αυτά θα μπορούσαν να φαίνονται σαν λαμπρά παραδείγματα.

Τίποτα από αυτά δεν είναι απολύτως εύκολο να συζητηθεί. Είναι δύσκολο οι Αμερικανοί να ξεπεράσουν την αίσθηση ότι εάν επηρέασαν τον ναζισμό, έχουν μολυνθεί με τρόπους που δεν μπορούν ποτέ να σταματήσουν να υφίστανται.

Ωστόσο, τα αποδεικτικά στοιχεία υπάρχουν, και δεν μπορούμε να τα αφαιρέσουμε ούτε από τη γερμανική ούτε από την αμερικανική ιστορία.